Ένας Θεσσαλονικιός βάζει το θέατρο στα σωφρονιστικά ιδρύματα

Στις 12 και 13 Ιουνίου στη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών πραγματοποιήθηκε ένα πολύμπορφο πολιτιστικό δρώμενο με σκοπό την υποστήριξη, την επανένταξη και συμβολή στην ανάπτυξη μιας κοινωνίας ανοιχτής στη διαφορετικότητα. Το ΚΕΘΕΑ ΕΝ ΔΡΑΣΕΙ, το 18 ΆΝΩ, η ΕΠΑΝΟΔΟΣ και το ΤΕΧΝΟΔΡΟΜΩ συνεργάζονται στην υλοποίηση αυτής της διήμερης εκδήλωσης γεμάτη με δρώμενα που συνδυάζουν το θέατρο, το λόγο, την εκπαίδευση και την επιστημονική προσέγγιση. Το συντονισμό της πρωτοβουλίας ανέλαβε το Κέντρο Επανένταξης Αποφυλακισμένων ΕΠΑΝΟΔΟΣ, Ν.Π.Ι.Δ. εποπτευόμενο από το Υπουργείο Δικαιοσύνης, Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων. Στόχος της πρωτοβουλίας είναι η ανάδειξη της σημασίας της τέχνης για την επανένταξη των κρατουμένων, των αποφυλακισμένων και των ενηλίκων που βρίσκονται σε διαδικασία απεξάρτησης. Περιλαμβάνει βιωματικά εργαστήρια για επαγγελματίες, δρώμενα από τις θεατρικές ομάδες των συνεργαζομένων φορέων και επιστημονικό συνέδριο γύρω από τη συμβολή της τέχνης του θεάτρου στην κοινωνική επανένταξη.

Ένας από τους βασικούς συντονιστές του προγράμματος ήταν ο Θεσσαλονικιός Μιχάλης Τραϊτσης, σκηνοθέτης και θεατρικός παιδαγωγός, ιδρυτής και συντονιστής των δράσεων του BalamòsTeatro που ζει και εργάζεται στην Ιταλία. Έφυγε στην Ιταλία για σπουδές Κοινωνιολογίας. Αλλά τον κέρδισε το στρατευμένο θέατρο.

Το θεατρικό πρόγραμμα “Passi Sospesi” (Μετέωρα βήματα”) της εταιρείας Balamòs Teatro, ξεκίνησε το 2006 στο Σωφρονιστικό Ίδρυμα Ανδρών της Βενετίας Casa Circondariale di Santa Μaria Maggiore di Venezia και Casa Circondariale S.A.T. di Giudecca και από το 2011 στο Σωφρονιστικό Ίδρυμα Γυναικών της Βενετίας Casa di Reclusione Femminile di Giudecca. Χρηματοδοτήθηκε κατά καιρούς από το Υπουργείο Δικαιοσύνης της Ιταλίας, την Περιφέρεια του Βενέτο και τον Δήμο της Βενετίας.

Μέχρι τον Ιούνιο του 2015 πραγματοποιήθηκαν 10 θεατρικές ενέργειες:

Η πρώτη ξεκίνησε τον Σεπτέμβριο του 2006 και ολοκληρώθηκε τον Σεπτέμβριο του 2007 με τη θεατρική παράσταση “Storie Sconte” (Απόκρυφες Ιστορίες) στο Σωφρονιστικό Ίδρυμα Ανδρών της Βενετίας Casa Circondariale S.A.T. di Giudecca (Σωφρονιστικό Ίδρυμα το οποίο τώρα είναι ανενεργό).

Η δεύτερη ξεκίνησε τον Σεπτέμβριο του 2006 και ολοκληρώθηκε τον Σεπτέμβριο του 2007 με την θεατρική παράσταση “Vite Parallele” (Βίοι Παράλληλοι) με τη συμμετοχή του Roberto Mazzini (Teatro dell’Oppresso) που διηύθυνε το Teatro Forum, στο Σωφρονιστικό Ίδρυμα Ανδρών της Βενετίας Casa Circondariale di Santa Μaria Maggiore di Venezia.

Η τρίτη ξεκίνησε τον Οκτώβριο του 2008 και ολοκληρώθηκε τον Δεκεμβριο του 2009 με τη θεατρική παράσταση “Eldorado” (Ελντοράντο) στο Σωφρονιστικό Ίδρυμα Ανδρών της Βενετίας Casa Circondariale di Santa Μaria Maggiore di Venezia, μαζί με τους μαθητές του Θεατρικού Κέντρου του Πανεπιστημίου της Φερράρα (Centro Teatro Universitario di Ferrara).

Η τέταρτη ξεκίνησε τον Φεβρουάριο του 2011 και ολοκληρώθηκε τον Ιούλιο του 2011 με τη θεατρική παράσταση “storie italiane” (ιταλικές ιστορίες) στο Σωφρονιστικό Ίδρυμα Ανδρών της Βενετίας Casa Circondariale di Santa Μaria Maggiore di Venezia, μαζί με τους μαθητές του Θεατρικού Κέντρου του Πανεπιστημίου της Φερράρα (Centro Teatro Universitario di Ferrara).

Η πέμπτη ξεκίνησε τον Δεκέμβριο του 2010 και ολοκληρώθηκε τον Δεκέμβριο του 2011 με την θεατρική παράσταση “Le Troiane” (Τρωάδες) στο Σωφρονιστικό Ίδρυμα Γυναικών της Βενετίας Casa di Reclusione Femminile di Giudecca.

Η έκτη ξεκίνησε τον Ιανουάριο του 2012, όποτε και επαναλήφθηκε η παράσταση “Le Troiane” (Τρωάδες) στο Σωφρονιστικό Ίδρυμα Γυναικών της Βενετίας Casa di Reclusione Femminile di Giudecca. Τον Μάιο του 2012 η παράσταση παρουσιάστηκε εκτός φυλακών, στο Teatro delle Madallene (Θέατρο Madallene) στην Πάδοβα στα πλαίσια του φεστιβάλ “Relazioni Urbane”. Τον Ιούλιο του 2012 παρουσιάστηκε η θεατρική πράξη «sto camminando su un sentiero di luce» (σε φωτεινό μονοπάτι περπατώ), υπό την επίβλεψη του Ιταλού δραματουργού και ποιητή Giuliano Scabia και όπου συμμετείχαν οι μαθητές του Θεατρικού Κέντρου του Πανεπιστημίου της Φερράρα (Centro Teatro Universitario di Ferrara).

Η έβδομη ξεκίνησε τον Φεβρουάριο του 2012 στο Σωφρονιστικό Ίδρυμα Ανδρών της Βενετίας Casa Circondariale di Santa Μaria Maggiore di Venezia, και τον Ιούλιο παρουσιάστηκε η θεατρική πράξη “il lamento di Ismene” (ο θρηνός της Ισμήνης) μαζί με τους μαθητές του Θεατρικού Κέντρου του Πανεπιστημίου της Φερράρα (Centro Teatro Universitario di Ferrara). Τον Δεκέμβριο το πρόγραμμα ολοκληρώθηκε με την θεατρική παράσταση “Appunti Antigone” (Αντιγοόνη Σημειώσεις). Και αυτή η παράσταση πραγματοποιήθηκε μαζί με τους μαθητές του Θεατρικού Κέντρου του Πανεπιστημίου της Φερράρα (Centro Teatro Universitario di Ferrara).

Η όγδοη πραγματοποίηθηκε στο Σωφρονιστικό Ίδρυμα Γυναικών της Βενετίας Casa di Reclusione Femminile di Giudecca, ξεκίνησε τον Φεβρουάριο του 2013 και ολοκληρώθηκε τον Αύγουστο με την παράσταση “ieri, oggi, domani…” (χθες, σήμερα, αύριο…) με τη συμμετοχή του Roberto Mazzini (Teatro dell’Oppresso) που διηύθυνε το Teatro Forum.

Η ένατη ξεκίνησε τον Ιανουάριο του 2014 στο Σωφρονιστικό Ίδρυμα Γυναικών της Βενετίας Casa di Reclusione Femminile di Giudecca και ολοκληρώθηκε τον Δεκέμβριο. Στις 7 Μαρτίου παρουσιάστηκε η παράσταση “Cantica delle donne” (Άσμα Γυναικών) με την συμμετοχή της μουσικού και ηθοποιού Lara Patrizio. Η ίδια παράσταση ξανανέβηκε και παρουσιάστηκε στο Σωφρονιστικό Ίδρυμα Γυναικών της Βενετίας Casa di Reclusione Femminile di Giudecca στις 25 Νοεμβρίου με την ευκαιρία της παγκοσμίας ημέρας εξάλειψης της βίας κατά των γυναικών.

Η δέκατη ξεκίνησε τον Ιανουάριο του 2015 στο Σωφρονιστικό Ίδρυμα Γυναικών της Βενετίας Casa di Reclusione Femminile di Giudecca και είναι ακόμα σε εξέλιξη. Στις 8 Μαρτίου με την ευκαιρία της παγκόσμιας ημέρας της γυναίκας, ξανανέβηκε η παράσταση “Cantica delle donne” (Άσμα Γυναικών) και παρουσιάστηκε αυτή τη φορά εκτός φυλακών, στο Teatro Groggia της Βενετίας (Θέατρο Γκρότζα). Στις 3 Ιουνίου παρουσιάστηκε η παράσταση παιδικού θεάτρου “voci e suoni da un’avventura leggendaria” (φωνές και ήχοι μιας θρυλικής περιπέτειας) εμπνευσμένης από την περιπέτεια του Οδυσσέα στο νησί των Κυκλώπων της θεατρικής ομάδας των πρώτων ταξέων του Γυμνασίου “Torquato Tasso” της Φερράρα σε σκηνοθεσία Μιχάλη Τραϊτση και συμμετοχή της θεατρικής ομάδας του Σωφρονιστικού Ιδρύματος Γυναικών της Βενετίας Casa di Reclusione Femminile di Giudecca.

Το θεατρικό πρόγραμμα “Passi Sospesi” στο Σωφρονιστικό Ίδρυμα Ανδρών της Βενετίας Casa Circondariale di Santa Μaria Maggiore di Venezia ειναι επί του παρόντος ανενεργό λόγω ελλείψης χρηματοδοτήσεων.

Όλες οι δραστηριότητες καλύφθηκαν μέσω φωτογραφικού υλικού (Andrea Casari) και βίντεο σε μορφή ντοκιμαντέρ (Marco Valentini) και παρουσιάστηκαν και στη Μόστρα της Βενετίας το 2009, 2010, 2011, στο πλαίσιο της εκδήλωσης “L’esperienza del progetto teatrale Passi Sospesi negli Istituti Penitenziari di Venezia (Το θεατρικό πρόγραμμα Μετέωρα Βήματα στα Σωφρονιστικά Ιδρύματα της Βενετίας).

Το θεατρικό πρόγραμμα “Passi Sospesi” παρουσιάστηκε πολλές φορές σε φεστιβάλ, εκθέσεις, συνέδρια, εκπαιδευτικά προγράμματα και διάφορες άλλες εκδηλώσεις τόσο στην Ιταλία όσο και στο εξωτερικό. Το πεδίο δράσης που επέλεξε να δραστηροποιήσει ο Μιχάλης Τραΐτσης, είναι το θέατρο και η εφαρμογή του στον χώρο της απομόνωσης και περιθωριοποίησης. Το θέατρο ως γνώση, μέσο σύγκρισης, αναπαράσταση, σύνδεσμος για την προστασία των πιο αδύνατων μελών της κοινωνίας. Το θέατρο ως πολιτισμός της διαφορετικότητας και της κοινωνικής ανεκτικότητας.

Κατά τη διάρκεια του θεατρικού προγράμματος “Passi Sospesi”, προσκλήθηκαν σκηνοθέτες, ηθοποιοί, μουσικοί, χορογράφοι και εικαστικοί καλλιτέχνες, για να διευθύνουν θεατρικά εργαστήρια, για ανέβασμα παραστάσεων, για εκπαιδευτικά σεμινάρια: Roberto Manuzzi, Elena Souchilina, Carlo Tinti, Maria Teresa Dal Pero, Alessandro Gassmann, Antonio Albanese, Roberto Mazzini, Enzo Vetrano, Stefano Randisi, Cèsar Brie, Patrizia Milani, Fabio Mangolini, Davide Iodice, Maria Teresa Dal Pero, Frà Stefano Luca, Lara Patrizio, Ottavia Piccolo, Fabio Cavalli, Paolo Musio, Pippo Delbono, Giuliano Scabia, Judith Malina.

Πολύ παραγωγική είναι η συνεργασία με το Θεατρικό Κέντρο του Πανεπιστημίου της Φερράρα όπου ο Μιχάλης Τραϊτσης από το 2005 διευθύνει τα θεατρικά εργαστήρια. Κατά καιρούς οργανώνονται θεατρικά εργαστήρια ανάμεσα σε φοιτητές και κρατούμενους και παραγωγή θεατρικών παραστάσεων όπου συμμετέχουν φοιτητές και κρατούμενοι (Eldorado, storie italiane, il lamento di Ismene, sto camminando su un sentiero di luce, Appunti Antigone).

Από το 2007 υπάρχει μια πολύ εποικοδομητική συνεργασία με τη Mostra Internazionale d’Arte Cinematografica di Venezia (Μόστρα Κινηματογράφου της Βενετίας), στο πλαίσιο της οποίας έχουν παρουσιαστεί κατά καιρούς σε παράλληλες εκδηλώσεις τα βίντεο ντοκιμαντέρ σχετικά με τις δραστηριότητες του θεατρικού προγράμματος “Passi Sospesi”, αλλά κι έχουν οργανωθεί προβολές ταινιών με την παρουσία των σκηνοθετών εντός των φυλακών που έχουν φιλοξενηθεί κατά καιρούς στη Μόστρα, όπως οι Abdellatif Kechiche, Fatih Akin, Mira Nair, Gianni Amelio, Gabriele Salvatores.

Από το 2009 υπάρχει μια πολύ σημαντική συνεργασία με τα σχολεία της Μέσης Εκπαίδευσης της Βενετίας αλλά και της Φερράρα, μέσω προβολών των ντοκιμαντέρ του προγράμματος “Passi Sospesi”, συναντήσεων με πρώην κρατούμενους και επισκέψεων στα Σωφρονιστικά Ιδρύματα για παρακολούθηση παραστάσεων από κρατούμενους ή παρουσίαση παραστάσεων σε κρατούμενους.

Τον Φεβρουάριο του 2013 υπογράφηκε μια Σύμβαση με το Κρατικό Θέατρο της Περιφέρειας του Βενέτο, που στοχεύει στην επέκταση, εντατικοποίηση και διάδοση του θεατρικού προγράμματος “Passi Sospesi” εντός και εκτός των Σωφρονιστικών Ιδρυμάτων της Βενετίας.

*info: Το Balamòs Teatro είναι ιδρυτικό μέλος του Εθνικού Συντονισμού Θεάτρου στις Φυλακές Ιταλίας, που τον Σεπτέμβριο του 2013 υπέγραψε μια σύμβαση με το Υπουργείο Δικαιοσύνης που αποβλέπει στην προώθηση και στην αξιοποίηση του θεάτρου εντός και εκτός των φυλακών. Στις 18 Απριλίου 2013 ο Μιχάλης Τραΐτσης έλαβε από την Προεδρία της Ιταλικής Δημοκρατίας μια επαινετική συστατική επιστολή για το θεατρικό πρόγραμμα “Passi Sospesi”. Στις 1 Νοεμβρίου 2013 ο Μίχαλης Τραΐτσης έλαβε από την Ένωση Κριτικών Θεάτρου της Ιταλίας, το βραβείο για το θεατρικό πρόγραμμα “Passi Sospesi” στα Σωφρονιστικά Ιδρύματα της Βενετίας.

Διαβάστε ακόμη: Ο Μιχάλης που λάμπει