Η φωτογραφία στους πέντε ανέμους: Φωτογραφίες σε αναπάντεχες τοποθεσίες

Εικόνες: Φωτογραφικό Κέντρο Θεσσαλονίκης 

Το Φωτογραφικό Κέντρο Θεσσαλονίκης με την υποστήριξη της Πρυτανείας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, διοργανώνει την φωτογραφική εγκατάσταση με τίτλο:

Η ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ ΣΤΟΥΣ 5 ΑΝΕΜΟΥΣ.

Προσχέδιο του project

Το Φωτογραφικό Κέντρο Θεσσαλονίκης (ΦΚΘ), συνεχίζοντας τις δράσεις του για την παρουσία της φωτογραφίας σε χώρους εκτός του αναμενόμενου, και την εμπλοκή της και με άλλες τέχνες και δραστηριότητες θα την κατεβάσει / ανεβάσει σε ένα γιαπί (για μια ακόμη φορά). Για όλο σχεδόν το Καλοκαίρι του 2010. Η νέα του εγκατάσταση βάζει την φωτογραφία, με διαφορετικό τρόπο, σε χώρους παραμελημένους, επιμένει στην είσοδό της στους δρόμους, τις πλατείες, τις αγορές.

Η ανάπτυξη των 25 φωτογραφιών διαστάσεων 2,50Χ3,50 μέτρων έχει γίνει εξωτερικά στους 4 ορόφους, των τριών πλευρών της ημιτελούς οικοδομής (βόρεια, ανατολική, δυτική), που βρίσκεται στην γωνία των οδών Αγίου Δημητρίου και Γ’ Σεπτεμβρίου στο χώρο των πανεπιστημίων (απέναντι από το Ιβανώφειο και το Μουσείο Αθλητισμού) και είναι ορατές από μακριά.

Το project περιλαμβάνει σημαντικούς έλληνες φωτογράφους και η κάθε πλευρά αποτελεί μια ξεχωριστή ενότητα, με ένα ξεχωριστό σκεπτικό και από άλλον επιμελητή. Από τεχνικής πλευράς, έχει χρησιμοποιηθεί πειραματικά (για τέτοιας μορφής απαιτούμενη ποιότητα αναπαραγωγής της εικόνας) ένα σύγχρονο υλικό εκτύπωσης και μένει να αποδειχθεί εάν θα συνεχίσει να χρησιμοποιείται ή όχι. Οι φωτογραφίες θα μείνουν αναρτημένες εκεί για όσο διάστημα αντέξουν στις καιρικές συνθήκες…

Η φωτογραφία στους νέους πέντε ανέμους

Γαρμπής Η σταδιακή εγκατάσταση των έργων στο από δεκαετίας γιαπί για το πειραματικό διάστημα των δύο σχεδόν εβδομάδων, θέλουμε να δούμε τι αντιδράσεις θα προκαλέσει; Το γιαπί (ένας εγκαταλελειμμένος πενταόροφος σκελετός από μπετόν) βρίσκεται εκεί χρόνια. Παρά την αθλιότητα της παρουσίας του και το σκάνδαλο της μη χρήσης/ αξιοποίησης ενός τέτοιου κτίσματος από το Αριστοτέλειο, παρότι σε άμεση γειτνίαση με τα λυόμενα του Παιδαγωγικού και της Σχολής Καλών Τεχνών (τι θα μπορούσαμε να κάνουμε για την αξιοποίησή του;), έχει γίνει αποδεκτό από τους καθημερινά διερχόμενους, σα φυσικό τοπίο. Το ισόγειο χρησιμοποιείται σα χώρος πάρκιν. Θα γεννήσει σε αυτούς που το χρησιμοποιούν ερωτήματα η σχεδόν κάθε δύο ημέρες, παρουσία μιας φωτογραφίας από πάνω τους; Πως θα τις εκλάβουν; Πως θα ερμηνεύσουν αυτή τη δράση; Πως και με ποιο πνεύμα θα μελετήσουν την ή τις φωτογραφίες; Μετά έναν μήνα, θα αλλάξει η έστω και μέσω της σύντομης αυτής, αλλά καθημερινής επαφής με τις ανηρτημένες φωτογραφίες, αντιμετώπισή τους; Η Αγίου Δημητρίου και η Γ Σεπτεμβρίου είναι δρόμοι από και προς την περιφερειακή της πόλης, που πάει να πει, τα ίδια διερχόμενα αυτοκίνητα, οι ίδιες βιαστικές ψυχές, τα ίδια κουρασμένα μάτια. Τι θα μπορούσαμε να κάνουμε για αυτούς; Σε έναν χώρο με έντονη καθημερινή κίνηση το μεγαλύτερο μέρος της οποίας είναι από τους ίδιους και ίδιους ανθρώπους, θα διαπραγματευτεί (η σταδιακή εγκατάσταση των έργων) την πιθανότητα λειτουργίας ενός παιχνιδιάρικου συστήματος επικοινωνίας (μεταξύ δημιουργών, κτηρίου και διερχόμενων) με κάτι που δεν θα είναι διαφήμιση, με κάτι που δεν είναι θα έργο κατασκευής ή αποτέλεσμα εργολαβίας; Η παρουσία εικόνων που καθημερινά θα αυξάνονται σε αριθμό, άρα και σε τετραγωνικά κάλυψης του κτηρίου και πιθανοτήτων διασυνδέσεων, θα κάνει έστω και ελάχιστους, να αναρωτηθούν πότε και γιατί σταμάτησε η εγκατάσταση νέων έργων; Θα αναζητήσει κάποιος τη συνέχιση του project; Οψόμεθα.

Τραμουντάνα Πάντως τώρα έχουμε και άλλα προβλήματα να συζητήσουμε. Διαλέξαμε η γενική θεματική της πρώτης μας αυτής πειραματικής εγκατάστασης να είναι το πορτρέτο. Αυτός ο κρυφός ανθρωπισμός θα είναι ο φανερός άξονας που θα συνδέσει τις 25 αυτόνομες εικόνες της εγκατάστασης. 25 φωτογράφοι, 25 μέλη του Φωτογραφικού Κέντρου Θεσσαλονίκης εκθέτουν εικόνες που δε δημιουργήθηκαν για αυτό το σκοπό. Εικόνες που τραβήχτηκαν για να ειδωθούν από το ίδιο επίπεδο από το ίδιο ύψος με αυτό που βρισκότανε η φωτογραφική μηχανή. Τι θα αλλάξει τώρα που η γωνία θέασης θα μετατραπεί; Στο μπαρόκ πχ η θέση ενός ζωγραφιστού σώματος στην οροφή ή στη διακόσμηση ενός τοίχου, ήταν υποταγμένη στην προοπτική θέασης από τον προτεινόμενο ιδανικό τόπο θέασης. Στο δικό μας γιαπί, που οι εικόνες θα βρίσκονται πολύ ψηλότερα από τον ορίζοντα, πως θα τις βλέπουμε; Πως θα μας κοιτάζουν από τη νέα τους θέση τα μοντέλα μας; Και ποιοι είναι αυτοί που μας κοιτάζουν από μακριά πλαισιωμένοι από μπετονιένες (αντί μεταλλικές ή ξύλινες) κορνίζες και με το κενό για πασπαρτού;

Όστρια Και οι φωτογράφοι πως θα αντιμετωπίσουν το νέο υλικό (τον διάτρητο μουσαμά) που θα τους προτείνουμε; Πως θα αντιμετωπίσουν μια τέτοια μέτρια ποιότητα εκτύπωσης των φωτογραφιών; Πως θα διαλογιστούν για το μέλλον ενός τέτοιου, αναγκαστικά περιορισμένου στα πρώτα του βήματα, πειράματος / πρότασης; Θα μπορούσε η φωτογραφία να βαδίσει ελεύθερη από περιορισμούς ποιότητας εκτύπωσης στο δημόσιο χώρο; Η φωτογραφία στα εργοστάσια ή τους τόπους δουλειάς, στα μπαράκια, στο δρόμο, στα πεζοδρόμια, στις βιτρίνες, είναι βήματα απελευθέρωσης από το κουτί των γκαλερί ή των επί τούτου για εκθέσεις κατασκευασμένων χώρων, δεν είναι όμως άλλη πρόταση, αλλά η ίδια φωτογραφία σε άλλους χώρους. Η μόνιμη έκθεση της φωτογραφίας στους εξωτερικούς όγκους της αρχιτεκτονικής, τι αλλαγές θα φέρει στη δημιουργική συνείδηση των φωτογράφων; Τι βαθμό αυτολογοκρισίας θα επέβαλε; Πόσο θα άλλαζε η φωτογραφία αν στη δικτατορία της Αγοράς ή του επιμελητή προστεθεί και η άποψη του ιδιοκτήτη του ακινήτου, οι απαιτήσεις του αρχιτέκτονα, η γνώμη και η άποψη του κάθε τυχαία διερχόμενου κοινού, οι δυνατότητες της κάθε εξουσίας; Είδαμε το τι μεσαίωνας στη σκέψη θα ήθελε να επικρατεί στη δημιουργία η εκκλησία και το τι άθλιες μεθόδους ακολουθεί για να επιβάλει τις σκοταδιστικές απόψεις της, ακόμη και αν ή όταν αυτή η τέχνη (που δεν τους αρέσει),εκτίθεται σε κλειστούς χώρους και με προειδοποιητικές πινακίδες.

Πουνέντες Και οι άνθρωποι της τέχνης; Η γιγαντιαία παρουσία της φωτογραφίας στους δημόσιους χώρους, με τη λογική που τη γνωρίσαμε μέσω της τοιχοζωγραφικής, τι αντιδράσεις θα φέρει; Μπορεί η νέα τεχνολογία εκτύπωσης εικόνων, να φέρει τη φωτογραφία εκεί που μέχρι πρόσφατα βρισκόταν μόνο ή ζωγραφική, παλαιότερα το φρέσκο, το ψηφιδωτό, το ανάγλυφο; Τα δέκα και είκοσι τετραγωνικά μιας φωτογραφικής επιφάνειας θα φωνάζουν από μακριά. Για καλό; Θα δεχτούν όλοι οι περί την τέχνη, που συνήθως αντιδρούν αντιδραστικά, να δεχθούν την κατάρρευση ενός ακόμη πύργου του κάστρου των παλαιών τεχνών; Μέχρι σήμερα είχαμε δημόσια παρουσία της φωτογραφίας, αλλά ποτέ σε αυτές τις διαστάσεις, και κυρίως αυτό, ποτέ με μόνιμο χαρακτήρα. Αν η φωτογραφία τεραστίων διαστάσεων περάσει σε μόνιμη έκθεση στους δημόσιους χώρους, γιατί όχι σε ένα κοντινότατο μέλλον και σε μόνιμες επιφάνειες, τι αλλαγές θα επέλθουν σε αυτήν, τι αλλαγές θα προκύψουν στις σχέσεις της με τις άλλες τέχνες, τι αλλαγές θα παρουσιαστούν στις άλλες τέχνες; Με την εμφάνιση της φωτογραφίας τον δέκατο ένατο αιώνα η ζωγραφική ελευθερώθηκε από την αναπαράσταση, γλύτωσε από τη σκλαβιά της υποχρέωσης να φτιάχνει κάτι που θα μοιάζει με το πρωτότυπό του και επιτέλους, κατάφερε να πετάξει σε ουρανούς, που με τίποτε, μέχρι εκείνη την εποχή, δε μπορούσε να φανταστεί. Το ίδιο έγινε και με τη χαρακτική, που έζησε και ζει ακόμη μία καινούργια Άνοιξη. Όταν η χαρακτική ανακάλυψε την τεχνολογία της μεγέθυνσης αρχείων και εκτύπωσης με μηχανές που χρησιμοποιούσε από καιρό η φωτογραφία και η έντυπη διαφήμιση, (που είχε κιόλας κατακλυστεί από τη φωτογραφία), δε θα μπορούσε με τίποτε να μείνει μόνο στις παλιές της τεχνικές. Ένας μεγάλος αριθμός χαρακτών με τη βοήθεια των plotters και των εκτυπώσεων inκtject οδήγησε σε νέα μονοπάτια την τέχνη αυτή. Θα γίνει το ίδιο με τις τέχνες στον τοίχο;

Βορέας Και η αφήγηση της φωτογραφίας πόσο θα αλλάξει; Μπορεί να σταθεί κάτι στο δημόσιο χώρο (μη διακοσμητικό) δίχως αφήγηση, δίχως το ειδικό περιεχόμενο που υπονοούν όλα τα έργα που μιλούν για τις μεγάλες αξίες, για το γενικό καλό, για το κοινωνικό σύνολο; Φτάνει η παρουσία μιας φωτογραφίας για να ορίσει από μόνη της μία οποιαδήποτε αφήγηση; Τι αντιδράσεις θα φέρει η εικόνα ενός κτηρίου με εικόνες που δεν αφηγούνται κάτι;

Τελικά τι βγάζουμε στους πέντε ανέμους; Πέντε ή παραπάνω ερωτήματα βγάζουμε στη γύρα; Θα μπορούσαμε να τα διατυπώσουμε αν δεν υπήρχε χορηγός;

Βασίλης Καρκατσέλης

Συμμετέχουν οι φωτογράφοι:

ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΠΡΟΣΟΨΗ Διονυσία Γκέκα, Θανάσης Ράπτης, Κατερίνα Αλεξάνδρου, Αργύρης Λιαπόπουλος, Γιάννης Χολογγούνης, Στέλιος Καραθεοδώρου, Γιάννης Τσιρόγλου.

“Πρόσωπα (και προσωπεία), εκφραστικά πορτρέτα (καμιά φορά οι κούκλες είναι πιο εκφραστικές!), παγιδευμένα στον ιστό της αράχνης, προσπαθούν να αναπτυχθούν κατά βούληση, απειλούν να φουντάρουν στο κενό, τα προλαβαίνουμε στο τσαφ, τα δένουμε με αθάνατα άσπρα ναυτικά σχοινιά, τα στερεώνουμε με 8άρια στριφόνια. Τα πανιά-φωτογραφίες φουσκώνουν και εμείς είμαστε με το ένα πόδι στο καράβι να σαλπάρουμε. Το να έρχεσαι πρόσωπο με πρόσωπο με το κενό δεν είναι και αστείο πράγμα…” Θανάσης Ράπτης (Επιμελητής αυτής της πλευράς)

ΔΥΤΙΚΗ ΠΛΕΥΡΑ Δημήτρης Τριανταφύλλου, Σταύρος Δαγτζίδης, Αθηνά Καλτσίκα, Πέτρος Κοτζαμπάσης, Ευθύμης Μουρατίδης.

“Δυτική πλευρά του κτιρίου και ασπρόμαυρη προσέγγιση. Πορτραίτα ανθρώπων που σκοτεινιάζουν και οδηγούν την χαρά σε δρόμους αδιέξοδους και οδυνηρούς. Παιδιά που σε κοιτάζουν με ένταση, σαν να σου γυρεύουν τον λογο και χέρια απλωμένα για ελεημοσύνη, όχι σε γροθιά. Δεν είναι φωτογραφίες που σε οδηγούν σε αισιοδοξία και αγαλίαση. Ο πόνος είναι παρών στους “5 ανέμους¨.” Σταύρος Δαγτζίδης (Επιμελητής αυτής της πλευράς)

ΒΟΡΡΙΝΗ ΠΡΟΣΟΨΗ Θανάσης Αθανασιάδης, Βασίλης Καρκατσέλης, Προκόπης Ορφανός, Παναγιώτης Οικονομίδης, Λιαποπούλου Άννα, Σταματίου Σταύρος, Έμμογλου Κοσμάς, Κρομμύδας Ανδρέας.

Η εγκατάσταση εντάσσεται στα πλαίσια των εκδηλώσεων η Θεσσαλονίκη αλλιώςπου διοργανώνει το περιοδικό PARALLAXI για 20 χρόνια του. Πρόκειται για μία σειρά εκδηλώσεων ( αστικό πείραμα χαρακτηρίζεται) για μία διαφορετική πόλη, που γίνονται στη Θεσσαλονίκη στις 5 & 6 Ιουνίου του 2010. Σε αυτό το διήμερο παρέμβασης και προτάσεων, που φιλοδοξεί να αναδείξει το άλλο πρόσωπο της Θεσσαλονίκης, συμμετέχουν πολλοί φορείς, μουσεία, θεατρικά και μουσικά σχήματα, σχολές, ομάδες, χώροι τέχνης, δημιουργικά και αρχιτεκτονικά γραφεία.

ΦΑΣΗ ΤΡΙΤΗ Άγνωστοι έκλεψαν φωτογραφίες από τη φωτογραφική εγκατάσταση!

Όταν το Φωτογραφικό Κέντρο Θεσσαλονίκης ξεκίνησε με την υποστήριξη της Πρυτανείας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, την φωτογραφική εγκατάσταση με τίτλο: Η φωτογραφία στους πέντε ανέμους, κανένας δεν περίμενε την εξέλιξη που θα είχε αυτό το εγχείρημα. Τι αντιδράσεις θα φέρει η εικόνα ενός κτηρίου με εικόνες που δεν αφηγούνται κάτι; αναρωτιόμασταν όταν μετά κόπων και βασάνων αναλάβαμε εμείς οι ίδιοι, με τον διπλό ρόλο του διοργανωτή και του καλλιτέχνη, να κάνουμε τις απαραίτητες έρευνες αγοράς και να εκτελέσουμε το έργο. Η εγκατάσταση έμεινε ανολοκλήρωτη για να δούμε τις αντιδράσεις που θα προκαλέσει, αλλά και γιατί μας πήγε κόντρα ένα άγριο μπουρίνι που ξέσπασε την ώρα που ήμασταν κρεμασμένοι στο κενό για να ολοκληρώσουμε τουλάχιστον το μισό έργο. Αυτό όμως που συνέβη τις επόμενες μέρες ξεπέρασε τη φαντασία μας. Ενώ ο διάτρητος μουσαμάς, πάνω στον οποίο ήταν τυπωμένες οι φωτογραφίες, τα ναυτικά σχοινιά και τα χοντρά στριφόνια άντεξαν μέχρι σήμερα τουλάχιστον σε τρία μπουρίνια, η φωτογραφική αυτή εγκατάσταση δεν άντεξε στα μακριά χέριακάποιων φιλότεχνων συμπολιτών μας. Το 1/3 των φωτογραφιών που είχαμε προλάβει να αναρτήσουμε, κλάπηκαν υπό αδιευκρίνιστες συνθήκες! Είναι η πρώτη φορά – από όσο γνωρίζουμε τουλάχιστον – που σημειώνεται κλοπή έργων τέχνης που βρίσκονται εκτός χρηματιστηρίου και γενικότερα αγοράς τέχνης! Την ερχόμενη Τετάρτη και Πέμπτη θα επιχειρήσουμε να συμπληρώσουμε τα κενά που δημιουργήθηκαν και επί πλέον να προσθέσουμε περισσότερες φωτογραφίες.

Αγαπητοί φίλοι,

Δυστυχώς το πρότζεκτ στο γιαπί του ΑΠΘ εμπλουτίζεται και με νέα απρόβλεπτα στοιχεία. Φιλότεχνοι μάλλον σκαρφάλωσαν στο κενό και έκλεψαν 4 από τα έργα που με τόσο κόπο και κίνδυνο είχαμε τοποθετήσει. Ανάμεσα σ’ αυτά του Τσιρόγλου, του Ράπτη και του Καραθεοδώρου της πλευράς που βρίσκεται στην Γ ‘ Σεπτεμβρίου. Αυτό το γεγονός είναι ανήκουστο, καθώς για πρώτη φορά – απ’ όσο γνωρίζω τουλάχιστον – κάποιος μπαίνει στον κόπο να κλέψει αντικείμενο τέχνης που δεν είναι ενταγμένο στο χρηματιστήριο και γενικότερα στην αγορά τέχνης! Θανάσης Ράπτης

Αν κάποιος έκανε τόσο κόπο και πήρε τέτοιο ρίσκο να σκαρφαλώσει εκεί πάνω και να κλέψει το έργο μου, ένα έργο που, όπως είπες, δεν είναι ενταγμένο στο χρηματιστήριο και στην αγορά τέχνης γενικότερα, προσωπικά για μένα είναι τιμή! Κατά την γνώμη μου η πράξη του, εφόσον δεν είναι πράξη βανδαλισμού ( απ ότι κατάλαβα το έκλεψε και δεν το κατέστρεψε ),είναι πράξη ενός πραγματικά φιλότεχνου χωρίς εισαγωγικά. Η πράξη του με συγκίνησε και θα επαναλάβω πως με τιμάει σαν άνθρωπο και σαν καλλιτέχνη! Σε ευχαριστώ άγνωστε ληστή! Είμαι σίγουρος πως το παιδί μου είναι σε καλά χέρια. Άλλωστε, το ρίσκο της πράξης του μόνο αυτό μου υποδηλώνει, πως πραγματικά, το γούσταρε και το ριψοκινδύνευσε για να το αποκτήσει! Καταλαβαίνω επίσης και σένα Θανάση που μαζί με τους άλλους φίλους κάνατε τόσο κόπο για να τοποθετήσετε τα έργα εκεί πάνω. Δεν πιστεύω όμως πως η πρόθεση του ληστή ήταν να προσβάλει ή να ειρωνευτεί τον κόπο σας…. Ξέρετε πολύ καλά πως σε αυτό το πρότζεκτ η ληστεία ή η καταστροφή των έργων ήταν και είναι μια πιθανότητα. Προτιμώ την ληστεία. Η αλήθεια είναι πως αν κάποιος μου έλεγε ότι του άρεσε τόσο πολύ το έργο μου και θέλει να το αποκτήσει το πιθανότερο είναι πως θα του το χάριζα μετά το πέρας της έκθεσης (άλλωστε πάντα αυτό κάνω ). Βέβαια το ρίσκο και η περιπέτεια στην οποία μπήκε ο ληστής εμένα με συγκινεί, καθ ότι ρομαντικός…..

Υ.Γ. Η άποψη μου δεν θα άλλαζε ακόμα και αν η εκτύπωση του έργου μου επιβάρυνε εμένα οικονομικά, μιάς και τα έργα εκτυπώθηκαν με λεφτά από χορηγία ιδιώτη!

Στέλιος Καραθεοδώρου

Κλέφτες ακροβάτες στους « Πέντε Ανέμους ». .. Φτερά έκαναν 4 φωτογραφικά έργα από το project στο γιαπί του ΑΠΘ … Μεταξύ άλλων και αυτό της Kulturosupas . . . Πριν καλά καλά, στηθούν όλα τα φωτογραφικά έργα [απομένουν καμιά 10αριά], φτερά έκαναν τέσσερα από αυτά που ήδη μετά κόπων και βασάνων η ομάδα του Φωτογραφικού Κέντρου Θεσσαλονίκης έστησε προ 10 ημέρου στο 4όροφο κτίριο φάντασμα του ΑΠΘ.

(ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗ ΤΗΣ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑΣ)

Η έκπληξη το αναπάντεχο, το περίεργο. «Τι ζητάει αυτό εδώ;» Είναι η ερώτηση. Αντικείμενα και εικαστικές παρεμβάσεις σε χώρους οικείους αλλά και ανοίκειους. Σε χώρους απλησίαστους αλλά και περιθωριακούς. Τους «στολίζουν», τους «ομορφαίνουν», χωρίς να είναι πάντα αυτό το ζητούμενο.

Αυτό που επιζητείτε κυρίως είναι η συνομιλία των έργων με τους ανθρώπους τους κοινούς, τους καθημερινούς που πιθανόν να αποφεύγουν τις αίθουσες τέχνης, αλλά και η συνομιλία των έργων με την φύση. Με το φως, την βροχή, τους ανέμους. Η συμπεριφορά των έργων είναι διαφορετική. Τα έργα αντιδρούν κατά περίπτωση. Τα στοιχειά της φύσης επεμβαίνουν κατά τρόπο εντυπωσιακό. Διαφορετική είναι η συμπεριφορά των έργων το πρωί , το βράδυ, στην βροχή, τον ήλιο, τον αέρα. Αλλά και μεταξύ τους. Συνομιλούν και μεταξύ τους, προκαλούν την φύση και το κοινό. Η φύση, άλλοτε τα χαϊδεύει και άλλοτε βιαιοπραγεί. Η πρόκληση είναι μεγάλη και για την φύση αλλά και για κάθε είδους κλέφτη και καταστροφέα.

Σ.Δ.