Il Manifesto: Η Ελλάδα ετοιμάζεται να παραβεί την προστασία των μνημείων

Στην ιταλική εφημερίδα ‘Il Manifesto’ «ταξίδεψε» η απόφαση του ΣτΕ να προχωρήσει στον τεμαχισμό των αρχαιοτήτων του σταθμού της Βενιζέλου, σε ένα κείμενο που υμνεί της ιστορική τους σημασία. Για το θέμα τοποθετήθηκε και ο βυζαντινολόγος Γιάννης Θεοχάρης στο ίδιο δημοσίευμα.

Διαβάστε το δημοσίευμα:

Ενώ η Ακρόπολη της Αθήνας βρίσκεται στο επίκεντρο της διαμάχης για τους συγκεκριμένους πεζόδρομους που έχουν καλύψει το βράχο και τα αρχαιολογικά του ίχνη, παραμορφώνοντας το τοπίο ενός από τους πιο εκθαμβωτικούς αρχαιολογικούς χώρους στον κόσμο, ένα κομμάτι της ιστορίας της αρχαίας Θεσσαλονίκης –της πόλης της αυτοκρατορίας της Ανατολής, δεύτερης σε σημασία μετά την Κωνσταντινούπολη– κινδυνεύει να καταστραφεί από την κατασκευή του μετρό. Στα τέλη Ιουνίου, στην πραγματικότητα, το Συμβούλιο της Επικρατείας της Ελλάδας εκφράστηκε ευνοϊκά –αν και με μία μόνο ψήφο διαφορά–- σχετικά με την απομάκρυνση των υπολειμμάτων που βρέθηκαν κατά την κατασκευή της στάσης Βενιζέλου, μιας από τις τέσσερις στάσεις που σχεδιάστηκαν στο ιστορικό κέντρο της Θεσσαλονίκης, στα πλαίσια του έργου που ανατέθηκε στην εταιρεία Attiko Metro.

ΤΟ 2012, ΠΕΝΤΕ ΜΕΤΡΑ βαθιά κάτω από το σημερινό επίπεδο του δρόμου, ανακαλύφθηκε ένα τμήμα του decumanus maximus –του κύριου άξονα της πόλης που ιδρύθηκε από τον Κάσσανδρο, βασιλιά των Μακεδόνων, περίπου το 315 π.Χ. και σχεδιασμένου σύμφωνα με το ορθογώνιο σχέδιο που αποδίδεται στον Ιππόδαμο της Μιλήτου– μήκους περίπου ογδόντα μέτρων. Ο δρόμος, περιβαλλόμενος από καταστήματα, διαμορφώνει ένα μνημειακό τετράπλευρο.

Συνολικά, ο αρχαιολογικός χώρος έχει έκταση 1500 τετραγωνικών μέτρων. «Είναι ένα εύρημα εξαιρετικής ιστορικής αξίας, καθώς αναδεικνύει τη στρωματογραφία της Θεσσαλονίκης μεταξύ του τέταρτου και του δέκατου αιώνα μ.Χ.», λέει ο βυζαντινολόγος Γιάννης Θεοχάρης στο Μανιφέστο. Ο decumanus διέσχιζε την πόλη και ενώνει, εντός των τειχών, τα παλαιοχριστιανικά και βυζαντινά μνημεία, τα οποία έχουν καταχωρηθεί στη λίστα της Unesco από το 1988. Ο Ιωάννης Καμινιάτης, ένας ιστορικός του 10ου αιώνα, το περιγράφει ως μέρος που πάλλει από ζωή: «ήταν πιο εύκολο να μετρήσουμε τους κόκκους της άμμου στην παραλία, παρά τους ανθρώπους που διέσχιζαν το δρόμο, ασχολούμενοι με το εμπόριο».

ΣΕ ΠΕΙΣΜΑ ΑΥΤΟΥ ΤΟΥ ΠΛΟΥΤΟΥ αποδεικτικών στοιχείων, το 2020, το Υπουργείο Πολιτισμού – υποστηριζόμενο από το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο (ΚΑΣ) – αποφάσισε να διαλύσει τα ερείπια και να τα αποθέσει προσωρινά στο Καλοχώρι (ένα χωριό στην περιοχή της Θεσσαλονίκης), με στόχο να τα επανατοποθετήσει στον σταθμό Βενιζέλου μόλις ολοκληρωθεί ο σταθμός.

Από τότε, ο Σύνδεσμος Ελλήνων αρχαιολόγων, του οποίου αντιπρόεδρος είναι ο κος Θεοχάρης, αγωνίζεται για την διάσωση αυτών των αρχαιολογικών ευρημάτων, υπό συνθήκες καταστάσεως έκτακτης ανάγκης, συνεπικουρούμενος από τον κόσμο της Θεσσαλονίκης, ο οποίος με το σύνθημα «Έγκλημα στον  Σταθμό Βενιζέλου», εκφράζει τον θυμό του για την απαράδεκτη μεταχείριση αυτών των στοιχείων αρχαιολογικής κληρονομιάς. Ωστόσο, από το 2004, όταν το έργο του μετρό –μια σήραγγα σχεδόν 10 χιλιομέτρων και 13 σταθμών– ήταν υπό συζήτηση, το ΚΑΣ είχε προβλέψει την ανακάλυψη αρχαιοτήτων στο ιστορικό κέντρο και η IX Εφορία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων (ένας εποπτικός οργανισμός για βυζαντινές αρχαιότητες) είχε υποθέσει την ύπαρξη του decumanus maximus κάτω από τη Via Egnatia, την κύρια αρτηρία της Θεσσαλονίκης.

Από το 2013 έως το 2016, το KΑΣ άλλαξε πολλές φορές τη γνώμη του, παίρνοντας θέση πρώτα υπέρ και στη συνέχεια κατά της αποσπάσεως των αρχαιολογικών ευρημάτων. Το 2017 –μετά την έκκληση του Δήμου Θεσσαλονίκης– η Attiko Metro είχε αποδεχτεί τη χρήση της τεχνολογίας ‘no dig’ pipe jacking, η οποία θα επέτρεπε τη διατήρηση τόσο των μνημείων όσο και την κατασκευή του σταθμού του μετρό, θέση που άλλαξε όμως και επανήλθε γρήγορα στο ασυμβίβαστο θέση μεταξύ των δύο μερών. Η διαφορά συνεπώς απαιτούσε την παρέμβαση του Συμβουλίου της Επικρατείας.

«Εμείς από τον Σύνδεσμο Αρχαιολόγων, έχουμε γνωστοποιήσει στην κυβέρνηση ότι η απόσπαση των αρχαίων του χώρου του Βενιζέλου είναι παράνομη διότι, δεδομένου ότι υπάρχει τεχνική λύση για τη διατήρηση επιτόπου των αρχαίων κατασκευών, πρέπει να παραμείνουν αμετακίνητες», δηλώνει ο Θεοχάρης. Τονίζει επίσης ότι «εάν οι υποστηρικτές της απόσπασης την έχουν κερδίσει με μία μόνο ψήφο, αυτό σημαίνει ότι η δικαιοσύνη είναι διχασμένη και η απόφαση δεν έχει κοινωνική αξία». «Θα συνεχίσουμε τη μάχη –συνεχίζει ο μελετητής– γιατί γνωρίζουμε ότι μόλις διαλυθεί, ο αρχαιολογικός χώρος δεν θα ξαναγίνει ποτέ αυτό που ήταν, στη θέση που βρέθηκε. Μια τέτοια διαδικασία, στην πραγματικότητα, θα ήταν εξαιρετικά περίπλοκη και δαπανηρή και σε καμία περίπτωση δεν θα εγγυόταν την ακεραιότητα και την αυθεντικότητα των αρχαίων ευρήματων. Επίσης, περαιτέρω αρχαιολογικές έρευνες στην περιοχή του σταθμού Βενιζέλου, τίθενται σε μεγάλο κίνδυνο».

ΣΕ ΑΥΤΟΥΣ ΠΟΥ θυμούνται, μάλλον ακατάλληλα, τη μεγαλοπρεπή μετεγκατάσταση του συγκροτήματος του ναού Abu Simbel με την ευκαιρία της κατασκευής του φράγματος Aswan στη δεκαετία του 1960, ο Θεοχάρης απαντά: «Είναι σκανδαλώδες ότι σε ένα κράτος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ενεργούν όπως στην Τουρκία του Ερντογάν, όπου η κατασκευή ενός φράγματος εξάλειψε τον πολυστρωματικό χώρο Hasankyef πριν από δύο χρόνια. Η παραβίαση της προστασίας των μνημείων που πρόκειται να συμβεί στην Ελλάδα, με την αποδοκιμασία των Europa Nostra, του Icomos και ακόμη και ορισμένων αμερικανικών πολιτιστικών ιδρυμάτων, κινδυνεύει να απομονώσει τη χώρα από τη διεθνή επιστημονική κοινότητα». «Δεν πρέπει να ξεχνάμε –καταλήγει ο μαχητής αρχαιολόγος–- ότι είναι ένα πολιτικό και ιδεολογικό πρόβλημα. Από την οπτική σκοπιά της Αθήνας, η ακύρωση της βυζαντινής ιστορίας μιας περιφερειακής πόλης όπως η Θεσσαλονίκη, τους φαίνεται πως δεν είναι και τόσο αξιοθρήνητη πράξη ». Δίνουν και υπηρετούν ένα πολύ κακό παράδειγμα για Έλληνες και Ευρωπαίους πολίτες.

Το πρωτότυπο άρθρο: https://ilmanifesto.it/a-salonicco-dove-si-rimuovono-vestigia-per-la-metropolitana/?fbclid=IwAR3x5kjqCkDsCekQzGVrDoh6-gNjYNxf71F5lAM1N4uRGt-MOW53AQpYRs0

Δείτε επίσης