Έτσι θα μπορούσε να αλλάξει εντυπωσιακά η παλιά παραλία

Λέξεις: Κώστας Πουλόπουλος, Αρχιτέκτονας ΕΜΠ, ΜΑΑ*

Η Θεσσαλονίκη είναι μια πόλη ευλογημένη με τη θέα του ορίζοντα και της ανοιχτής θάλασσας, που φτάνει ως τον Όλυμπο. Η ιδιαίτερη ταυτότητά της έγκειται ακριβώς σε αυτή την επαφή με το Θερμαϊκό.

Ταυτόχρονα, η πόλη υποφέρει από υπερβολικά υψηλή πυκνότητα, που προσεγγίζει τους 18.000 κατοίκους ανά τετραγωνικό χιλιόμετρο στον αστικό της πυρήνα. Η έλλειψη ανοιχτών χώρων και πρασίνου (2.14 m2 ανά κάτοικο, σύμφωνα με έρευνα του ΑΠΘ) κάνει την κατάσταση ασφυκτική. Ιδιαίτερα στην εντατική μητροπολιτική περιοχή μεταξύ του Παλιού Λιμανιού και του Λευκού Πύργου, η πόλη έχει μόνο δύο δυνατότητες εκτόνωσης: τον άξονα της Αριστοτέλους, και την λεπτή φλούδα του παραλιακού περιπάτου, πλάτους μόλις έξι μέτρων, εκ των οποίων τα δύο καταλαμβάνονται από ποδηλατόδρομο.

Τέσσερα μέτρα παραλιακής ζώνης για χιλιάδες πεζούς και επισκέπτες στη δεύτερη μεγαλύτερη πόλη της χώρας, μια πόλη όπου η θέα του ορίζοντα είναι το σημαντικότερο ανταγωνιστικό της πλεονέκτημα; Και που δεν φαίνεται ρεαλιστικό να βρεθεί αλλού χώρος εκτόνωσης; Σίγουρα μπορούμε καλύτερα.

Η Νέα Παραλία Θεσσαλονίκης του γραφείου Νικηφορίδη-Κουόμο, ήταν σίγουρα ένα σημαντικό βήμα στην απολύτως σωστή κατεύθυνση, και κατέστησε αμέσως φανερό ότι η πόλη μόνο να κερδίσει έχει από την ανάπτυξη της σχέσης της με την ακτογραμμή της. Είναι όμως αναγκαίο να συζητηθεί το θέμα όχι μόνο εκεί που προ-υπάρχει χώρος για παρεμβάσεις, αλλά κυρίως εκεί που δεν υπάρχει χώρος, και οι όποιες παρεμβάσεις πρέπει να κάνουν ακριβώς αυτό: να δημιουργήσουν ζωτικό χώρο.

Φυσικά η Θεσσαλονίκη δεν είναι η πρώτη πόλη στον κόσμο που έχει αυτό το πρόβλημα πλάτους της παραλιακής της εκτόνωσης. Υπάρχουν πολλές περιπτώσεις ανά τον κόσμο, πόλεων που κέρδισαν σημαντικά από μια επέκταση της παραλίας τους (συχνά με ελαφρά κατασκευή από κατάλληλο ξύλο), όπως για παράδειγμα η Κοπεγχάγη στη συνοικία Islands Brygge, το Τελ Αβίβ, η Νέα Υόρκη (στο Coney Island ή το New Jersey) η Νίκαια (Promenade des Anglais) κι άλλες πολλές περιπτώσεις. Σε μερικές περιπτώσεις δε, δημιουργήθηκαν υποδομές μπάνιου, που σε συνδυασμό με στρατηγικές καθαρισμού του νερού, κατέστησαν τις πόλεις αυτές θα λέγαμε «κολυμπήσιμες» (π.χ. Κοπεγχάγη).

Εμπνεόμενοι από αυτές τις περιπτώσεις, αλλά και από την κοινή λογική, που σχεδόν μονοσήμαντα προτάσσει ότι η Θεσσαλονίκη δύσκολα θα μπορέσει αλλιώς να αυξήσει τον δημόσιο ανοιχτό χώρο της, προτείνουμε τη δημιουργία μιας ξύλινης ζώνης καθ’ όλο το μήκος της παραλιακής ζώνης, από το Παλιό Λιμάνι ως τον Λευκό Πύργο, που θα δώσει χώρο σε κατοίκους και ταξιδιώτες να απολαύσουν αυτό το υπέροχο πέλαγος που ανοίγεται μπροστά τους και εκτείνεται όσο αντέχει το μάτι.

Πάνω σε αυτή την ζώνη θα μπορούσαν επίσης να εμφανιστούν με απλό και ασφαλή τρόπο στάσεις ενός πλωτού μέσου, ως ενός φτηνού μέσου υποδομής που θα ενισχύσει το υπάρχον δίκτυο και σίγουρα θα αποσυμφορήσει μερικώς την πόλη από την παραδοσιακή της κίνηση.

Το στούντιό μας SquareOne (www.sq-1.dk) είναι στη διάθεση φορέων της πόλης, Δημαρχείου, υποψηφίων δημάρχων, συναδέλφων αρχιτεκτόνων και πολεοδόμων, ΤΕΕ, ΑΠΘ και πολιτών να βοηθήσουμε να ανοίξει ο διάλογος και να οραματιστούμε όλοι μαζί τη συνέχεια της Νέας Παραλίας προς το κέντρο της πόλης της Θεσσαλονίκης.

Τέλος ρωτήσαμε τον αρχιτέκτονα αν μπορεί να κάνει ένα ρεαλιστικό προυπολογισμό ενός τέτοιου project

Είναι δύσκολο να πει κάνεις ποιο θα ήταν ένα ρεαλιστικό μπάτζετ για την επέκταση της αποβάθρας χωρίς να έχει γνώση των συνθηκών, βυθού, βάθους θεμελίωσης. Σαν άσκηση όμως θα μπορούσαμε να πούμε ότι πχ επιθυμούμε ένα μήκος 1χμ επί 10 μ πλάτος , δηλαδή 10,000 μ2. Αν χτίζαμε ένα νέο κτίριο 10,000 τμ με ένα εξαιρετικό μπάτζετ 1500 ευρώ ανά μ2 (ένα τυπικό ελληνικό μπάτζετ κυμαίνεται πχ στα 1000 ευρώ ανά τμ), η τιμή του θα ήταν 15.000.000 ευρώ.

Και βέβαια ένα κτίριο θα είχε όχι μόνο θεμελίωση, αλλά παράθυρα, κουφώματα, πατώματα, συστήματα θέρμανσης, ψύξης , κουζίνες, μπάνια κτλ. Άρα δυνητικά μιλάμε για μια πολύ μικρότερη επένδυση, εάν επρόκειτο για ένα απλό σχεδιασμό. Αν περιλαμβάναμε σε αυτό και τις πιθανές στάσεις , όχι περισσότερες από 3 , προφανώς θα χρειαζόταν τοπικά κάποια σταθερότερη υποδομή με πλατφόρμες από οπλισμένο σκυρόδεμα, στις όποιες να μπορεί να δέσει ασφαλώς ένα σκάφος ακόμα και σε πιο αντίξοες συνθήκες. Σε αυτή την υποδομή θα εφαρμοζόταν η δέστρα που για λόγους ταχύτητας μετεπιβίβασης θα ήταν ουσιαστικά ένας ηλεκτρομαγνήτης.

Ένα τέτοιο πλοιάριο θα μπορούσε να μεταφέρει ας πούμε το ισοδύναμο ενός λεωφορείου πχ. 100 άτομα 3 στάσεις ανά ώρα χ 16 ώρες, σημαίνει ότι από δεδομένο σημείο θα περνουσαν 4800 άτομα τη μέρα. Αυτά με υπολογισμούς κοινής λογικής . Το οικονομικό αντίκρισμα θα ήταν πιστεύω επενδυτικά ελκυστικό από την αρχή κιόλας. Πρώτον , το ζήτημα του εισιτηρίου μεταφοράς. Δεύτερον, ενοικίαση σε τραπεζοκαθίσματα (αν και η Θεσσαλονίκη έχει αρκετά!). Τρίτον ένα ωραίο μέτωπο ελκύει τουρισμό, αναγνωρισιμότητα. Δείτε το Τελ Αβίβ, για παράδειγμα. Και φυσικά, αλλάζει το χάρτη με τις αξίες γης, αυξάνει τις αξίες των διαμερισμάτων , θέτει θέματα περαιτέρω ανάπτυξης της παραλιακής ζώνης πχ με πεζοδρόμηση της παραλιακής οδού, την εισαγωγή παραλιακού hop on & off τραμ ,τύπου San Francisco κι άλλα πολλά. Για να μη μιλήσουμε για soft values οπως η μείωση της ρύπανσης, της κίνησης, τη δυνατότητα άθλησης, την αίσθηση του ανήκειν κι άλλα πολλά.

*Kαι φυσικά η ιδέα κατοικεί στη δημόσια σφαίρα της πόλης εδώ και δεκαετίες (Βουγιας, Συγκοινωνιολόγος ΑΠΘ, Σταύρος Κωνσταντινίδης, Συγκοινωνιολόγος ) με τακτικές επανεμφανίσεις (πχ. Μπουτάρης 2018) που ελπίζουμε ότι σημαινει ότι η υλοποίηση της πλησιάζει. Εμείς επιθυμούμε να εμπλουτίσουμε το δημόσιο διάλογο μέσω της σχεδιαστικής και απεικονιστικής μας ευχέρειας, καθώς και της τριβής μας καθημερινά με μια πόλη που έχει εφαρμόσει αυτή τη λύση με εκπληκτικά καλά αποτελέσματα (Κοπεγχάγη).

To στούντιο SquareOne (www.sq-1.dk) ιδρύθηκε στο τέλος του 2015 στην Κοπεγχάγη από τον αρχιτέκτονα Κώστα Πουλόπουλο, μέτα την πολυετή του εργασία σε διάφορες θέσεις ευθύνης σε διεθνές αρχιτεκτονικό περιβάλλον (Lead Design Architect Henning Larsen, Senior Architect BIG, Architect Kengo Kuma). Ο Κώστας είναι απόφοιτος του ΕΜΠ 2004 και University of Tokyo 2009 (πλήρης υποτροφία Monbukkagakusho). Κατά την πενταετία 2009-2014 ως Lead Design Architect στους Henning Larsen κέρδισε και εν συνεχεία ανέπτυξε κτισμένο έργο μεγάλης κλίμακας (Siemens HQ στο Μόναχο, Novo Nordisk HQ και Nordea HQ στην Κοπεγχάγη , Frankfurt School of Finance & Management, ZSW research Center, Στουτγάρδη).

Το γραφείο SquareOne λειτουργεί αφενός σαν ένα κλασσικό αρχιτεκτονικό στούντιο, αφετέρου σαν ένας οργανισμός που σκέφτεται, σχεδιάζει και προτείνει λύσεις για μια καλύτερη ζωή στις πόλεις. Στα πλαίσια της πρώτης ιδιότητας χτίζουμε έργα σε Λιθουανία, Νότια Κορέα, Γερμανία, Δανία και φυσικά Ελλάδα και Κύπρο. Στα πλαίσια της δεύτερης , είμασε συνήγοροι της δημιουργικής επανάχρησης κτιρίων, της εφαρμογής νέων τεχνολογιών και της ανάπτυξης νέων δικτύων και υποδομών που θα δώσουν κατέυθυνση στο κοινό μας μέλλον. Στοχεύουμε να βοηθούμε τον κοινό διαλογο μέσα από τη συνθετική, απεικονιστική και αφηγηματική ευχέρεια που έχουμε αναπτύξει μέσα απο τη συνεχή τριβή με το σχεδιασμό και το κτίζειν.

Η σελίδα τους στο instagram:  @squareone_studio