Η γνώση σπάει τα γκέτο. Ένα πρωινό στο Δενδροπόταμο.
Γούρια για το μάτι στις βεράντες, πανέμορφα λουλούδια, φιλόξενοι άνθρωποι μας φωνάζουν από παντού να μας κεράσουν κάτι - Η Νόπη Ράντη γράφει για όσα βίωσε
Μια εξαιρετική διοργάνωση του Δήμου Αμπελοκήπων-Μενεμένης με την πολιτιστική εταιρεία dot2dot και τον δημοσιογράφο και συγγραφέα του βιβλίου “Οι Τσιγγάνοι τη Θεσσαλονίκης” Γιώργο Τσιτιρίδη να μας ταξιδεύουν στην ιστορία, μια δωρεάν βιωματική περιπατητική ξενάγηση στην περιοχή του Αγίου Νεκταρίου (Δενδροπόταμος), έκαναν αυτή την Κυριακή μας αξέχαστη, μια Κυριακή…αλλιώς!
Η ξενάγηση είχε σαν στόχο την ενημέρωση και τη γνωριμία του ευρύτερου κοινού της πόλης με την ιστορία και τη ζωή των Ρομά του Δενδροποτάμου — ενός λαού που ενώ συνυπάρχει δίπλα μας εδώ και δεκάδες χρόνια, μας είναι εντελώς άγνωστος.
Η φύση γύρω μας οργιάζει, η μέρα είναι πολύ ζεστή και η γλαφυρή ξενάγηση με την μαγευτική αφήγηση από την ομάδα dot2dot μας μεταφέρει στα Ινδικά νεκροταφεία, που οι περισσότεροι δεν γνωρίζαμε ότι υπάρχουν στην πόλη μας.
Το σκηνικό επιβλητικό, μαθαίνουμε ότι για αιώνες η δυτική εκτός των τειχών πλευρά της πόλης, αποτελούσε μια περιοχή γεμάτη με πράσινο και νερά.
Η εικόνα αυτή φαίνεται να αλλάζει στα Οθωμανικά χρόνια ενώ κατά τον Α παγκόσμιο πόλεμο μετατρέπεται σε ένα απέραντο στρατόπεδο, με χιλιάδες στρατιώτες από όλα τα μήκη και πλάτη της γης.
Οι Ινδοί, άποικοι των Άγγλων που άφησαν την τελευταία τους πνοή στη Θεσσαλονίκη, βρήκαν τον τελευταίο τόπο κατοικίας τους στην περιοχή του Δενδροποτάμου και φαντάζουν μακρινοί πρόγονοι των Ρομά της περιοχής, μιας και βάση γλωσσολογικών παρατηρήσεων φαίνεται πως προέρχονται κυρίως από πληθυσμούς της Ινδίας.
Οι Ρομά προϋπάρχουν στην πόλη, το μεγάλο όμως κύμα θα καταφτάσει στη Θεσσαλονίκη με την Μικρασιατική καταστροφή. Παρόλα αυτά θα κατοικήσουν στην περιοχή του Δενδροποτάμου, πολύ αργότερα.
Σε αυτούς προστίθενται μη Ρομά, Ρομά από τον ευρύτερο Ελλαδικό χώρο που αποτέλεσαν τους λεγόμενους οικονομικούς μετανάστες αλλά και Βαλκάνιοι, οι οποίοι επέλεξαν την περιοχή του Δενδροποτάμου να ζήσουν καθώς θα μπορούσαν να βρίσκονται κοντά σε ανθρώπους που γνώριζαν την γλώσσα τους και θα είχαν ένα κοινό τρόπο ζωής.
Ποιο είναι όμως το όνομα με το οποίο πρέπει να τους προσφωνούμε; Ρομ αποφάσισαν στο παγκόσμιο συνέδριο τους, που έγινε το 1971, μιας και στην γλώσσα τους τη Ρομανί, σημαίνει άνθρωπος.
Αν και την μιλούν για αιώνες, εκείνη δεν είναι πουθενά καταγεγραμμένη και το γεγονός αυτό δίνει χώρο για τσιγγάνικα παραμύθια και μύθους που επεξηγούν με τον δικό τους τρόπο, τι απέγιναν τα γράμματα των Ρομά.
Τα ήθη και έθιμά τους πολλά και διάφορα, τα οποία ακολουθούν πολλοί από τους κατοίκους μέχρι και σήμερα. Το τάμα, ο γάμος και το γλέντι αλλά και η μεγάλη γιορτή της Άνοιξης, είναι κάποια από αυτά που αξίζει να ζήσεις μια φορά, έστω από κοντά.
Μέσα στους δρόμους του συνοικισμού διακρίνεις κόσμο στις αυλές, μπουγάδες και καθαριότητα, μουσική που σηματοδοτεί σταθμό για γλέντι και φιλοξενία.
Ο κόσμος μετά από ένα αυθόρμητο κάλεσμα ξαποσταίνει στις βεράντες σπιτιών, όσο ακούει μια γιαγιά να μας αφηγείται τα έθιμά τους. Γούρια για το μάτι στις βεράντες, πανέμορφα λουλούδια, φιλόξενοι άνθρωποι μας φωνάζουν από παντού να μας κεράσουν κάτι.
Οι εξαίρετοι νέοι, συνοδοιπόροι μας σε όλη την περιήγηση, μας ενημερώνουν για την εκπαίδευση τους, η οποία τα προηγούμενα χρόνια δεν συνεχιζόταν από τα παιδιά, σήμερα όμως φαίνεται να αλλάζει. Μαζί με τη νοοτροπία, νέες δομές, σχολικά συγκροτήματα και σχολεία δεύτερης ευκαιρίας γίνονται μαζί με το Φάρο του κόσμου, ο δικός τους φάρος για μια αλλαγή που φάνταζε δύσκολη αλλά έχει ήδη διανύσει τα πρώτα της βήματα.
Η διαδρομή μας καταλήγει στο 5ο διαπολιτισμικό σχολείο του Δήμου όπου μας περιμένουν πλούσια κεράσματα και δροσερά αναψυκτικά, μια ευχάριστη έκπληξη του δήμου στους συμμετέχοντες. Αμέσως μετά ακολουθεί η παρουσίαση του βιβλίου «Οι Τσιγγάνοι της Θεσσαλονίκης» (Εκδόσεις Μέθεξις) από το συγγραφέα Γιώργο Τσιτιρίδη και τον Παύλο Κεσόγλου, Αντιδήμαρχο Πολιτισμού αλλά και ενδιαφέρουσες συζητήσεις με αφορμή το καταπληκτικό αυτό βιβλίο και την όλη μας διαδρομή.
Η φράση που σηματοδοτεί τη μέρα και την ξενάγηση, ηχεί ακόμα μέσα μας: Η γνώση σπάει τα γκέτο.
Η υλοποίηση της ξενάγησης έγινε από την πολιτιστική εταιρεία dot2dot και ήταν μια πρωτοβουλία του Δήμου Αμπελοκήπων Μενεμένης, ενώ την ξενάγησή μας στήριξαν με την παρουσία και τις γνώσεις τους οι: Σταύρος Γιουβάνης, Παρασκευάς Σελίμ, Χρυσούλα Μπαχαρη, Μαγδαληνή Ρουσσέτη(Προϊσταμένη Διεύθυνσης Κοινωνικής Προστασίας-Παιδείας-Αθλητισμού-Πολιτισμού Δήμου Αμπελοκήπων – Μενεμένης) Παύλος Κεσόγλου (Αντιδήμαρχος Πολιτισμού), Αγγελική Σεμερτζίδου (Αντιδήμαρχος Εθελοντισμού & Νέας Γενιάς), Πασχαλίδου Αικατερίνη (Προϊσταμένη Τμήματος Υγείας, Πρόνοιας και Κοινωνικής Πολιτικής Δήμου Αμπελοκήπων-Μενεμένης)
https://www.facebook.com/dot2dot.thess
https://www.facebook.com/d.ampelokipon
https://www.facebook.com/farostoukosmou
