Η προσφυγιά είναι μια ιστορία που δεν τελειώνει ποτέ.

της Κύας Τζήμου

Εικόνες: Ελένη Βράκα

Το μισογκρεμισμένο σπιτάκι που φωτογράφισε η Ελένη Βράκα βρίσκεται στην Άνω πόλη κολλημένο στα τείχη της πόλης, περιμένοντας την κατεδάφισή του για τη συνέχιση της ανάπλασης για την ανάδειξη των βυζαντινών τειχών. Φαίνεται όμως ότι το σπίτι δεν είναι ακατοίκητο όπως δείχνει με την πρώτη ματιά περνώντας απ΄έξω. Είναι συγκινητική η φροντίδα με την οποία έφτιαξε ένα δωμάτιο, το μόνο που του έχει απομείνει ένα ίχνος στέγης, κάποιος ή κάποιοι για να το χρησιμοποιήσουν για κατοικία. Πέντε τετραγωνικά αξιοπρέπειας έχουν μείνει σ΄αυτόν τον άνθρωπο που ο χιονιάς τον βρήκε εκτεθειμένο στο κρυό αλλά όχι και στα μάτια του κόσμου. Δεν ξέρουμε πώς κατέληξε η ζωή των ανθρώπων που έμειναν χωρίς σπίτι, από πού ξεκίνησαν, ποια διαδρομή έκαναν για να καταλήξουν σ΄αυτούς τους τρεις τελευταίους τοίχους ενός σπιτιού που μέσα του γράφτηκαν κι άλλες ανθρώπινες ιστορίες αφού ανήκει στα προσφυγικά καστρόπληκτα. Τώρα στην  τελευταία του χρήση, κρατιέται ακόμα για να δώσει στέγη σε έναν πρόσφυγα του καιρού μας. Γιατί η προσφυγιά είναι μια παγκόσμια ιστορία που δεν τελειώνει ποτέ. Ας ελπίσουμε ότι ο δήμος θα φροντίσει γι΄αυτόν (αυτούς) τον άνθρωπο όταν οι μπουλντόζες αποφασίσουν να περάσουν και πάνω από αυτό το παλιό κουφάρι με τους γυμνούς τούβλινους τοίχους που πεισματικά επιμένει να κρατά στο εσωτερικό του μυστικά μια αίσθηση σπιτιού.

*Ως καστρόπληκτα χαρακτηρίζονται τα σπιτάκια που χτίστηκαν δίπλα στα τείχη της πόλης από πρόσφυγες που ήρθαν στη Θεσσαλονίκη μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή. Τα προσφυγικά χτίστηκαν κατά μήκος του τείχους, ενώ, σε κάποιες περιπτώσεις εφάπτονται σ’ αυτό, χρησιμοποιώντας το βυζαντινό τείχος ως μέρος του κτίσματος. Αποτέλεσμα ήταν να κρύβονται τα τείχη, τα οποία ο Δήμος Θεσσαλονίκης και η 9η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων αποφάσισαν να αναδείξουν. Δεκάδες καστρόπληκτα, ολόκληρες συνοικίες εντός κι εκτός Ανω Πόλης (αυτά στην πίσω πλευρά των τειχών ανήκουν στον Δήμο Συκεών), αποτελούν κομμάτι της ιστορικής της συνέχειας αλλά, δυστυχώς, πολλά στέκουν εγκαταλελειμμένα, ετοιμόρροπα, προσδοκώντας τη μοίρα τους που έχει ήδη αποφασιστεί. Οι πρώτες ενέργειες για την κατεδάφισή τους ξεκίνησαν στη διάρκεια της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας αλλά το έργο σταμάτησε λόγω των αντιδράσεων κατοίκων και ιστορικών πολεοδόμων. Από τότε έγιναν απολλοτριώσεις και το 2010 ξεκίνησε η κατεδάφισή τους.  Στο σημείο σύμφωνα με τα σχέδια θα δημιουργηθεί ζώνη πρασίνου ενώ θα συνδυαστεί η διατήρηση της ιστορικής μνήμης της προσφυγικής Θεσσαλονίκης -αφού θα διατηρηθούν και θα αναστηλωθούν κάποια σπίτια- με την ανάδειξη των βυζαντινών τειχών.

Μπείτε και κάντε like εδώ για να ενημερώνεστε για όλα τα γραμμένα αποκλειστικά για το parallaximag.gr άρθρα.