Η Επιστήμονας που «πάγωσε τον χρόνο» είναι στο ΑΠΘ

Βραβείο Αριστείας Κλινικο-εργαστηριακού Έργου και Εφαρμογής Καινοτόμων Μεθόδων και Τεχνικών θα απονεμηθεί στην Επικ. Καθηγήτρια Εμβρυολογίας-Γενετικής στην Υποβοηθούμενη Αναπαραγωγή του Τμήματος Ιατρικής της Σχολής Επιστημών Υγείας του ΑΠΘ, Αικατερίνη Χατζημελετίου, για την πρώτη παγκοσμίως κυτταροσκελετική ανάλυση ανθρώπινων εμβρύων, μετά από κατάψυξη, με τη μέθοδο της υαλοποίησης.

Συγκεκριμένα, η τιμώμενη πραγματοποίησε εφαρμογή για πρώτη φορά παγκοσμίως, κυτταροσκελετικής ανάλυσης φρέσκων ανθρωπίνων εμβρύων σε όλα τα στάδια της προεμφυτευτικής ανάπτυξης και εφαρμογή για πρώτη φορά παγκοσμίως κυτταροσκελετικής ανάλυσης ανθρωπίνων εμβρύων μετά από κατάψυξη με τη μέθοδο της υαλοποίησης.

Η επιστήμονας που «πάγωσε τον χρόνο»

Η υαλοποίηση είναι μία ελκυστική μέθοδος κρυο-συντήρησης, η οποία χρησιμοποιώντας υψηλές συγκεντρώσεις κρυο-προστατευτικών μέσων, επιτρέπει την ταχεία μετατροπή ενός υγρού μέσου σε στερεό, χωρίς τη δημιουργία κρυστάλλων πάγου. Η έρευνα της τιμώμενης αποδεικνύει την ασφάλεια της νέας τεχνολογίας κατάψυξης και επιτρέπει να γεννιούνται υγιή παιδιά έχοντας «παγώσει τον χρόνο».

Η υαλοποίηση εφαρμόζεται:

-σε πλεονάζοντα έμβρυα μετά την ολοκλήρωση ενός φρέσκου θεραπευτικού κύκλου εξωσωματικής γονιμοποίησης με εμβρυομεταφορά.

-σε όλα τα έμβρυα όταν η γυναίκα παρουσιάσει σύνδρομο υπερδιέγερσης ωοθηκών και για τη δική της ασφάλεια αποφεύγεται η εμβρυομεταφορά στον φρέσκο κύκλο.

-σε πλεονάζοντα έμβρυα που έχουν διαγνωστεί ως φυσιολογικά μετά από βιοψία και προεμφυτευτική γενετική διάγνωση στο στάδιο της αυλάκωσης (τρίτη ημέρα μετά τη γονιμοποίηση) και αφού έχει ολοκληρωθεί η εμβρυομεταφορά 1-2 φυσιολογικών εμβρύων στον φρέσκο κύκλο, ώστε να είναι διαθέσιμα στο ζευγάρι για μελλοντική εμβρυομεταφορά, εφόσον τα χρειαστεί.

-σε όλα τα έμβρυα μετά από βιοψία και προεμφυτευτική γενετική διάγνωση στο στάδιο της βλαστοκύστης (πέμπτη ημέρα μετά τη γονιμοποίηση).

-σε όλα τα έμβρυα όταν το ενδομήτριο δεν είναι δεκτικό.

Τα έμβρυα προς υαλοποίηση, αρχικά, εκτίθενται σε μία σειρά κρυοπροστατευτικών διαλυμάτων και μετά τοποθετούνται σε ειδικές παγιέτες/φορείς, που σφραγίζονται ερμητικά και βυθίζονται κατευθείαν σε υγρό άζωτο στους -196°C όπου και αποθηκεύονται σε ειδικά δοχεία φύλαξης. Στην έρευνα της τιμώμενης διερευνήθηκε η ασφάλεια της υαλοποίησης στο στάδιο της βλαστοκύστης στην ανάπτυξη και στον κυτταροσκελετό των ανθρώπινων εμβρύων πριν την εμφύτευση.

110 ανθρώπινες βλαστοκύστες δωρήθηκαν για ερευνητικούς σκοπούς εκ των οποίων οι 55 χρησιμοποιήθηκαν ως ομάδα ελέγχου (χωρίς να υποβληθούν σε κατάψυξη) και οι υπόλοιπες 55 κρυοσυντηρήθηκαν με τη μέθοδο της υαλοποίησης. Μετά την απόψυξη τα έμβρυα καλλιεργήθηκαν για 24 ώρες και αυτά που επιβίωσαν υποβλήθηκαν σε κυτταροσκελετική ανάλυση.

Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι η υαλοποίηση δεν επηρεάζει την ανάπτυξη των εμβρύων όπως επιβεβαιώνεται από το υψηλό ποσοστό επιβίωσης (92%) και φυσιολογικών μιτωτικών ατράκτων (68.6%). Ωστόσο, οι υαλοποιημένες βλαστοκύστες παρουσιάζουν υψηλότερα επίπεδα κυτταροσκελετικών ανωμαλιών σε σχέση με τις φρέσκες, κυρίως λόγω του μηχανικού στρες στο οποίο υπόκεινται τα κύτταρα τους κατά την αφυδάτωση, όταν βρίσκονται στα κρυοπροστατευτικά διαλύματα.

Οι ανθρώπινες βλαστοκύστες φαίνεται να είναι ιδιαίτερα ανθεκτικές στις συνθήκες υαλοποίησης και ίσως ενεργοποιούν μηχανισμούς αυτοπροστασίας απομονώνοντας τα κύτταρα που έχουν ανώμαλες ατράκτους με αποπτωτικές διαδικασίες, αποφεύγοντας έτσι τη δημιουργία επιπρόσθετων μεταζυγωτικών χρωμοσωμικών ανωμαλίων.

Η Τελετή Απονομής Βραβείων Αριστείας της Κοσμητείας της Σχολής Επιστημών Υγείας του ΑΠΘ θα πραγματοποιηθεί την Παρασκευή 18 Μαΐου 2018 και ώρα 19.30, στην Αίθουσα Τελετών της παλαιάς Φιλοσοφικής Σχολής του ΑΠΘ.

***

Κατερίνα Χατζημελετίου B.Sc (Ηons), M.Sc, Ph.D Επίκουρη Καθηγήτρια Εμβρυολογίας- Γενετικής στην υποβοηθούμενη αναπαραγωγή, Ιατρική Σχολή Α.Π.Θ. Υπευθυνη Εργαστηρίου Εξωσωματικής Γονιμοποίησης και Προεμφυτευτικής Γενετικής Διάγνωσης, A’ Mαιευτική & Γυναικολογική Κλινική Α.Π.Θ. Γενικό Νοσοκομείο Θεσσαλονίκης Παπαγεωργίου Η Κατερίνα Χατζημελετίου εκπαιδεύτηκε και μετεκπαιδεύτηκε επι 14-ετία στην Αγγλία. Σπούδασε Βιολογικές Επιστήμες στο Εssex University, ολοκλήρωσε με διάκριση το μεταπτυχιακό της στο Imperial College School of Medicine, Hammersmith Hospital, London, και με υποτροφία από το Foetal Medicine Foundation, London, πραγματοποίησε τη διδακτoρική της διατριβή στο Department of Obstetrics and Gynaecology, St Thomas’ Hospital, London και στο Leeds General Infirmary, University of Leeds, με τον καθηγητή Αlan Handyside, ο οποίος ήταν ο πρώτος παγκοσμίως Εμβρυολόγος-Γενετιστής που πραγματοποίησε βιοψία και γενετική ανάλυση σε ανθρώπινα έμβρυα πρίν τη μεταφορά τους στη μήτρα. Mετεκπαιδεύτηκε στην κλινική εμβρυολογία και γενετική διάγνωση στα νοσοκόμεια του Λονδίνου Hammersmith, St Thomas’, Queen Charlotte’s and Chelsea, St Bartholomew’s, King’s College, St George’s, ΤDL και στο LGI-The Leeds Teaching Hospitals. Εργάστηκε ως υπευθυνη του Μοριακού Κυτταρογενετικού εργαστηρίου στο London Bridge Fertility, Gynaecology, and Genetics Centre στο Λονδίνο, το οποίο οργάνωσe η ίδια για τη διεξαγωγή προεμφυτευτικής γενετικής διάγνωσης (2003-2007). Κατέχει κλινική άδεια εξάσκησης βιοψίας με λέιζερ από το Human Fertilisation & Embryology Authority της Αγγλίας. Συμμετείχε στην τηλεοπτική σειρά του ΒΒC ‘The Human Body’. Μετακινήθηκε το 2008 στην Α’ Μαιευτική/ Γυναικολογική Κλινική Α.Π.Θ. στη θέση Λέκτορα Εμβρυολογίας- Γενετικής και από το 2013 είναι Επίκουρη καθηγήτρια Εμβρυολογίας Γενετικής στην ίδια κλινική και Υπεύθυνη του Εργαστηρίου Εξωσωματικής Γονιμοποίησης και Προεμφυτευτικής Γενετικής Διάγνωσης στο Γενικό Νοσοκομείο Θεσσαλονίκης ‘Παπαγεωργίου’.