Μια ανατριχιαστική ανάμνηση στις Συκιές

Λέξεις: Γιάννης Λαθήρας 

Φωτογραφία: Facebook

Μια συγκλονιστική, συγκινητική, ανατριχιαστική εικόνα αντικρίσαμε σήμερα στον χώρο όπου γίνονται εργασίες εκσκαφής στο πάρκο Εθνικής Αντίστασης στις Συκιές. Μας ενημέρωσε άμεσα γι αυτό ο δήμαρχος, ενώ στον χώρο είχε φτάσει και εκπρόσωπος της Αρχαιολογικής υπηρεσίας.

Τουλάχιστον 10 σκελετοί ο ένας δίπλα στον άλλο (εικάζεται ότι βρίσκονται θαμμένοι πολύ περισσότεροι) ανασύρθηκαν (χωρίς ρούχα γυμνοί!) από τους εργάτες. Προφανώς ανήκουν σε εκτελεσμένους κομμουνιστές πολιτικούς κρατούμενους στο κολαστήριο του Γεντί Κουλέ, την περίοδο του εμφυλίου και μετέπειτα. Ως γνωστόν οι τρομερές φυλακές Επταπυργίου “φιλοξένησαν” εκατοντάδες αγωνιστές και αγωνίστριες εκείνη την περίοδο αλλά και στα χρόνια της χούντας. Εκεί κρατήθηκε και δραπέτευσε ο Νίκος Ζαχαριάδης. Εκεί εκτελέστηκε στις 5 Μάρτη του 1951 ο αγωνιστής της ειρήνης Νίκος Νικηφορίδης.

Πρόκειται για ομαδικό τάφο που θυμίζει ναζιστική θηριωδία.

Τα πτώματα των εκτελεσμένων αντί να παραδοθούν στις οικογένειες, θάβονταν όπως – όπως και μπάζωναν το σημείο. Ένα ακόμη συνταρακτικό στοιχείο της σύγχρονης πολιτικής ιστορίας της περιοχής είδε σήμερα το φως της δημοσιότητας. Μια ιστορία που σημαδεύτηκε με σημαντικά γεγονότα.

Η περίφημη μάχη της Νεάπολης και των Συκεών, που αποτέλεσε προάγγελο της απελευθέρωσης της Θεσσαλονίκης. Ήταν Δευτέρα 16 Οκτωβρίου 1944 όταν ταγματασφαλίτες και καθάρματα του Κισά-Μπατζάκ (δωσίλογος των Γερμανών και ηγέτης του ΕΕΣ) επιτέθηκαν στις λαϊκές συνοικίες Νεάπολη, Βάρνα και Συκιές. Τμήματα του εφεδρικού ΕΛΑΣ σε σκληρές μάχες, που κράτησαν 6 ώρες, τους τσάκισαν και τους κυνήγησαν ως το Βαρδάρη, το Δημοτικό Νοσοκομείο και την οδό Κασσάνδρου. Οι ταγματαλήτες είχαν 100 νεκρούς και τραυματίες και πιάστηκαν 25 αιχμάλωτοι.

Η έκβαση της μάχης αυτής είχε ως αποτέλεσμα οι Γερμανοί και οι συνεργάτες τους να υποχρεωθούν να περιορίσουν τις δυνάμεις τους κάτω από την οδό Κασσάνδρου, δίνοντας έτσι τη δυνατότητα στα τμήματα του ΕΛΑΣ να επιχειρήσουν την είσοδό τους στην Θεσσαλονίκη από τα βόρεια Τείχη, η οποία έγινε με επιτυχία την Τετάρτη 30 Οκτωβρίου 1944.

Ο συμμαχικός βομβαρδισμός με 500 νεκρούς στην Νεάπολη και Συκιές, Βάρνα στις 5 Δεκέμβρη του 1943. “Περί ώραν 11-12 νύχτα, ηκούσθησαν και πάλιν αι σειρήναι, βομβάρδισαν την Νεάπολη, Συκιές, Βάρνα”. Πάνω από 500 Θεσσαλονικείς σκοτώθηκαν, κάτω -κυρίως-, από τα γκρεμισμένα σπίτια τους, από τους τόνους βομβών που έπεσαν στους προσφυγικούς συνοικισμούς της Νέας Βάρνας (αποτελούμενη από θρακιώτες πρόσφυγες της Ανατολικής Ρωμυλίας), της Νεάπολης (από πρόσφυγες της Καππαδοκίας) και του σημερινού Ροδοχωρίου (Καραμανλήδες της Καπαδοκκίας), αντί των συνηθισμένων στρατιωτικών στόχων, του λιμανιού ή του σιδηροδρομικού σταθμού.

Οι δολοφονίες από αστυνομικούς του Συκιώτη νεολαίου αγωνιστή της ΕΔΑ Στέφανου Βελδεμίρη στις 26 Οκτώβρη 1961 και του Νεαπολίτη αντιστασιακού του ΕΛΑΣ Τάσου Μαγλαρίδη μέλους του ΚΚΕ στις 28 Οκτώβρη 1980.

Εκατοντάδες επίσης ήταν οι εκτελεσθέντες, φυλακισμένοι και εξόριστοι κάτοικοι της ευρύτερης περιοχής του δήμου μας.

• Ως ΠΟΛΗ ΑΛΛΙΩΣ αναδείξαμε πολλές πτυχές της ηρωικής τοπικής ιστορίας με εκδηλώσεις μνήμης, δημοσιεύσεις, ιστορικούς περιπάτους ( στο Επταπύργιο, στον χώρο της μάχης της Νεάπολης κ.ά.) και σχεδιάζουμε κι άλλα.
• Με αντιφασιστικές δράσεις ενάντια σε θρασύδειλες ενέργειες φασιστοειδών, που προσβάλλουν και αμαυρώνουν την ιστορία της πόλης.
• Με παρεμβάσεις μας στον χώρο των φυλακών Επταπυργίου όπου απαιτήσαμε να μην υπάρχει …εισιτήριο στον τόπο του μαρτυρίου, κάτι που απέρριψε “μετά βδελυγμίας” το υπουργείο πολιτισμού.
• Προτείναμε επίσης στο δημοτικό συμβούλιο να αφιερωθεί ένα έτος του λαϊκού Πανεπιστημίου στην τοπική ιστορία. Να γίνουν ημερίδες , εκδόσεις, μαθήματα στα σχολειά, να τοποθετηθούν ενημερωτικές πινακίδες, να γίνει μουσείο της Αντίστασης, για να γνωρίσει ο κόσμος και ιδιαίτερα η νέα γενιά όλη την αλήθεια για την τοπική ιστορία.
• Επίσης προτείναμε επανειλημμένα την προστασία και ανάδειξη του κρυμμένου “νεκροταφείου των φτωχών”, που ρημάζει στα όρια της δημοτικής κοινότητας του Αγίου Παύλου και του δάσους του Σέιχ Σου. Εκεί βρίσκονται και εκτελεσμένοι από το κάτεργο του Γεντί Κουλέ μεταξύ των οποίων και η 23χρονη κομουνίστρια Κούλα Ελευθεριάδου

*Ο καθηγητής Γιάννης Λαθήρας, δημοτικός σύμβουλος Συκεών – Νεάπολης και μέλος το Δ.Σ. της Ένωσης Συνταξιούχων Εκπαιδευτικών Θεσσαλονίκης