H Parallaxi σχεδιάζει: Α.Π.Θ.

Πηγαίνοντας αντίθετα στην πεπατηµένη που θέλει τα περισσότερα µέσα να βάζουν τελεία εκεί που τελειώνει η κριτική τους, η Parallaxi κάνει ένα βήµα παραπέρα. ∆εν ενδιαφέρεται µόνο για το πρόβληµα, αλλά αναζητεί µια διέξοδο. Ρίχνει στο τραπέζι προτάσεις για το πώς τα πράγµατα στην πόλη µπορούν να γίνουν καλύτερα και µε την πολύτιµη βοήθεια των Dolphins µεταφέρει στο χαρτί ιδέες για να γίνουν πράξη. Στην πιο επικίνδυνη στιγμή για το Campus που τις νύχτες είναι αδιάβατο και τις μέρες συμμορίες λυμαίνονται το χώρο.

Λέξεις: Σάκης Ιωαννίδης

Illustration: Dolphins

Ξεκινάµε µε το Αριστοτέλειο Πανεπιστήµιο Θεσσαλονίκης, το οποίο έστρεψε πάνω του τα φώτα της δηµοσιότητας πολλές φορές τα τελευταία χρόνια. Άλλοτε µε θετικές ειδήσεις για την οικολογική του στροφή και την προσπάθεια ν’ ανοιχτεί στην κοινωνία της πόλης και άλλοτε µε καταγγελίες για σπατάλη χρηµάτων, αδιαφάνεια και πολιτικά παιχνίδια σε βάρος της αποστολής του. ∆ε χωράει αµφιβολία ότι πολλά από τα προβλήµατα του Αριστοτελείου, και των ΑΕΙ γενικότερα, συνδέονται µε την οικονοµική κρίση και τις σχεδόν µηδαµινές κρατικές δαπάνες για την τριτοβάθµια εκπαίδευση. Υπάρχουν όµως και ορισµένα ζητήµατα που δεν είναι καινούργια αλλά χρονίζουν, δεν κοστίζουν σε χρήµα αλλά σ’ επιρροή, προσεγγίζονται µε επιφύλαξη και αφήνονται στην τύχη τους. Έτσι, καταγράψαµε µερικά από αυτά, βάλαµε κάτω ορισµένες ιδέες που υλοποιούνται στο εξωτερικό, µιλήσαµε µε επιστήµονες του ιδρύµατος, προσαρµοστήκαµε στα ελληνικά δεδοµένα και παρουσιάζουµε ορισµένες προτάσεις σ’ αυτό το µικρό αφιέρωµα. Φιλοδοξούµε να κάνουµε την αρχή σ’ έναν γόνιµο διάλογο για το πανεπιστήµιο που έφτιαξε επιστήµονες και πνευµατικούς ανθρώπους που µεγαλούργησαν στην πατρίδα τους και το εξωτερικό. Ένας διάλογος που θα συνεχιστεί και διαδικτυακά. Για το δικό µας πανεπιστήµιο.

1. Κέντρο Ανακύκλωσης ΑΠΘ

Το ζήτημα της καθαριότητας του πανεπιστημίου, που συνδέεται με το θέμα των εργολαβιών, είναι ένα μεγάλο πρόβλημα που απασχόλησε και θα συνεχίσει να απασχολεί το ίδρυμα. Η περσινή απεργία των εργολαβικών υπαλλήλων ανέδειξε το πρόβλημα σε όλες του τις διαστάσεις, αφού σε λίγες μόνο μέρες σχηματίστηκαν σωροί σκουπιδιών στις αίθουσες και τους κοινόχρηστους χώρους. Η περσινή κατάσταση έδειξε ότι το πανεπιστήμιο δεν αντέχει ούτε λεπτό χωρίς υπηρεσία καθαριότητας και έγινε φανερό ότι οι εργολαβίες οδηγούν σ’ έναν ατελείωτο φαύλο κύκλο, τουλάχιστον με τον τρόπο που γίνονται. Η λύση που βρέθηκε αποδεικνύεται προσωρινή, καθώς οι συμβάσεις της καθαριότητας λήγουν μέσα στο Σεπτέμβριο, ενώ εκκρεμεί ακόμη η έκβαση των διαγωνισμών που προκηρύχθηκαν μέσα στο καλοκαίρι με αποτέλεσμα να ελλοχεύει ο κίνδυνος έλλειψης προσωπικού σε καίριους τομείς του πανεπιστημίου.

Στο πρακτικό μέρος της συλλογής απορριμμάτων, ήταν σαφώς θετική η κίνηση του πανεπιστημίου να τοποθετήσει ειδικούς κάδους ανακύκλωσης, αλλά μόνο σε 13 σημεία. Σ’ ένα σύγχρονο πανεπιστήμιο οι κάδοι ανακύκλωσης θα πρέπει να βρίσκονται σχεδόν παντού και βέβαια στις φοιτητικές εστίες και μέσα στις σχολές. Επίσης, ένα ανταποδοτικό κέντρο ανακύκλωσης είναι απαραίτητο εντός του ΑΠΘ, στο πρότυπο που υιοθέτησε ο δήμος Θεσσαλονίκης.

2. Έξω τα αυτοκίνητα!

Το διαβάσαμε πολλές φορές ως δέσμευση και υπόσχεση και το είδαμε μόνο μια φορά ως πείραμα το 2010, στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Εβδομάδας Κινητικότητας. Η Επιτροπή Βιώσιμης Κινητικότητας είχε οργανώσει τη μεταφορά των καθηγητών και των φοιτητών με τα λεωφορεία του πανεπιστημίου και χρησιμοποίησε για πάρκινγκ το χώρο του Θεάτρου Γης, ο οποίος μάλιστα προορίζεται για χώρο στάθμευσης ως… ολυμπιακό έργο. Από τότε δεν έχουν αλλάξει πολλά πράγματα και το campus λειτουργεί καθημερινά σαν ένα απέραντο παρκινγκ, με τα αυτοκίνητα καθηγητών και φοιτητών να σταθμεύουν ακόμη και πάνω στα πεζοδρόμια του πανεπιστημίου.

Μόνιμη λύση στο πρόβλημα θα δοθεί όταν κατασκευαστούν τα δύο υπόγεια πάρκινγκ στο Πολυτεχνείο και τη Βιβλιοθήκη του ΑΠΘ από την Αττικό Μετρό. Επειδή όμως οι ρυθμοί κατασκευής του σταθμού παραείναι «χαλαροί» και η εικόνα των αυτοκινήτων πάνω στα πεζοδρόμια αδικεί το πανεπιστήμιο, ίσως θα πρέπει να επαναληφθεί το πείραμα του Θεάτρου Γης με τη συνδρομή των λεωφορείων του ΑΠΘ ή – για να επιχειρήσουμε μια τολμηρή σκέψη – να οργανωθεί μια έρευνα αγοράς και να διαπραγματευτεί το πανεπιστήμιο χαμηλές τιμές στα ιδιωτικά πάρκινγκ του κέντρου ώστε να επιστρέψει ο δημόσιος χώρος στους χρήστες του. Επίσης, σε κάποιο συρτάρι υπάρχει μια ώριμη μελέτη για τη δημιουργία υπόγειου πάρκινγκ κάτω από την πλατεία του Χημείου. Ίσως ήρθε η ώρα να χρησιμοποιηθούν πια τα ποδήλατα που αγόρασε πέρυσι το πανεπιστήμιο, ενώ και ο δήμος Θεσσαλονίκης θα μπορούσε να κάνει το δεύτερο σταθμό των κοινόχρηστων ποδηλάτων μέσα στο campus για τη μετακίνηση των φοιτητών. 3. Άνοιγμα στην κοινωνία

Την περσινή χρονιά το ΑΠΘ οργάνωσε αρκετές εκδηλώσεις, σε μια προσπάθεια να φέρει την κοινωνία της πόλης πιο κοντά στο πανεπιστήμιο. Ιδιαίτερη επιτυχία σημείωσε το «ΑΠΘ την Κυριακή» και η καλλιέργεια των Λαχανόκηπων στο αγρόκτημα του πανεπιστημίου, μια δράση που πάει πολύ καλά και το 2013.

Περιμένουμε φέτος οι Κυριακές να μην είναι μόνο τρεις, αφού η μεγάλη προσέλευση του κόσμου απέδειξε την όρεξη της κοινωνίας να γνωρίσει το πανεπιστήμιο. Ίσως είναι ευκαιρία να επιστρέψει με νέο ύφος και χαρακτήρα ο θεσμός της Φοιτητικής Εβδομάδας που είχε γίνει το αγαπημένο ραντεβού των καλλιτεχνικών ομάδων του πανεπιστημίου και της πόλης. Το πανεπιστήμιο θα μπορούσε να ανοίξει τις πόρτες του και στους εν δυνάμει φοιτητές του, διοργανώνοντας μαθήματα επαγγελματικού προσανατολισμού και γνωριμίας με τις επιστήμες για τους μαθητές των σχολείων της Θεσσαλονίκης και – γιατί όχι – του εξωτερικού.

4. Γραμματείες… εξ αποστάσεως

Ποιος δεν θυμάται τις ατελείωτες ουρές στο παλιό κτίριο που στέγαζε όλες τις Γραμματείες των Σχολών; Ευτυχώς τα πράγματα άλλαξαν από τότε, οι Γραμματείες στεγάζονται στις Σχολές και τα Τμήματα, αλλά υπάρχουν ακόμη πολλά περιθώρια βελτίωσης. Οι ουρές είναι ακόμη εκεί, κυρίως στην περίοδο εγγραφών, και η ατελείωτη γραφειοκρατία έχει παραμείνει η ίδια για πολλές από τις Σχολές και τα Τμήματα.

Για να μην είμαστε άδικοι, το ΑΠΘ έχει αναπτύξει ένα πρωτοποριακό λογισμικό, το οποίο επιτρέπει σε φοιτητές ορισμένων Σχολών να κάνουν π.χ. ηλεκτρονική δήλωση μαθημάτων ή να στέλνουν αιτήσεις διαδικτυακά και στους καθηγητές να έχουν πρόσβαση στη βαθμολογία των φοιτητών από το κινητό τους τηλέφωνο. Για να επεκταθεί αυτό το λογισμικό σε όλες τις Σχολές και να συμπεριλάβει τους μεταπτυχιακούς φοιτητές και τους απόφοιτους χρειάζεται χρηματοδότηση, η οποία λιμνάζει εδώ και τρία χρόνια σε κάποια επιτροπή του ΕΣΠΑ 2007-13 και κινδυνεύει να χαθεί αν περάσει ο χρόνος εφαρμογής του προγράμματος. Μήπως είναι καιρός να κινηθούν οι διαδικασίες;

5. Φοιτητική στέγη

Είναι γεγονός ότι πολλοί φοιτητές αναγκάζονται να διακόψουν τις σπουδές τους ή να μην τις ξεκινήσουν καν επειδή δεν μπορούν να ανταπεξέλθουν οικονομικά στις υποχρεώσεις τους. Παράλληλα, οι εστίες δεν επαρκούν για να στεγάσουν τους φοιτητές που αντιμετωπίζουν οικονομικά προβλήματα, ο αριθμός των οποίων αυξάνεται προοδευτικά όσο ανεβαίνουν οι δείκτες της ανεργίας.

Στο Τμήμα Σπουδών του ΑΠΘ λειτουργεί μια πολύ καλή διαδικτυακή υπηρεσία διευκόλυνσης των φοιτητών που ψάχνουν ενοικιαζόμενα σπίτια, αποφεύγοντας τη διαμεσολάβηση των μεσιτικών γραφείων. Οι υποψήφιοι μπορούν να δουν φωτογραφίες των σπιτιών και λεπτομέρειες για την κατάσταση τους. Ωστόσο, το ΑΠΘ διαθέτει περίπου 120 ακίνητα για τα οποία ουδείς γνωρίζει με ακρίβεια την αξία τους και τη χρήση τους. Ορισμένα είναι υπό κατάληψη, πάνω από 50 παραμένουν κενά, ενώ άλλα είναι μισθωμένα ως κατοικίες και επαγγελματική στέγη. Το έργο της καταγραφής τους είχε ξεκινήσει, αλλά όπως πολλά πράγματα έμεινε στη μέση. Ίσως είναι μια καλή ευκαιρία για το πανεπιστήμιο να πιέσει για την αλλαγή του σχετικού νόμου που θα του επιτρέπει να εκμεταλλευθεί καλύτερα την ακίνητη περιουσία του προς όφελος των φοιτητών.

6. Προσβασιμότητα

Η ζωή στο Αριστοτέλειο μπορεί να γίνει αφόρητη όταν αντιμετωπίζεις προβλήματα κίνησης. Παρόλο που πολλά από τα κτίρια σχεδιάστηκαν από γνωστούς αρχιτέκτονες δεν πολυσκέφτηκαν τις δυσκολίες πρόσβασης, ειδικά όταν κατασκεύαζαν τα κτίρια σε πολλά επίπεδα, όπως π.χ. στη Φυσικομαθηματική Σχολή ή στη Γεωπονία. Η μετατροπή αυτών των κτισμάτων σε φιλικά προς τους ανθρώπους με κινητικά προβλήματα δεν περιορίζεται μόνο στην κατασκευή μιας ράμπας, αλλά απαιτεί προσεκτικό σχεδιασμό από τους αρμόδιους επιστήμονες.

Στο πανεπιστήμιο πρόσφατα ολοκληρώθηκε η πρώτη από τις τέσσερις «θεματικές» εργολαβίες για την προσβασιμότητα και αφορούσε την κατασκευή χώρων υγιεινής ΑΜΕΑ σε όλες τις σχολές και την επιδιόρθωση ορισμένων διαδρόμων πρόσβασης. Τα επόμενα σχέδια που πρέπει να υλοποιηθούν άμεσα και θεωρούμε ότι πρέπει να μπουν σε προτεραιότητα είναι η κατασκευή ραμπών σε όλες τις σχολές με κατάλληλες προδιαγραφές – και όχι με κλίση 10% όπως η ξύλινη ράμπα της Ιατρικής Σχολής – και η υλοποίηση της κάθετης πρόσβασης με ειδικούς ανελκυστήρες. Τα χρήματα που δεσμεύονται από το πανεπιστήμιο αντιστοιχούν, σύμφωνα με πληροφορίες, μεταξύ 3% και 5% του συνολικού προϋπολογισμού. Επειδή στην εποχή μας τα χρήματα είναι δύσκολο να βρεθούν, ίσως θα πρέπει ν’ αναζητηθούν χορηγίες και δωρεές για την κατασκευή των έργων που θα κάνει τη ζωή πολλών φοιτητών πολύ πιο ευχάριστη.

7. Πάρτι μόνο με απεριτίφ και φοντάν

Τα πάρτι στους χώρους του Αριστοτελείου ήταν μια πρακτική που ανήκε κυρίως στις κομματικές νεολαίες στην προσπάθεια τους να εντυπωσιάσουν τους πρωτοετείς φοιτητές, να εγγράψουν νέους συντρόφους και να τα πιουν μακριά από το σπίτι με φτηνά ποτά και άφθονη μπίρα.

Τα τελευταία χρόνια όμως τα πράγματα έχουν αλλάξει και οι καταγγελίες καθηγητών για διακίνηση ναρκωτικών στα πάρτι, εμπλοκή ανθρώπων της νύχτας, ξεκαθάρισμα λογαριασμών, επιθέσεις σε φοιτητές και περαστικούς γράφονται συχνά στα ρεπορτάζ των εφημερίδων, χωρίς όμως να λαμβάνονται τα απαραίτητα μέτρα. Τα σπασμένα μπουκάλια στην πλατεία του Χημείου μαρτυρούν τι συμβαίνει τις βραδινές ώρες στο πανεπιστήμιο, ενώ κάθε τόσο ο χώρος χρησιμοποιείται ως ορμητήριο για τις συγκρούσεις αγνώστων με την αστυνομία. Τοξικομανείς και περιθωριακοί συγκεντρώνονται καθημερινά έξω από το Αστεροσκοπείο και στο πυρπολημένο βαγόνι του ΟΣΕ έξω από τη Βιβλιοθήκη και κανείς δεν αντιδρά, ενώ είναι κοινό μυστικό ότι μετά το σούρουπο οι βόλτες στο campus απαγορεύονται. Σε περίπτωση που οι φύλακες αντιληφθούν κάποια ύποπτη κίνηση το μόνο που μπορούν να κάνουν είναι να ειδοποιήσουν τον κεντρικό σταθμό ελέγχου, ο οποίος με τη σειρά του θα κάνει μια κλήση στην αστυνομία…

Η λογική λέει ότι όσο μια γειτονιά σφύζει από ζωή, αυτά τα φαινόμενα περιορίζονται δραματικά. Γι’ αυτό και οι εκδηλώσεις και οι συναυλίες, που άρχισαν να οργανώνονται βράδια πρέπει να ενισχυθούν. Η αχανής πλατεία του Χημείου και ο χώρος γύρω από Μετεωροσκοπείο είναι εύκολο να μετατραπούν σε μοντέρνους χώρους υπαίθριων εκδηλώσεων ώστε να χρησιμοποιούνται από φορείς και καλλιτεχνικές ομάδες σε όλη τη διάρκεια του χρόνου. Η Αίθουσα Τελετών, που αποτελεί τον κύριο χώρο εκδηλώσεων του ΑΠΘ, εκτός από τις συναυλίες της Κ.Ο.Θ., θα μπορούσε να φιλοξενήσει θεατρικές παραστάσεις και κινηματογραφικές προβολές φέρνοντας τον κόσμο της πόλης στο πανεπιστήμιο.

8. Τα μουσεία και τα κτίρια του ΑΠΘ

Το Αριστοτέλειο έχει ιδρύσει κατά καιρούς πολύ ενδιαφέροντα μουσεία τα οποία, αν και είναι μικρά σε μέγεθος, μπορούν σε συνδυασμό με τα ιστορικά του κτίρια να προσελκύσουν επισκέπτες της Θεσσαλονίκης και να μπουν στα πακέτα των τουριστικών πρακτόρων που οργανώνουν συνέδρια και εκδρομές στην πόλη.

Είναι άγνωστη στους περισσότερους η ύπαρξη του Λαογραφικού Μουσείου της Φιλοσοφικής, το Μουσείο Εκμαγείων στη Νέα Φιλοσοφική ή το Μουσείο Άγριας Πανίδας που λειτουργεί στη Σχολή Δασολογίας. Μαζί με το Αστεροσκοπείο, τον Μετεωρολογικό σταθμό, το παλιό κτίριο της Φιλοσοφικής Σχολής,  τον Δασοβοτανικό Κήπο, ακόμη και με τα πανεπιστημιακά δάση, τα Μουσεία μπορεί να ενταχθούν σ’ έναν τουριστικό περίπατο για την πόλη και τους τουρίστες της.

9. Κοινή ταυτότητα

Η έλλειψη κοινής αισθητικής και οπτικής ταυτότητας του Αριστοτελείου είναι εμφανής, ρίχνοντας μια πρόχειρη ματιά στα κτίρια του ιδρύματος. Ανομοιογενείς κτιριακοί όγκοι, χρήση διαφορετικών υλικών, ανάμιξη αρχιτεκτονικών ρευμάτων και χαρακτήρων, απουσία κοινής σήμανσης, είναι ορισμένα από τα χαρακτηριστικά που δείχνουν την ανάγκη για μια αισθητική αναβάθμιση του πανεπιστημίου.

Το λογότυπο του ΑΠΘ φαίνεται ότι χρειάζεται ένα φρεσκάρισμα για να συμβαδίσει με τη σύγχρονη εποχή και ευτυχώς η πόλη είναι γεμάτη από βραβευμένα γραφιστικά γραφεία που θα μπορούσαν να αναλάβουν ένα τέτοιο έργο. Το Κέντρο Διάδοσης Ερευνητικών Αποτελεσμάτων θα μπορούσε να αποτελέσει πρότυπο στην κατεύθυνση της ανανέωσης των γερασμένων κτιρίων του ΑΠΘ με αρχιτεκτονικές παρεμβάσεις στην εξωτερική τους όψη. Το κυλικείο της Οδοντιατρικής, το οποίο ανακατασκευάστηκε από ανακυκλώσιμα υλικά, δείχνει το δρόμο της εποχής τον οποίο θα μπορούσαν ν’ ακολουθήσουν και τα υπόλοιπα κυλικεία του ιδρύματος και να γίνουν κερδοφόρα, προσελκύοντας και τους κατοίκους της πόλης. Η σήμανση των Σχολών είναι ξεπερασμένη και ένας πρωτοετής είναι αδύνατον να βρει τον δρόμο του μέσα στα κτίρια και τις υπηρεσίες του πανεπιστημίου.

Στο πλαίσιο της οικολογικής στροφής του ΑΠΘ ένα δώμα στην παλιά Φιλοσοφική Σχολή καλύφθηκε πιλοτικά με αρωματικά φυτά πριν από τρία χρόνια και το πανεπιστήμιο είχε ανακοινώσει τότε την ένταξη του σε πρόγραμμα της ΕΕ για να πρασινίσουν οι στέγες των κτιρίων του. Η φύτευση κτιρίων, οριζόντια και κάθετα, εφαρμόζεται σε δεκάδες πανεπιστήμια στο εξωτερικό και θα μπορούσε να δώσει μια μεγάλη ανάσα στο τσιμεντένιο περιβάλλον του ΑΠΘ και να συμβάλει στην εξοικονόμηση ενέργειας.

Η νέα χρονιά ξεκινάει με μια μεγάλη πρόκληση. Το Αριστοτέλειο πρέπει ν’ αποδείξει το αυτονόητο: ότι το μεγαλύτερο πανεπιστήμιο της χώρας πρέπει να έχει και το αντίστοιχο προσωπικό για να λειτουργήσει. Είναι γεγονός ότι η αναλογία καθηγητών και διοικητικού προσωπικού είναι η μικρότερη σε σχέση με πανεπιστήμια μικρότερου μεγέθους, τα οποία όμως βρίσκονται κοντά στα κέντρα λήψης αποφάσεων. Είναι επίσης γεγονός ότι ένα σύγχρονο οργανόγραμμα θα βοηθούσε το ΑΠΘ να διεκδικήσει αυτά που δικαιούται αλλά αυτό έχει καθυστερήσει αδικαιολόγητα. Να προστατέψει την ασφάλεια των χώρων του, να καθαρίσει από τα εγκληματικά στοιχεία, να γίνει ένα ανοικτό campus στην πόλη.