Ερημωμένες γειτονιές στην καρδιά της πόλης

Εικόνες: Μηνάς Τσιτσής 

Υπάρχουν κάποιοι δρόμοι στο κέντρο της Θεσσαλονίκης που μπορείς να αντιληφθείς την εγκατάλειψη που υπάρχει μόνο μία με βόλτα που θα κάνεις. 

Βρίσκεται εκεί στα σκονισμένα λουκέτα που υπάρχουν χρόνια και στα σκουριασμένα ρολά των άλλοτε γεμάτων από ζωή μαγαζιών. 

Οι οδοί Στρ. Δαγκλή, Διαλέττη και Δεσπεραί είναι τρεις κεντρικοί δρόμοι που βρίσκονται στην καρδιά της πόλης. Βρίσκονται ανάμεσα στην Εθνικής Αμύνης και την Αγγελάκη και αν βρεθείς ποτέ εκεί ο Λευκός Πύργος βρίσκεται σε απόσταση αναπνοής. Είναι δίπλα στην Τσιμισκή.

Τρεις δρόμοι που με τα χρόνια ερημώνουν όλο και περισσότερο.

Οι εικόνες είναι χαρακτηριστικές και αποτυπώνουν απόλυτα την τραγική κατάσταση που επικρατεί σ’ αυτό το σημείο της πόλης. Δεκάδες κλειστά καταστήματα, κατεβασμένα στόρια, γκράφιτι και ελάχιστα καφέ συνθέτουν το σκηνικό των συγκεκριμένων άκρως παρατημένων γειτονιών.

Βέβαια τα πράγματα δεν ήταν πάντα έτσι. Κάποτε η περιοχή είχε γνωρίσει άνθιση και υπήρχαν δεκάδες μαγαζιά κάθε είδους. Από ψιλικατζίδικα μέχρι κρεοπωλεία και από ραφεία/βιομηχανίες έως καφέ. Υπήρχε μια κινητικότητα, η οποία πια έχει χαθεί και όλα αυτά αποτελούν παρελθόν.

Στη Δαγκλή επίσης υπήρχε το ιστορικό ρεμπετάδικο Μινουϊ, όπου τραγουδούσαν ο Σωκράτης Θεοδωρίδης μαζί με την την Λιλή και τον Καμπουρέλλο. Εκεί χτυπούσε επί είκοσι χρόνια η « ρεμπέτικη καρδιά» της Θεσσαλονίκης. Κατά καιρούς στην «υπόγα» εθεάθησαν, μεταξύ άλλων ο Κώστας Καραμανλής, ο Λαλιώτης, η Δαμανάκη, ο Πάγκαλος, ο Ρουσόπουλος. Με το που έκλειναν οι ταβέρνες και τα μπαράκια, έπεφτε η «γραμμή» «πάμε Μινουϊ», οπότε παρέες συνέρρεαν στην Δαγκλή για «γούστα στον Σωκράτη». Το πρόγραμμα ξεκινούσε γύρω τις 1 μετά τα μεσάνυχτα και τελείωνε τα ξημερώματα, κάποιες φορές είχε βγει και ο ήλιος.

Επίσης στην οδό Δεσπεραί υπάρχει το Εντευκτήριο, ο χώρος εκδηλώσεων του ομώνυμου λογοτεχνικού περιοδικού, που συμπλήρωσε 30 χρόνια λειτουργίας το 2017.

Ο Γιώργος Κορδομενίδης είναι η ψυχή και το σώμα του λογοτεχνικού περιοδικού, αδιάλειπτα από το 1987 μέχρι σήμερα, ο οποίος πήρε την απόφαση να δημιουργήσει το «Εντευκτήριο» με σύμμαχο την σημαντική εμπειρία που απέκτησε από ένα πλήθος δραστηριοτήτων με επίκεντρο τον πολιτισμό

«Πήρα την απόφαση να αρχίσω να στήνω το περιοδικό με τα κείμενα που ήδη είχα συγκεντρώσει την ίδια βραδιά που κηδέψαμε τον πατέρα μου. Όταν τελείωσε η διαδικασία της κηδείας και των συλλυπητηρίων, ανέβηκα στο δώμα της οικογενειακής οικοδομής όπου περνούσα τον περισσότερό μου χρόνο και άρχισα να βάζω σε μια τάξη το υλικό. Άρχισα να δημιουργώ το Εντευκτήριο. Σαν να ήθελα ενδόμυχα στη θέση μιας σημαντικής απώλειας να γεννηθεί κάτι καινούργιο» έχει δηλώσει σε παλαιότερη συνέντευξη του στη Parallaxi.

Επίσης η σπουδαία συγγραφέας Κική Δημουλά έχει διαβάσει ποιήματά της στο Underground Εντευκτήριο

Στην οδό Διαλέττη υπάρχει ακόμη η Αρμένικη Εκκλησία, η οποία αποτελεί έργο του Ιταλού αρχιτέκτονα Βιταλιάνο Ποζέλι, ο οποίος άφησε έντονο το αποτύπωμα του σε σημαντικά κτίρια της Θεσσαλονίκης. Λέγεται πως την ανέγερση της εκκλησίας, την ανέλαβε επίσης ο Βιταλιάνο Ποζέλι, καθώς συνδεόταν στενά με οικογενειακούς και φιλικούς δεσμούς, με μέλη της παροικίας. 

Η συγκεκριμένη εκκλησία είναι αφιερωμένη στην Παναγία Θεοτόκο (Σουρπ Αστβατζατζίν) και αποτελεί τον κύριο τόπο λατρευτικής έκφρασης της Αρμενικής Κοινότητας Θεσσαλονίκης. Επίσης δίπλα στην εκκλησία βρίσκονται τα γραφεία της Κοινότητας το Αρμενικό Πολιτιστικό Κέντρο, τα οποία βρίσκονται διαχρονικά στην ίδια περιοχή που βρισκόταν και η αρμενική παροικία, από την εποχή της οθωμανικής περιόδου. Μιας παροικίας που απαριθμούσε μερικές δεκάδες μέλη στα τέλη του 19ου αιώνα, και που μετά το 1922 γνώρισε μεγάλη αύξηση εξαιτίας της εισροής προσφύγων.

Οι προσπάθειες ανέγερσης της εκκλησίας ξεκίνησαν το 1884 με πρωτοβουλία επιφανών μελών της αρμενικής παροικίας αφού νωρίτερα η αρμενική παροικία Θεσσαλονίκης στερούνταν λατρευτικού χώρου, με αποτέλεσμα να εξυπηρετούνται προσωρινά οι λατρευτικές ανάγκες σε διαφορετικά μέρη της πόλης. Έτσι θα μεσολαβήσουν αρκετά χρόνια μέχρι την έναρξη των εργασιών ανέγερσης το 1902, ώσπου τελικά η εκκλησία θα αποπερατωθεί στις 16/29 Νοεμβρίου 1903. Έκτοτε αποτελεί μαζί με τα παρακείμενα πολιτιστικά και εκπαιδευτικά κτίρια, από τους κυριότερους χώρους συνεύρεσης της Αρμενικής Κοινότητας Θεσσαλονίκης.

Μπορεί να βρίσκεται επί της Εθνικής Αμύνης, όμως η αυλή του 1ου Πρότυπου Γυμνάσιου Θεσσαλονίκης είναι επί της Δαγκλή.

Όμως, εδώ και τουλάχιστον 15 χρόνια (από το 2008 και μετά) η εικόνα των δρόμων και η καθημερινότητα τους είναι θλιβερή. Τι και αν βρίσκονται στην καρδιά της πόλης δίπλα από τα Πανεπιστήμια, τη ΔΕΘ, τον Λευκό Πύργο, στην πραγματικότητα πρόκεινται για τρεις απολύτως υποβαθμισμένες γειτονιές, για τις οποίες κανένας φορέας ουδέποτε ενδιαφέρθηκε. 

Επιχειρηματίες που δραστηριοποιούνται χρόνια στην περιοχή και έχουν ζήσει τόσο τις καλές όσο και τις κακές στιγμές μας περιγράφουν την φθίνουσα πορεία μιας περιοχής που θα μπορούσε να σφύζει από ζωή. 

«Η κατάσταση αυτή την στιγμή είναι απογοητευτική. Από τα 200 μαγαζιά που υπάρχουν, σε λειτουργία είναι τα 10 και εδώ ισχύει πως αν σ’ ένα μαγαζί μπει λουκέτο, δεν ανοίγει ποτέ ξανά» δηλώνει ένας επιχειρηματίας τονίζοντας πως τα έξοδα για ένα μαγαζί είναι πάρα πολλά (ενοίκιο, ΤΕΒΕ, ρεύμα κλπ), ενώ ένας άλλος συμπληρώνει: «Τα καταστήματα άρχισαν να κλείνουν με πολύ γρήγορους ρυθμούς από την οικονομική κρίση και μετά, το 2008 και η κατάσταση δεν μπόρεσε να ανατραπεί. Πολλά στο σήμερα έχουν γίνει αποθήκες και parking».

Αυτό που έχει μείνει στους μεγαλύτερους που αφιέρωσαν τη ζωή τους δουλεύοντας σε μαγαζιά της περιοχής είναι ένα παράπονο. Μία απογοήτευση που τα πράγματα όχι μόνο δεν έγιναν καλύτερα καθώς πέρασαν τα χρόνια, αντιθέτως χειροτέρεψαν κατά πολύ.

Βέβαια υπάρχουν και εκείνοι που βλέπουν αισιόδοξα την κατάσταση και πιστεύουν πως μετά από τόσα χρόνια κρίσης, κάτι καλό θα έρθει και δεν μπορεί όλο αυτό να συνεχιστεί.

Από την άλλη υπάρχουν και νεότεροι άνθρωποι που τώρα κάνουν το ξεκίνημα τους και έχουν επιλέξει την περιοχή για να ανοίξουν τα καταστήματα τους.

«Υπάρχουν χαμηλά ενοίκια συγκριτικά με το υπόλοιπο κέντρο, γι’ αυτό επέλεξα πριν 1,5 χρόνο αυτή την περιοχή. Εγώ βέβαια ήθελα απλώς έναν χώρο για να γίνονται οι παραλαβές των προϊόντων διότι κυρίως δουλεύω με eshop. Από όσα μου έχουν πει η περιοχή ήταν γεμάτη με καταστήματα πριν από 3-4 δεκαετίες, από τα οποία τα περισσότερα έκλεισαν. Επίσης η πεζοδρόμηση της οδούς Στρ. Δαγκλή και Διαλέττη βοήθησαν λίγο στην περατζάδα του κόσμου και δεν υπάρχουν πια δεξιά και αριστερά παρκαρισμένα αυτοκίνητα», αναφέρει ένας νέος καταστηματάρχης.

Μία νεαρή κοπέλα που πριν από λίγους μήνες άνοιξε την δική της επιχείρηση σ’ έναν από αυτούς τους δρόμους αναφέρει ότι το χαμηλό ενοίκιο ήταν ένας από τους λόγους που την οδήγησαν σ’ αυτή την απόφαση. 

«Επίσης σκέφτηκα πως το σημείο είναι εξαιρετικά κοντά στα πανεπιστήμια και θα μπορέσω να προσεγγίσω τους φοιτητές», συμπληρώνει.

Φυσικά όπως τονίζουν οι περισσότεροι επιχειρηματίες υπάρχουν προοπτικές στην περιοχή. Όμως, για να αλλάξει κάτι και να ανατραπεί η κατάσταση αυτή πρέπει να υπάρξει σοβαρός σχεδιασμός από τον Δήμο και την Περιφέρεια διότι οι κάτοικοι δεν μπορούν να κάνουν κάτι από μόνοι τους.

Εκεί, ευτυχώς ολόφωτη, λάμπει στη Διαλέττη, η δουλειά που κάνει ο φωτογράφος Ζήσης Γιαμαλής στο The Great Darkroom Experience

.Απευθύνεται σε όποιον ενδιαφέρεται να ζήσει την εμπειρία της αναλογικής φωτογραφίας και του σκοτεινού θαλάμου και σε άτομα που δεν έχουν τον απαιτούμενο ελεύθερο χρόνο για να παρακολουθήσουν μακροχρόνια μαθήματα κάποιας σχολής, σε εργαστήρια διάρκειας μίας ημέρας.