Οι μεταμορφώσεις γύρω από τον Μέγα Αλέξανδρο

της Κύας Τζήμου

Εικόνες: Σωτήρης Κοϊκόπουλος

Πρίν την ανάπλαση

Είναι έργο του 1973, το οποίο ανεγέρθηκε με δαπάνες ερανικής επιτροπής. Εγκαινιάσθηκε το 1974 και είναι έργο του γλύπτη Ευάγγελου Μουστάκα. Αμφιβόλου καλλιτεχνικής αξίας και αισθητικής, το άγαλμα “σύμβολο” του Μεγάλου Αλεξάνδρου καβάλα στο Βουκεφάλα, δεσπόζει στην παραλία της Θεσσαλονίκης και η πλεονεκτική θέση που καταλαμβάνει φαίνεται πως του ανήκει, πλέον, δικαιωματικά και πέραν κάθε αμφισβήτησης, δίπλα στο πρώτοσύμβολο της πόλης, τον Λευκό Πύργο. Ο μαρμάρινος περιβάλλων χώρος του χρησιμοποιήθηκε κατά κόρον από νέους σκεϊτάδες και street χορευτές και έγινε το αγαπημένο skatespot των ιπτάμενων παιδιών. Το άγαλμα του Μεγάλου Αλεξάνδρου στην παραλία έγινε σύμβολο και πεδίο διεκδίκησης δημόσιου χώρου. Το «πάμε Αλέκο» έγινε σλόγκαν στα στόματα των νέων εδώ και αρκετά χρόνια. Η παρουσία των σκέιτερ γύρω από τον αδριάντα θεωρούνταν σχεδόν αυτονόητη μέχρι τον αποκλεισμό του λόγω της ανάπλασης πριν 2 χρόνια. Το μνημείο άλλωστε σηματοδοτεί την απαρχή του σκέιτμπορντ στην Ελλάδα, πριν ακόμα την κατασκευή του πάρκου του Φωκά, το 1984-85. Μετά τον αποκλεισμό τους από το χώρο, λόγω των εργασιών της ανάπλασης, οι σκεϊτάδες μετακινήθηκαν στον περιβάλλοντα χώρο του Λευκού Πύργου, όπου τα μαρμάρινα παγκάκια ευνοούν τα ακροβατικά τους, αλλά και στο πάρκο What’s up απέναντι από το νέο Δημαρχείο. Ήδη όμως και πριν την 1η Δεκέμβρη που θα ανοίξει η μεγάλη βόλτα της Παραλίας οι σκέιτ’αδες άρχισαν να επιστρέφουν στα παλιά τους λημέρια και να εξοικειώνονται με τον καινούριο χώρο.

Στη διάρκεια των αναπλάσεων

Οι μεγαλύτερες συζητήσεις και αντιδράσεις που ακούστηκαν από την έναρξη των εργασιών αφορούσαν στην κοπή των δέντρων, τη μη απομάκρυνση των μπάζων στο σημείο εκείνο που θεωρείται το πιο κεντρικό σημείο της παραλίας και στην υποτιθέμενη ελλάτωση του πρασίνου σε μιά πόλη που ήδη η έλλειψή του είναι ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματά της.

Τα δένδρα που απομακρύνθηκαν από τους χώρους πρασίνου, ήταν γερασμένα, κακής ανάπτυξης, ξερά ή προσβεβλημένα από ασθένειες επιρρεπή σε ανεμοθύελλες όπως οι λεύκες οι οποίες, σε αντίθεση με τα πλατάνια και τις βελανιδιές, έχουν επιφανειακό ριζικό σύστημα. Νέα υγιή δένδρα κατάλληλα για το περιβάλλον, γκαζόν, ποικιλία φυτών και θάμνοι. Ο κ. Νικηφορίδης, ένας από τους μελετητές των αναπλάσεων  μας έκανε άλλωστε μια πλήρη ενημέρωση όταν άναψαν οι συζητήσεις με την κοπή των πρώτων δέντρων στο πάρκο του Μ. Αλεξάνδρου.

Σχετικά με το μεγάλο χρόνο παραμονής των μπάζων στην παραλία. Σενάρια ανακυκλώθηκαν για καιρό για τη μη απομάκρυνσή τους, από το κλασικό «ο εργολάβος καθυστερεί» έως το πιο ακραίο που θέλει το δήμαρχο να επιθυμεί την κατασκευή μικρών λόφων στην παραλία απέναντι από το νέο δημαρχείο. Η πραγματικότητα είναι ότι τα μπάζα που προέκυψαν από τα έργα με σκοπό να ανακυκλωθούν και να επαναχρησιμοποιηθούν σαν υλικά στα νέα πάρκα ανέρχονται σε 18.000 κυβικά μέτρα. Μηχανήματα-σπαστήρες μετέτρεψαν το μπετόν που απομακρύνθηκε σε χαλίκι και τα οφέλη από την ανακύκλωση αυτών των υλικών (τσιμέντο, πλακάκια) είναι οικονομικά και περιβαλλοντικά.

Μένει να δούμε αν η καινούρια του μορφή, μετά την ανάπλαση, θα αγαπηθεί εξίσου. Προσωπική μου άποψη είναι ότι η διαμόρφωση του χώρου, έτσι όπως ήταν πρώτα, αφαιρούσε κάτι από τον «αέρα» που ταίραζε στον περιβάλλοντα χώρο του αγάλματος. Τώρα, με τη διάνοιξη του τεράστιου κάθετου άξονα, που αφήνει όλον τον ορίζοντα ανοιχτό, του χαρίζει την απεραντοσύνη προς τη θάλασσα που του πρέπει.

Τα παιδιά που μαζεύονταν εκεί θα ξαναβάλουν στην καθημερινότητά τους τη φράση “Πάμε Αλέκο” παρόλο που τα νέα σχέδια περιλαμβάνουν αλλαγές που δεν θα επιτρέπουν πολλά “ακροβατικά”. Παρόλα αυτά είμαι σίγουρη πως ο χώρος θα αγαπηθεί όπως συνέβη και με την ήδη χρησιμοποιούμενη από τους πολιτές Νέα Παραλία από τον Ιστιοπλοϊκό μέχρι το Μέγαρο.

Το τώρα (Εικόνες: Θόδωρος Καρανίκας)

Ας θυμηθούμε, όμως, τι περιλαμβάνουν οι προδιαγραφές του Πάρκου μπροστά στον Αλέξανδρο για να τσεκάρουμε το αποτέλεσμα, έχοντας όμως στο πίσω μέρος του μυαλού μας ότι η διαμόρφωση του πρασίνου δεν έχει ολοκληρωθεί ακόμα.

Ο Κήπος του Αλέξανδρου: Τα τρία ανομοιογενή πάρκα που το περιβάλλουν, κλειστά με φυτικούς φράχτες από θάμνους, θα πάρουν ενιαία μορφή για να δημιουργούν την αίσθηση ενός μεγάλου ανοιχτού χώρου με ευχάριστη θέα προς τη θάλασσα. Ο νέος χλοοτάπητας θα εκτείνεται σε 17.500 τ. Μ. αντί για 10.094 τ.μ. που είναι σήμερα και η συνολική έκταση πρασίνου θα αυξηθεί από 16.694 τετρ.μέτρα σε 18.141 τ.μ. Τονίζεται η αξονική χάραξη που καταλήγει στον έφιππο ανδριάντα του Μεγάλου Αλεξάνδρου, με συστοιχία πιδάκων, συμμετρικές δενδροστοιχίες και μαρμάρινα καθιστικά. Διατηρείται η υφιστάμενη προεξοχή του πλακόστρωτου προς τη θάλασσα, και επενδύεται με ξύλινο δάπεδο, ως εξέδρα ή κατάστρωμα, με περιμετρικά καθιστικά και πίδακες νερού. Ανάμεσα στα σιντριβάνια θα υπάρχουν καλαίσθητα παγκάκια, ενώ θα τοποθετηθεί διάδρομος για τυφλούς και ράμπα για ανθρώπους με ειδικές ανάγκες και ικανότητες. Τα 151 νέα δέντρα που θα φυτευθούν θα είναι αειθαλή για να μην πέφτουν φύλλα στα νερά των σιντριβανιών.