Ένα συναρπαστικό ταξίδι στην Ιστορία της πόλης, στη Δύση της Ανατολής

Σήμερα το πρωί πέρασα δυόμισι συναρπαστικές ώρες. Στο Μορφωτικό Ίδρυμα της Εθνικής Τράπεζας, στην παλιά βίλα Καπατζή, που διαδραματίστηκαν μερικές ιστορικές στιγμές της Θεσσαλονίκης στο παρελθόν, φιλοξενείται μια έκθεση αποκαλυπτική, του τι συνέβη σε αυτή την πόλη μέχρι τη στιγμή της απελευθέρωσης της, στις 26 Οκτωβρίου του 1912.

Μέσα από μια σειρά καρτ ποστάλ της εποχής και μια σπάνια φωτογραφία της πόλης από την πλευρά Μπεχτσινάρ, μια φωτογραφία, την πιο παλιά που γνωρίζουμε από την πόλη, που μας αποκαλύπτει μια όψη της εντυπωσιακή, από την υποβαθμισμένη σήμερα Δυτική της είσοδο.

Η έκθεση είναι δομημένη σε ενότητες, καθημερινή, ζωή, οικονομική ζωή, κτίσματα, φυλές, κοινωνικά στιγμιότυπα, στέκια, επαγγέλματα, όλα στο τέλος της παλιάς οθωμανικής αυτοκρατορίας, λίγο πριν η πόλη περάσει στα χέρια των Ελλήνων.

Καθώς περιδιαβαίνει κάνεις τα δωμάτια της βίλας και βλέπει τις εικόνες, μένει άφωνος με τον αληθινό της κοσμοπολιτισμό. Σε απόλυτη συνομιλία με την Μπελ Επόκ της υπόλοιπης Ευρώπης, αποτέλεσε την πιο προχωρημένη  και ανοιχτόκαρδη πόλη του τέλους της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Ο σιδηρόδρομος που τη συνέδεε με την Ευρώπη από το 1888 τη συνέδεσε με την Αθήνα μόλις το 1930, ενώ ο τηλέγραφος από το 1850 κρατούσε την επαφή με τη Βιέννη αλλά όχι με την παλιά Ελλάδα πριν τις πρώτες δεκαετίες του εικοστού αιώνα! Η Θεσσαλονίκη ήταν το τελευταίο προπύργιο της Δύσης στην Ανατολή.

Καθώς ο Γιάννης Επαμεινώνδας, διευθυντής του ΜΙΕΤ ξεναγεί συγκλονιστικά στην έκθεση, ξετυλίγεται μπροστά σου το Πάνθεον της πιο παράξενης και εντυπωσιακής πόλης της Ανατολικής Ευρώπης. Μια μείξη εξωτισμού, ανέχειας, λάμψης, πολυπολιτισμικότητας, ιστορικών απρόοπτων, αρχιτεκτονικής βιρτουοζιτέ, βαριών ονομάτων και οικογενειών, ονειρικών γειτονιών, οργιαστικού εμπορίου, σκοτεινών σημείων και δεκάδων άλλων στοιχείων που την κάνουν συναρπαστική. Αν μπορεί να κάνει κάποιος ένα μικρό δώρο στον εαυτό του αυτές τις μέρες στη Θεσσαλονίκη είναι να βρεθεί σε μια από αυτές τις ξεναγήσεις. Θα νοιώσει πραγματικά μέρος ενός σπουδαίου ταξιδιού που ο χρόνος επιφύλαξε στη Θεσσαλονίκη, θα αιτιολογήσει δεκάδες πράγματα που η πόλη τον έχει κάνει να σκεφτεί κατά καιρούς και κυρίως βγαίνοντας στην πολύβουη Βασιλίσσης Όλγας, τη πάλαι ποτέ λεωφόρο των εξοχών, θα αρχίσει από την αρχή να αναλογίζεται γιατί σήμερα η πόλη πρέπει πιο πολύ από ποτέ να ανακτήσει τη χαμένη της ταυτότητα και όραμα.

Μέσα στις δυόμισι ώρες που περπατήσαμε στις κάμαρες της βίλας βλέποντας τις εικόνες  από τις συλλογές καρτποστάλ του Άγγελου Παπαϊωάννου και του Ελληνικού Λογοτεχνικού & Ιστορικού Αρχείου (ΕΛΙΑ), αντιληφθήκαμε πολλά για τους λόγους που η πόλη αυτή υπήρξε τόσο σημαντική για την ιστορία αυτού του τόπου. Η σημαντικότερη.

*Στην έκθεση επίσης παρουσιάζεται μια άγνωστη φωτογραφία της Θεσσαλονίκης από τη συλλογή Δέλλιου –η παλιότερη, πιθανόν, φωτογραφία της πόλης– καθώς και ένα δρώμενο, εμπνευσμένο από τις ενδυμασίες των τελών 19ου – αρχών 20ού αιώνα, που θα επαναλαμβάνεται κάθε Τετάρτη στις 20:00. Ο τίτλος «Η ΔΥΣΗ ΤΗΣ ΑΝΑΤΟΛΗΣ» οφείλεται στο ομότιτλο βιβλίο της Έλλης Σκοπετέα.

Ιστορικός σύμβουλος: Ιωάννης Στεφανίδης

Επιμέλεια έκθεσης: Γιάννης Επαμεινώνδας

*Η έκθεση θα λειτουργεί με το εξής ωράριο: Τρίτη 9:00-16:00, Τετάρτη & Πέμπτη 14:00-21:00, Παρασκευή, Σάββατο & Κυριακή 10:00-18:00 (Δευτέρα κλειστά), με ελεύθερη είσοδο για το κοινό. Για ομαδικές επισκέψεις  να προηγείται συνεννόηση με το ΜΙΕΤ, τηλ. 2310 295.170-1.