Η διαρκής απαξίωση της Άνω Πόλης

Εικόνες: Αχιλλέας Βερτουδάκης

Η Άνω Πόλη υπήρξε για χρόνια το πρόσωπο μιας Θεσσαλονίκης που χάθηκε. Το δείγμα μιας άλλης εποχής. Κάτι σαν την Πλάκα της Αθήνας στη Θεσσαλονίκη. Η πόλη την αγαπούσε πολύ. Την πρόσεχε. Επί Πολιτιστικής Πρωτεύουσας μάλιστα φρόντισε να αποκαταστήσει και κάποια από τα διατηρητέα της. Τα τελευταία χρόνια παραδόθηκε στην εγκατάλειψη.

Αποτέλεσμα να ρημάζει και να μη θυμίζει σε τίποτα την Άνω Πόλη που κάποτε γνωρίσαμε και αποτελούσε διέξοδο για εμάς που θέλαμε να περπατήσουμε στη χαμένη ιστορία της πόλης.

Σε ένα περίπατο που ξεκίνησε από το κέντρο με προορισμό την Άνω Πόλη (αν βαριέσαι το περπάτημα μπορείς να πας και με το 23) και κατέληξε κάπου στον Βαρδάρη εικόνες με πλημμύρισαν και σε καμία περίπτωση δεν περίμενα να αντικρίσω αυτήν την κατάσταση.

Σε γειτονιές που κάποτε είχαν ζωή κυριαρχεί η εγκατάλειψη, σε σπίτια που κάποτε είχαν ιδιοκτήτες έχουν απομείνει γκρεμίσματα ενώ τα αρχοντικά που στολίζουν τις περιοχές ”στολίζονται” από τα γκράφιτι και το πλήθος των σκουπιδιών που όσο περνάει ο καιρός μαζεύονται και πνίγουν τον χώρο με τον δήμο να μην κάνει κάτι να διορθώσει την κατάσταση.

Κατά μήκος του δρόμου που βρίσκεται το Αρμένικο Νεκροταφείο Θεσσαλονίκης και στρίβοντας στα στενά της περιοχής έρχεσαι σε επαφή με τις πρώτες εικόνες εγκατάλειψης που υπάρχουν στην περιοχή, στενά γεμάτα άδειες παράγκες γκρεμισμένες που δε συνάδουν με την αισθητική και την ιστορία της πόλης ενώ σε κάθε στενό της διαδρομής τα σκουπίδια αφήνουν μια αποπνικτική μυρωδιά κλείνοντας τους δρόμους εμποδίζοντας την κυκλοφορία σε Ι.Χ, κατοίκους και επισκέπτες.

Συνεχίζοντας το περπάτημα και  κατεβαίνοντας τα σκαλάκια των στενών βλέπεις το σήμα κατατεθέν της γειτονιάς αυτής που είναι τα πανέμορφα διώροφα πολύχρωμα σπίτια που όταν τα χτυπάει ο ήλιος όλο και πιο έντονες γίνονται οι αποχρώσεις του μπλε και πορτοκαλί που κυριαρχούν.

Σε αυτές τις πολύχρωμες γειτονιές δε λείπει το έντονο μπεζ που την αποχρωματίζει και ταιριάζει με το mood που αποπνέει η περιοχή το οποίο είναι ταλαίπωρο, μίζερο και απεριποίητο ο δήμος φαίνεται ότι έχει καιρό να ασχοληθεί και οι κάτοικοι πλέον δείχνουν να έχουν συνηθίσει με την κατάσταση που επικρατεί.

Διασχίζοντας την Οδό Θεοφίλου και Αγίας Σοφίας υπάρχει ένα από τα παλαιότερα αρχοντικά η Οικία του Αλβανού με τον φούρνο στο ισόγειο ένα από τα παλαιότερα νεοκλασικά Μακεδονικής αρχιτεκτονικής που κατασκευάστηκε μάλλον τον 19ο αιώνα και σήμερα μπορούμε να πούμε ότι αν και έχει διατηρηθεί σαν κτίσμα εμφανισιακά φαίνεται το πέρασμα του χρόνου, χρώμα που έχει ξεθωριάσει, παράθυρα με τα στόρια κατεστραμμένα ενώ όλη η δεξιά πλευρά του κτιρίου είναι ζωγραφισμένη με γκράφιτι και είναι γεμάτη με κάδους σκουπιδιών.

Ένα κτήριο πολιτιστικής κληρονομιάς που κανονικά θα έπρεπε ο δήμος να το προσέχει και όχι να το αφήσει να καταλήξει έτσι. Στην ίδια κατάσταση υπάρχουν πολλά αρχοντικά που αντί να διατηρούνται και να διηγούνται στο κοινό ιστορίες από μια άλλη εποχή μένουν γκρεμισμένα, άδεια και πολλές φορές υπό κατάληψη από τους άστεγους της περιοχής που ψάχνουν κάπου να μείνουν προσωρινά.

Στην αρχή της οδού Σταγείρων σε ένα ανηφορικό στενάκι ξεπροβάλλει το εμβληματικό και παλαιάς κατασκευής (χρονολογείται γύρω στο 1948 )  ”Τούβλινο Σπίτι” αν και δείχνει προς τα έξω ανολοκλήρωτο αν πλησιάσεις μπορείς να διακρίνεις τις λεπτομέρειες  που επιβεβαιώνουν ότι κάποτε υπήρξε ζωή σε εκείνο το μέρος. Μια περιοχή που αν και βρίθει από ετοιμόρροπα σπίτια μπορούμε να πούμε ότι το συγκεκριμένο διατηρείται σε πολύ καλή κατάσταση , ενώ από το μπαλκόνι του έχει θέα όλο τον Θερμαϊκό.

Είναι ένα από τα αρχοντικά της περιοχής που δεν έχει αλλάξει με την πάροδο του χρόνου ενώ η ξεχωριστή ομορφιά αυτού του κόκκινου σπιτιού περνάει θύμισες από μια άλλη εποχή. Σε αντίθεση με τα άλλα σπίτια της περιοχής που ο δήμος δεν κατάφερε να σώσει από την εγκατάλειψη και το χάος γιατί λίγο παρακάτω στην ίδια οδό φαίνεται ξεκάθαρα μια οικία σκέτο γιαπί την οποία έχουν περιφράξει μάλλον για να αποφευχθούν τα ατυχήματα.

Κάπου προς την οδό Σαχτούρη πηγαίνοντας σε μια από τις παλαιότερες και πιο γραφικές εκκλησίες της Θεσσαλονίκης την Αγία Αικατερίνη που χρονολογείται από την Παλαιολόγεια περίοδο εξακολουθούμε να βλέπουμε εικόνες παρακμής με παράγκες που έχουν ισοπεδωθεί και έχουν μείνει μισές.

Φτάνοντας στην εκκλησία μπορώ να πω με σιγουριά ότι είναι μια από τις ομορφότερες εκκλησίες που έχω δει με ένα πλούσιο σε ιστορία εσωτερικό που φυλάει σπαράγματα από τη βυζαντινή ιστορία που χρονολογούνται από το 1315 και ένα εξωτερικό με έντονη βλάστηση και μεγάλο προαύλιο χώρο. Αφού βγεις όμως από την εκκλησία η ομορφιά αυτή μειώνεται από τα γκράφιτι στην πίσω πλευρά του κτηρίου που κανονικά δε θα έπρεπε να υπάρχουν εκεί.

Σε μια διαδρομή που έμοιαζε με ένα ατελείωτο επαναλαμβανόμενο μοτίβο με όλα τα κτήρια και τις γειτονιές να έχουν υποστεί τις ίδιες φθορές, καταλήγεις να αναρωτιέσαι: Προς τι όλες αυτές οι αλλαγές; Γιατί αυτή η πόλη και οι ανάγκες της είναι αδιάφορη στο δήμο και στους κατοίκους ; Θα διορθωθούν ποτέ όλα αυτά;

Πολλά τα ερωτηματικά ενώ διασχίζω την Άνω Πόλη και με επαναφέρει η έντονη μυρωδιά των σκουπιδιών που κλείνει την είσοδο των πολυκατοικιών, πολυκατοικίες κατοικήσιμες που ενώ είναι ετοιμόρροπες και έχουν άμεση ανάγκη για ανακαίνιση εξακολουθούν να παραμένουν έτσι στον 21ο αιώνα στην καρδιά της Θεσσαλονίκης.

Φτάνοντας προς τον Βαρδάρη μπορώ να πω ότι η κατάσταση που επικρατεί είναι ίδια με εκείνη που επικρατούσε στις γειτονιές και τα στενά της Άνω Πόλης παντού εργοτάξια, ερείπια ενώ θυμάμαι 2 εργάτες την ώρα που έκαναν διάλειμμα να παραπονιούνται για την κατάσταση που επικρατεί με τα σκουπίδια και ότι δεν μπορούσαν να ανασάνουν (ειδικότερα αν αναλογιστεί κανείς ότι εκείνη τη μέρα είχε 40 βαθμούς οπότε δεν βοηθούσε την κατάσταση).

Το μόνο που χρειαζόταν ήταν μια βόλτα στην πόλη οπού οι γειτονιές που κάποτε είχαν ζωή αντικαταστάθηκαν με γκρεμίσματα, κατοικίες που άνθιζαν και ήταν γεμάτες μυρωδιές, πνίγονται από τα σκουπίδια ενώ όλα αυτά τα ιστορικά κοσμήματα ρημάζουν κάθε μέρα όλο και περισσότερο.