Έτσι θα γίνει το Μουσείο Ολοκαυτώματος της Θεσσαλονίκης

Στο σημερινό Δημοτικό Συμβούλιο του Δήμου Θεσσαλονίκης συζητήθηκε η πορεία του έργου του Μουσείου Ολοκαυτώματος που πρόκειται να δημιουργηθεί στην πόλη, με αφορμή την έγκριση της νομοθετικής ρύθμισης για την συμμετοχή του Δήμου Θεσσαλονίκης ως ιδρυτικού μέλους στην υπό σύσταση Διεθνή Ένωση μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα (Association Internationale Sans But Lucratif) με την επωνυμία «Μουσείο Ολοκαυτώματος Ελλάδος». Μετά από τέσσερα χρόνια, το έργο φτάνει στην φάση υλοποίησής του.

Ο Δήμαρχος Γιάννης Μπουτάρης προέβη σε σύντομη δήλωση από το βήμα του δημοτικού συμβουλίου, σημειώνοντας πως τη διαχείριση του Μουσείου Ολοκαυτώματος θα έχει ίδρυμα στις Βρυξέλλες, ενώ σημειώθηκε ότι πολύ σημαντικό είναι πως δεν υπάρχει οικονομική επιβάρυνση για τον ίδιο τον Δήμο. Παρέθεσε τις εκτιμήσεις του προϋπολογισμού για την ανέγερση και του εξοπλισμό του Μουσείου, που ανέρχεται περίπου στα 23.000.000€, συμπεριλαμβανομένης της μουσειολογικής μελέτης και της εφαρμογής της και κατέληξε: «Η χρηματοδότηση είναι εξασφαλισμένη, ενώ έχουμε θετικές ενδείξεις από επαφές που έχουν ήδη πραγματοποιηθεί για ιδιωτικές δωρεές και χορηγίες που θα καλύψουν το κόστος της λειτουργίας του».

Δήλωσε ακόμη πως το Μουσείο θα έχει αποφασιστική συμβολή για την ανάδειξη του πολυπολιτισμικού παρελθόντος της Θεσσαλονίκης, η οποία παλιότερα ήταν γνωστή ως η “Ιερουσαλήμ των Βαλκανίων”. “Δεν το κάνω από φιλοεβραϊσμό, αλλά επειδή αγαπώ την πόλη μου που πρέπει να ξέρει την ιστορία της. Και μέσω αυτού δεν θα έχουμε περιστατικά βίας” είπε ο κ.Μπουτάρης χαρακτηρίζοντας “απαράδεκτα” τα επεισόδια που γίνονται το τελευταίο διάστημα στην πόλη. Ο δήμαρχος ανέφερε πως το μουσείο -μαζί με τη δημιουργία του πάρκου μνήμης και μητροπολιτικού πάρκου– θα συμβάλει αποφασιστικά στην αναβάθμιση ενός “αδικημένου κομματιού” της πόλης, όπως είναι η δυτική Θεσσαλονίκη.

Στη συνέχεια, τον λόγο πήρε η κ. Χριστίνα Αμοιραδάκη, senior manager στην εταιρεία Deloitte, η οποία έκανε την παρουσίαση της χρηματο-οικονομικής μελέτης βιωσιμότητας που ανατέθηκε στην εταιρεία για το Μουσείο Ολοκαυτώματος.

Σύμφωνα με την παρουσίαση:

Στον σχεδιασμό έχει ληφθεί υπόψη η πλούσια ιστορία του εβραϊκού παρελθόντος της πόλης, από το 140 π.Χ. έως και σήμερα, καθώς και το γεγονός ότι η σημαντική παρουσία των Εβραίων έχει αφήσει το αποτύπωμά της στη Θεσσαλονίκη.

Το νέο Μουσείο έχει ως στόχο να αποτελέσει ένα από τα πιο σημαντικά έργα στη Θεσσαλονίκη και να αναδειχθεί σε ένα νέο σημείο αναφοράς της πόλης και ιδιαίτερα της δυτικής πλευράς. Με βάση την μελέτη υλοποίησης των μουσειολόγων, αναμένεται να έχει πολλαπλά οφέλη για την πόλη, όπως η ανάδειξή της ως σημαντικό προορισμό για τον εβραϊκό τουρισμό, η προσθήκη ενός νέου αρχιτεκτονικού ορόσημου που θα συμβάλει στον πολυπολιτισμικό χαρακτήρα της πόλης, καθώς και η δράση του μουσείου ως καταλύτης για την αστική ανάπλαση της δυτικής Θεσσαλονίκης και αντίστοιχα την δημιουργία θέσεων εργασίας.

Η αποστολή του μουσείου βασίζεται σε τρεις άξονες: Πρώτον, να αποτίσει φόρο τιμής στην εβραϊκή ζωή της Ελλάδας που καταστράφηκε στον Ολοκαύτωμα. Δεύτερον, να γιορτάσει τα 2.000 χρόνια παρουσίας των Εβραίων στην πόλη, συμπεριλαμβανομένης και της επιστροφής τους το 1945. Και τρίτον, να εμπνεύσει τις επόμενες γενιές έτσι ώστε να κατανοήσουν πως τα μαθήματα του παρελθόντος μπορούν να μας βοηθήσουν να διαμορφώσουμε και το μέλλον.

Η τοποθεσία που θα κατασκευαστεί είναι πολύ κοντά στον παλιό Σιδηροδρομικό Σταθμό της Θεσσαλονίκης και είναι ιδιαίτερης σημασίας καθώς από εκεί αναχώρησαν οι Εβραίοι της Θεσσαλονίκης για τα στρατόπεδα του Άουσβιτς. Καλύπτει μια συνολική έκταση 3.300 τ.μ. η οποία ανήκει στην ΓΑΙΑΟΣΕ και έχει παραχωρηθεί στην Εβραϊκή Κοινότητα Θεσσαλονίκης για την ανέγερση του Μουσείου. Σε σχέση με βασικά σημεία της πόλης, βρίσκεται σε απόσταση 1,2 χλμ από το Λιμάνι της Θεσσαλονίκης, 1,3 χλμ από τον Νέο Σιδηροδρομικό Σταθμό, 20 χλμ από το Αεροδρόμιο και 2 χλμ από τον σταθμό υπεραστικών λεωφορείων “Μακεδονία”. Η έκταση είναι εύκολα προσβάσιμη από το κέντρο της πόλης, είναι περίπου 30 λεπτά με τα πόδια, ενώ επί του παρόντος εξυπηρετείται και από δύο γραμμές λεωφορείων. Με βάση τις αρχικές μελέτες του προαστικού, μία στάση του θα βρίσκεται πολύ κοντά στην έκταση.

Σύμφωνα με τις μελέτες των αρχιτεκτονικών γραφείων που ανέλαβαν το έργο, το κτίριο του Μουσείου θα αποτελείται από έναν οκταγωνικό πύργο ύψους 32 μέτρων, έξι ορόφων, ο οποίος θα περιλαμβάνει από κάτω προς τα πάνω μικρό πάρκινγκ και αποθηκευτικούς χώρους στο υπόγειο, στην είσοδο ένα καφέ και ένα μεγάλο αμφιθέατρο στο ισόγειο, την μόνιμη συλλογή στον πρώτο και στον δεύτερο όροφο, το αρχείο στον δεύτερο και στον τρίτο όροφο, περιοδικές εκθέσεις που θα φιλοξενεί το Μουσείο και Κέντρο Έρευνας στον τρίτο όροφο, εκπαιδευτικές αίθουσες στον τέταρτο, γραφεία στον πέμπτο, και εστιατόριο στον έκτο.

Το Μουσείο εκτιμάται ότι μπορεί να προσελκύσει ένα ευρύ κοινό, συμπεριλαμβανομένων των κατοίκων της Θεσσαλονίκης, των μαθητών και σπουδαστών, των πολιτών με τριτοβάθμια εκπαίδευση που θα ενδιαφέρονται για την έρευνα και για το εβραϊκό αρχείο, την εβραϊκή διασπορά, τους Εβραίους τουρίστες και γενικά όλους τους ξένους και τους Έλληνες τουρίστες που επισκέπτονται την πόλη και τα μνημεία της. Το προφίλ των επισκεπτών του Μουσείου αναμένεται να συμπεριλάβει κυρίως τουρίστες και μαθητές σχολείων και γενικά άτομα που ενδιαφέρονται για την εβραϊκή κουλτούρα και ιστορία.

Τα βασικά κέντρα εσόδων του νέου μουσείου θα είναι τα έσοδα από εισιτήρια, τα οποία βάσει benchmarks του εξωτερικού αποτελούν συνήθως το 5-25% των συνολικών εσόδων. Στα κέντρα εσόδων επίσης περιλαμβάνονται το κατάστημα του μουσείου με βιβλία, αναμνηστικά και είδη δώρων, το οποίο θα λειτουργεί υπό τη διαχείριση του μουσείου, καθώς και τα έσοδα από την ενοικίαση χώρων, τόσο του αμφιθεάτρου, που θα χρησιμοποιείται για διάφορες εκδηλώσεις, των αιθουσών στον τέταρτο όροφο αλλά και του εστιατορίου στον έκτο όροφο. Τέλος, πέραν των λειτουργικών εσόδων, το μουσείο θα λαμβάνει έσοδα από χορηγίες, από δωρεές, από συνδρομές μελών, τα οποία βάσει διεθνών benchmarks μπορούν να φτάσουν από 50-70% των συνολικών εσόδων.

Αναφορικά με την οργανωτική δομή του Μουσείου, σύμφωνα με την μελέτη μουσειολόγου, η οποία επιβεβαιώθηκε και από την Deloitte με βάση διεθνή και ελληνικά πρότυπα, θα αποτελείται από τον γενικό διευθυντή και τρία βασικά τμήματα, το διοικητικό-οικονομικό, το εμπορικής λειτουργίας και το τμήμα προγραμμάτων, έρευνας κι εκπαίδευσης. Έχει υπολογιστεί ότι θα χρειαστούν περίπου 33 άτομα για να στελεχώσουν τις θέσεις του οργανογράμματος.

Πραγματοποιήθηκε επίσης ανάλυση για τον υπολογισμό των εκτιμώμενων επισκεπτών του Μουσείου. Η ανάλυση βασίστηκε σε στοιχεία συγκρίσιμων μουσείων της Θεσσαλονίκης, της Αθήνας και εβραϊκών μουσείων του εξωτερικού. Για το Μουσείο Ολοκαυτώματος, λαμβάνοντας υπόψη μία περίοδο δύο ετών μέχρι την ωρίμανση του έργου, υπολογίζεται ότι οι επισκέπτες μπορούν να φτάσουν τις 75.000 το πρώτο έτος και να ξεπεράσουν τις 110.000 στο τρίτο έτος λειτουργίας.

Τέλος, ο προϋπολογισμός για το κόστος κατασκευής υπολογίστηκε από τις μελέτες των αρχιτεκτόνων και τον μουσειολόγο στα 23 εκατομμύρια, τα οποία θα καλυφθούν από χρηματοδότηση από το γερμανικό κράτος και το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος. Με βάση τον εκτιμώμενο αριθμό επισκεπτών, έχει υπολογιστεί και το ετήσιο κόστος λειτουργίας του Μουσείου στο περίπου 1,5 εκατομμύριο και περιλαμβάνει μισθοδοσία, ενέργεια, ασφάλεια, καθαρισμό, συντήρηση κι όλα τα υπόλοιπα λειτουργικά έξοδα. Το κόστος λειτουργίας εκτιμάται ότι θα καλύπτεται κατά ένα μέρος του από τα λειτουργικά έσοδα, δηλαδή από τα εισιτήρια, από την ενοικίαση χώρων και από το κατάστημα, ενώ τα λοιπά έξοδα θα καλύπτονται από τις συνδρομές μελών, τις χορηγίες και τις δωρεές για τις οποίες ήδη η Ισραηλιτική Κοινότητα και ο Δήμος έχουν ενδιαφέρον και θετικές ενδείξεις από την Ελλάδα και το εξωτερικό.

Στη συνέχεια, τον λόγο πήρε ο Πρόεδρος της Ισραηλιτικής Κοινότητας, κ. Δαυίδ Σαλτιέλ, αναφέροντας, “Ευκαιρία είναι να έχει η πόλη αυτό Μουσείο εδώ. Της ανήκει. Όχι μόνο γιατί είναι μια πόλη που οι Εβραίοι αγάπησαν με την καρδιά τους, αλλά της ανήκει και για το θλιβερό γεγονός ότι χάθηκαν σχεδόν όλοι. Νομίζω είναι αυτή η πόλη που πρέπει να έχει το Μουσείο του Ολοκαυτώματος“. Σημείωσε ακόμα πως “το Μουσείο θα λειτουργεί ως κέντρο εκπαίδευσης για τους νέους, για να μη δέχονται μηνύματα που μπορούν να οδηγήσουν σε ζητήματα, όπως η κατάλυση της δημοκρατίας”.

Όπως σημείωσε, τέλος, παίρνοντας τον λόγο, ο πρόεδρος του διοικητικού συμβουλίου και διευθύνων σύμβουλος της ΓΑΙΑΟΣΕ κ. Αθανάσιος Σχίζας, ήδη έχουν ξεκινήσει πρόδρομες εργασίες σχετικά με την αρχαιολογία και τις γεωτεχνικές μελέτες. “Πολύ σύντομα θα γίνει και ο διαγωνισμός για την ανάθεση των μελετών και πιστεύουμε ότι μέσα στο 2019 θα είμαστε έτοιμοι να προχωρήσουμε και στις διαδικασίες υλοποίησης του έργου κατασκευής του Μουσείου“, δήλωσε.

“Πρόκειται να προχωρήσουμε άμεσα στην περιοχή του εμπορικού σταθμού, που είναι γύρω στα 200 στρέμματα συνολικά, το κομμάτι είναι ένα τρίγωνο που φτάνει μέχρι τα Δικαστήρια. Σε αυτό το σημείο, υπάρχει κυβερνητική δέσμευση του Πρωθυπουργού ότι θα γίνει ένα μεγάλο μητροπολιτικό πάρκο, το οποίο και θα αποδοθεί προς χρήση στον Δήμο Θεσσαλονίκης. Βέβαια, δεν είναι εύκολο να υλοποιηθεί άμεσα, με την λογική του ότι αυτή τη στιγμή εκτελούνται σιδηροδρομικές λειτουργίες. Είναι χώρος τον οποίον χρησιμοποιεί ως εμπορικό σταθμό η ΤΡΑΙΝΟΣΕ, και μόνο μετά από ένα σχεδιασμό που έχουμε κάνει θα μεταφερθεί όλο το σιδηροδρομικό έργο από το κομμάτι αυτό του εμπορικού σταθμού, θα πάει στο στρατόπεδο κοντά στη φυλακή των Διαβατών, οπότε θα αποδεσμευτεί όλος αυτός ο χώρος για να γίνει ένα συνολικό μεγάλο πάρκο.

Σε πρώτη προσέγγιση, και άμεσα, ήδη γίνονται αρχιτεκτονικές μελέτες, θα τοποθετήσουμε πιστεύω τον Νοέμβριο γύρω στις 5.000 αιωνόβιες ελιές, και θα κάνουμε εκεί έναν ελαιώνα, τον οποίον θα συνδυάσουμε με χώρους αναψυχής, χώρους περιπάτου. Και θα το συνδυάσουμε με ένα μεγαλύτερο Σιδηροδρομικό Μουσείο το οποίο θα λειτουργήσει ως δίπολο μαζί με το άλλο που είναι προς τη διαλογή. Εκτιμούμε ότι τον Νοέμβριο θα έχουμε δημοπρατήσει και το έργο, ούτως ώστε να ξεκινήσει άμεσα η κατασκευή του. Πιστεύουμε ότι στο πρώτο εξάμηνο του 2019 θα το έχουμε ολοκληρώσει.”

Μετά από συζήτηση το δημοτικό συμβούλιο ενέκρινε κατά πλειοψηφία τη συμμετοχή του δήμου Θεσσαλονίκης ως ιδρυτικού μέλους στην ίδρυση, διοίκηση και λειτουργία της υπό σύσταση διεθνούς ένωσης μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα με την επωνυμία “Μουσείο Ολοκαυτώματος Θεσσαλονίκης” και εξουσιοδότησε την πρόεδρο, Καλυψώ Γούλα, να υπογράψει το καταστατικό.