Έτσι θα μεταμορφωθεί ο υπαίθριος χώρος του Γαλλικού Ινστιτούτου Θεσσαλονίκης

Μια ανακαίνιση έχει ξεκινήσει στο κτίριο που στεγάζει έναν ιστορικό θεσμό της Θεσσαλονίκης, και σε σχέδια δύο εκ των πιο διακεκριμένων αρχιτεκτόνων της πόλης, με βλέψεις να αναδιαμορφωθεί ο υπαίθριος χώρος του.

Ο λόγος για το Γαλλικό Ινστιτούτο Θεσσαλονίκης, την ανακαίνιση του εξωτερικού χώρου του οποίου έχουν αναλάβει οι Πρόδρομος Νικηφορίδης και Μπερνάρ Κουόμο. Ο περιβάλλων χώρος του κτιρίου στην Λεωφόρο Στρατού 2A θα σχεδιαστεί εκ νέου, και θα μεταμορφωθεί σε σύγχρονο χώρο άξιο της έδρας ενός ιδρύματος με μεγάλη ιστορία στην πόλη μας.

Άλλωστε, η παρουσία του Γαλλικού Ινστιτούτου Θεσσαλονίκης στη Βόρεια Ελλάδα ανάγεται στο 1906, χρονιά που η Γαλλική Λαϊκή Αποστολή (Mission Laïque Française) ίδρυσε το πρώτο γαλλικό λύκειο στη Θεσσαλονίκη. Η γαλλική Mission Laϊque γεννήθηκε στις 8 Ιουνίου του 1902 με πρωτοβουλία του Pierre Deschamps, ως μη κερδοσκοπικό σωματείο δημοσίας ωφελείας με σκοπό «τη διάδοση της γαλλικής γλώσσας στις αποικίες και στο εξωτερικό». Στο καταστατικό της διευκρινίζεται ρητά ότι στα σχολικά ιδρύματα που θα ιδρύσει ή θα αναλάβει την ευθύνη τους «απαγορεύεται κάθε είδους θρησκευτικός προσηλυτισμός».

Τον Απρίλιο του 1906 η Μission, μετά από πρόσκληση του γαλλικού Υπουργείου Εξωτερικών, στέλνει τον Γενικό της Γραμματέα Maurice Kuhn να διερευνήσει τις πιθανότητες αναδιοργάνωσης της εκπαίδευσης στα μη θρησκευτικά γαλλικά σχολεία της Θεσσαλονίκης. Στη δύση του 19ου αιώνα περίπου 40 εφημερίδες και περιοδικά της Θεσσαλονίκης εκδίδονται στα γαλλικά, γλώσσα της καλλιεργημένης ελίτ, της διπλωματίας, του εμπορίου, της γαστρονομίας και της μόδας, τα γαλλικά διδάσκονται στα περισσότερα από τα 100 (εβραϊκά, ελληνικά, τουρκικά, βουλγαρικά, αρμενικά) σχολεία της πόλης. Στα καθολικά γαλλικά σχολεία των Φρέρηδων (Αδελφών), των Aδελφών του Eλέους (γνωστό και ως Καλαμαρί), στην Eνοριακή Σχολή και στο σχολείο των Λαζαριστών στο Ζεϊτινλίκ φοιτούν συνολικά περισσότεροι από 400 μαθητές.

Στα 1906, η κατάσταση στα τρία υφιστάμενα μη θρησκευτικά γαλλικά σχολεία είναι απογοητευτική. Μια εμπορική σχολή, ένα λύκειο αρρένων και ένα δευτεροβάθμιο σχολείο θηλέων φυτοζωούν, ελλείψει πόρων και στήριξης. Mε τη βοήθεια του προξένου και προσωπικοτήτων της πόλης που συγκροτούν τοπική επιτροπή της Aποστολής, τα τρία αυτά σχολεία εκχωρούνται από τους ιδιοκτήτες τους και περιέρχονται στη Mission Laïque. Στη συνέχεια θα συνενωθούν υπό την επωνυμία Lycée Français.

Αποφασίζεται η αγορά οικοπέδου στη συνοικία Χαμηδιέ επί της Λεωφόρου Αυτοκρατορικού Στρατού, στη συμβολή της Λεωφόρου Στρατού και της οδού Ευζώνων, και ζητείται άδεια για την ανέγερση του κτιρίου που θα τα συστεγάσει. To 1907 δίνεται η αυτοκρατορική άδεια (φιρμάνι) και αρχίζουν οι εργασίες κατασκευής. Ήδη στο πρώτο έτος λειτουργίας του, το “Λυσέ”, που εγκαινιάστηκε τον Οκτώβρη του 1908, αριθμεί συνολικά 400 περίπου μαθητές και μαθήτριες. Τα εκπαιδευτικά ιδρύματα της Γαλλικής Λαϊκής Αποστολής ριζώνουν στην πόλη και η επιτυχία του εγχειρήματος είναι η αρχή για τη δημιουργία ενός δικτύου σχολείων που θα επεκταθεί στη συνέχεια στην Αίγυπτο και την Εγγύς Ανατολή και αργότερα σε όλο τον κόσμο.

Σημειώνεται ότι το Γαλλικό Ινστιτούτο Θεσσαλονίκης εγκαταστάθηκε στο συγκεκριμένο οικόπεδο πριν από 110 χρόνια. Είναι το πρώτο Ινστιτούτο που δημιουργήθηκε σε όλο τον κόσμο, ενώ σήμερα υπάρχουν περίπου 150. Κατά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, στέγασε το επιτελείο της «στρατιάς της Ανατολής», ενώ όταν η μεγάλη πυρκαγιά του 1917 κατέστρεψε το κέντρο της πόλης, το Λύκειο έγινε άσυλο για τις οικογένειες των πυροπαθών καθηγητών και μαθητών, νέων και παλαιών.

Πολύ αργότερα με την κατάληψη της Θεσσαλονίκης από τους Γερμανούς, το 1941, το κτίριο της Λεωφόρου Στρατού επιτάσσεται και μετατρέπεται σε στρατιωτικό νοσοκομείο. Η εξόντωση των Εβραίων της Θεσσαλονίκης στα στρατόπεδα του Άουσβιτς και του Μπέργκεν Μπέλσεν σημαδεύει τραυματικά και την ιστορία του «Λυσέ», καθώς πολλοί από τους μαθητές του είναι Εβραίοι. Με την αποχώρηση των Γερμανών και την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης τo 1944, το κτίριο της Λεωφόρου Στρατού βρίσκεται εν μέρει κατεστραμμένο. Χάρη σε μια έκτακτη επιχορήγηση του γαλλικού Υπουργείου Εξωτερικών το «Λυσέ» επανακατασκευάζεται και το 1946 θα λειτουργήσει ξανά, ως Μορφωτικό Ινστιτούτο, στο πρότυπο του Γαλλικού Ινστιτούτου της Αθήνας. Το νεώτερο Γαλλικό Ινστιτούτο Θεσσαλονίκης τελεί πλέον υπό την διπλή αιγίδα του Υπουργείου Εξωτερικών της Γαλλίας και της Mission Laïque.

Το 1960, σε σχέδια του αρχιτέκτονα Τριανταφυλλίδη, κατασκευάζεται σε συνέχεια του παλιού κτιρίου ο κινηματογράφος και η βιβλιοθήκη, η σημερινή αίθουσα Αλλατίνη-Ντασώ. Το 1968 το παλιό κτίριο καταστράφηκε από πυρκαγιά, και το 1970, σε σχέδια του Δημοσθένη Μολφέση, κατασκευάστηκε το νέο κτίριο του Γαλλικού Ινστιτούτου, που άνοιξε πάλι τις πόρτες του το Σεπτέμβριο του 1971, στις σημερινές εγκαταστάσεις του, οι οποίες χαρακτηρίζονται από πολύ ενδιαφέροντα σχεδιασμό με πρωτοπόρα μορφολογικά και λειτουργικά στοιχεία. Το 1977 προστέθηκε στο κτίριο και σε επαφή με τον κινηματογράφο ένα ημικυκλικό κτίριο με αίθουσες διδασκαλίας. Το 1985 στο κεντρικό κτίριο έκλεισε με μεταλλική κατασκευή και τζάμια το αίθριο και τα ημιυπαίθρια τμήματα του. Το 1990 δημιουργήθηκαν τέσσερις αίθουσες στο ισόγειο τμήμα του ημικυκλικού κτιρίου και προστέθηκαν δύο αίθουσες στον πρώτο όροφο, αλλάζοντας την αρχική πολύ ενδιαφέρουσα αρχιτεκτονική του.

Τώρα, μια νέα αναδιαμόρφωση έχει ξεκινήσει στο Γαλλικό Ινστιτούτο, καθώς στη παρούσα φάση άρχισαν να υλοποιούνται:

1. Η ανακατασκευή-επισκευή της υφιστάμενης περίφραξης και συμπλήρωση επί της Λεωφόρου Στρατού, που περιλαμβάνει συνέχεια της υφιστάμενης περίφραξης. Στη γωνία με την οδό Αμαλίας, δημιουργείται μία εσοχή προκειμένου να τοποθετηθεί το φυλάκιο της Αστυνομίας. Η περίφραξη ακολουθεί τη δομή και λογική της υφιστάμενης, με τοιχίο σκυροδέματος και μεταλλικό κιγκλίδωμα.

2. Η τροποποίηση της διαμόρφωσης του περιβάλλοντος χώρου στο τμήμα που θα κατασκευαστεί η νέα περίφραξη περιλαμβάνει την ανύψωση του εδάφους προκειμένου να είναι συνεπίπεδο με το κτίριο. Κρίθηκε πολύ σημαντικό από τους αρχιτέκτονες να εξαλείψουν το αίσθημα απομόνωσης και ταυτόχρονα να δημιουργήσουν έναν υπαίθριο χώρο εκτόνωσης του εκθεσιακού χώρου και της αίθουσας διαλέξεων, αλλά και του Γαλλικού Σχολείου. Στην προτεινόμενη διαμόρφωση περιλαμβάνεται ράμπα κατάλληλης κλίσης για Άτομα με Αναπηρίες και βελτίωση της διαμόρφωσης της εισόδου στην Αίθουσα Αλλατίνη. Επίσης, προτείνεται ένα γραμμικό παρτέρι με φυτεύσεις σε συνέχεια των υφιστάμενων φυτεύσεων.

3. Η είσοδος στο κτίριο θα είναι στο εξής απολύτως ελεγχόμενη.

Όπως αναφέρουν οι αρχιτέκτονες, το Γαλλικό Ινστιτούτο κατασκευάστηκε σε πολλές φάσεις χωρίς να επιλύονται τα λειτουργικά θέματα. Με τρεις εισόδους επί της Λεωφόρου Στρατού υπήρχαν πολλά λειτουργικά προβλήματα, δύσκολη πρόσβαση στην αίθουσα εκδηλώσεων, προβλήματα ασφάλειας και πρόσβασης για άτομα με ειδικές ανάγκες. Οριοθετείται λοιπόν ο υπαίθριος χώρος του Γαλλικού Ινστιτούτου Θεσσαλονίκης, με μία σωστά ελεγχόμενη διαμόρφωση, δημιουργείται ένας χώρος εκτόνωσης για την αίθουσα εκδηλώσεων και το σχολείο και ενοποιείται με τον παρακείμενο χώρο πρασίνου. Όλες οι παραπάνω διαμορφώσεις γίνονται με απλά υλικά που σέβονται την πολύ αξιόλογη αρχιτεκτονική του κτιρίου.

Αναμένουμε λοιπόν τη νέα όψη που θα αποκτήσει ένας από τους σημαντικούς χώρους πολιτισμού της πόλης και την φρέσκια εικόνα που θα αποκτήσει το κτίριο του ιστορικού θεσμού.