Η Θεσσαλονίκη παλιά: Τόποι θυσίας
Οι ελάχιστες πληροφορίες για τη Θεσσαλονίκη του 1821 προκύπτουν από την έκθεση του Χαιρουλάχ Εφέντη προς τον σουλτάνο, που είχε διορισθεί στη Θεσσαλονίκη λίγο πριν την έναρξη της επανάστασης,
Οι ελάχιστες πληροφορίες για τη Θεσσαλονίκη του 1821 προκύπτουν από την έκθεση του Χαιρουλάχ Εφέντη προς τον σουλτάνο, που είχε διορισθεί στη Θεσσαλονίκη λίγο πριν την έναρξη της επανάστασης, και ο ίδιος έπεσε θύμα του διαβόητου όπως χαρακτηρίστηκε διοικητή Γιουσούφ Μπέη, που μάλιστα τον φυλάκισε κατηγορώντας τον για φιλελληνικές διαθέσεις.
Σε αντίθεση όμως με την Πελοπόννησο και τα άλλα σημεία της επαναστατημένης Ελλάδας όπου ο αγώνας για την ανεξαρτησία συνεχίστηκε για πολλά χρόνια ακόμα, οι εξεγέρσεις που σημειώθηκαν στη Μακεδονία δεν κράτησαν για πολύ, διότι κατεστάλησαν από τις συγκριτικά υπέρτερες οθωμανικές δυνάμεις. Το ξέσπασμα των εξεγέρσεων όμως συνοδεύτηκε από μια σειρά αντιποίνων που διατάχθηκαν από τον Γιουσούφ Μπέη και είχαν ξεκινήσει νωρίτερα με τον εγκλεισμό ελλήνων ομήρων σε διαφορετικά σημεία της πόλης, και με τελική κατάληξη την τραγική εκτέλεση τους.
Μεταξύ των τόπων μαρτυρίου συγκαταλέγεται το Καπάνι ή όπως είναι γνωστό σαν Αγορά Βλάλη με τη σημερινή του ονομασία. Η αρχική του ονομασία προέρχεται από το Ουν-Καπάν ή αλευραγορά, και η πολύβουη του ατμόσφαιρα, με τα στενά δρομάκια, τα μικρά μαγαζάκια και τις πολυποίκιλες πραμάτειες, θυμίζει σε ένα βαθμό την ατμόσφαιρα της παλιάς Θεσσαλονίκης προτού αυτή καεί και επανασχεδιαστεί. Όμως εκεί στην κεντρική πλατεία της αλευραγοράς θα βρουν τραγικό θάνατο ο τοποτηρητής στη Μητρόπολη Θεσσαλονίκης Επίσκοπος Κίτρους Μελέτιος μαζί με άλλους ιερείς, επιφανείς πρόκριτοι και πολλοί άλλοι ανώνυμοι πολίτες.
Ένας άλλος τόπος συλλογικού μαρτυρίου θα καταστεί και ο αυλόγυρος του τότε Μητροπολιτικού Ναού της Θεσσαλονίκης που βρισκόταν περίπου στην ίδια τοποθεσία με τη σημερινή Μητρόπολη, καθώς ο παλαιότερος ναός καταστράφηκε στη μεγάλη πυρκαγιά του 1890, με το ναό καταστράφηκε και το πολύτιμο αρχείο της Ελληνορθόδοξης Κοινότητας. Εκεί στον αυλόγυρο της Μητρόπολης είχαν εγκλειστεί όμηροι που πηγές εκτιμούν τον αριθμό τους περίπου σε 2.000 και που με τη σειρά τους θα βρουν τραγικό θάνατο, από τα όργανα του Γιουσούφ Μπέη. Επίσης άλλα περιστατικά εκτελέσεων αναφέρονται και στο χώρο γύρω από τη Ροτόντα, ενώ μέσα στον αιματηρό αναβρασμό εξαίρεση αποτελεί η διάσωση ορισμένων χριστιανών από δερβίσηδες ενός μουσουλμανικού τεκέ που τους προσέφεραν άσυλο.
Η ατυχής έκβαση των εξεγέρσεων όπως και τα φοβερά αντίποινα θα αποτελέσουν ένα σοβαρό πλήγμα στην Ελληνική Κοινότητα της Θεσσαλονίκης η οποία θα αργήσει να επανακάμψει, ενώ το όνειρο της απελευθέρωσης θα αργήσει για πολλά χρόνια ακόμα έως ότου πραγματοποιηθεί.
*Πηγές:
-Mazower Mark Θεσσαλονίκη Πόλη των Φαντασμάτων, Αλεξάνδρεια 2006
-Βασδραβέλλη Ιωάννη, Η Θεσσαλονίκη κατά τον Αγώνα της Ανεξαρτησίας, Μακεδονική Βιβλιοθήκη(Δημοσιεύματα της Εταιρείας Μακεδονικών Σπουδών), 1946
Πηγή Φωτογραφίας Λευκού Πύργου
