Ο ατυχής Ελληνοτουρκικός πόλεμος του 1897: Η πτώχευση, τα δάνεια και ο ρόλος των Γερμανών
Ο Ελληνοτουρκικός πόλεμος στη Θεσσαλία κηρύχτηκε στις 05 Απριλίου του 1897 και αποτελεί μία από τις πιο σκοτεινές σελίδες της νεότερης ελληνικής ιστορίας, αποτελώντας μια νέα αρχή για το Ελληνικό κράτος.
Η Ελλάδα από το 1893 περνούσε μια βαριά οικονομική κρίση, εξαιτίας της σύναψης δανείων για την χρηματοδότηση των εκσυγχρονιστικών έργων του Χαρίλαου Τρικούπη. Ο ίδιος παραδέχτηκε, ευθέως, στο Κοινοβούλιο ότι η χώρα πτώχευσε, στις 10 Δεκεμβρίου του 1893 κι αυτό συνέβαλε στην ήττα του, στις εθνικές εκλογές της 16ης Απριλίου 1895, όταν επικράτησε η παράταξη του Θεόδωρου Δηλιγιάννη.
Η έλλειψη πόρων και η φτώχεια που είχε να αντιμετωπίσει ο λαός συνέβαλαν στην ανάδυση εθνικιστικών ομάδων, με πιο ισχυρή από αυτές την Εθνική Εταιρεία. Η επιρροή της αυξήθηκε με ραγδαίους ρυθμούς και έφτασε σε σημείο να ελέγχει τα κυβερνητικά δρώμενα, καθώς είχε στο δυναμικό της, πολυάριθμους οπαδούς από το στρατιωτικό και δικαστικό σώμα και ανθρώπους του Τύπου.
Κρητική Επανάσταση 1897
Όταν το Κρητικό Ζήτημα επέστρεψε στο προσκήνιο, με την σφαγή των Χανίων (24 Ιανουαρίου 1897) και εμπρησμούς σε όλο το νησί, η Εθνική Εταιρεία πίεσε τον Δηλιγιάννη να στείλει στρατό στην Κρήτη. Η ίδια ενίσχυσε την Κρητική Επανάσταση ηθικά και υλικά, με στρατό και προμήθειες.
Κόντρα στις προειδοποιήσεις των Μεγάλων Δυνάμεων της εποχής (Αγγλία, Γαλλία, Αυστρία, Ρωσία, Ιταλία και Γερμανία), ο Ελληνικός στρατός αποβιβάστηκε στην Κρήτη τον Φεβρουάριο του 1897, πετυχαίνοντας σημαντικές νίκες. Ωστόσο, οι Μεγάλες Δυνάμεις απαγόρευσαν κάθε περαιτέρω επιθετική ενέργεια και κατέστειλαν την επανάσταση.
Ο Σουλτάνος δεν είχε άλλη δυνατότητα και κήρυξε πόλεμο στην Ελλάδα στις 5 Απριλίου 1897. Εκείνη την εποχή η Τουρκία είχε χτίσει μια δυνατή οικονομική σχέση, την Γερμανία, η οποία είχε αναλάβει την συγκρότηση του σιδηροδρομικού δικτύου της χώρας. Η Γερμανία προσέφερε χρηματική και πολεμική υποστήριξη στην Τουρκία κι αυτό συντέλεσε στην απρόσμενη ενίσχυση του στρατού της.
Πόλεμος στη Θεσσαλία
Ο Ελληνικός στρατός υπό κλίμα κατευόδωσης, κατευθύνθηκε προς τα Ελληνοτουρκικά σύνορα, τα οποία εκτείνονταν από την Άρτα έως τις νοτιοανατολικές προσβάσεις του Ολύμπου.
Ο πόλεμος είχε ατυχή έκβαση για την Ελλάδα, καταλήγοντας σε ταπεινωτική ήττα . Οι πρώτες εχθροπραξίες ξεκίνησαν στις 06 Απριλίου, βόρεια της Λάρισας. Η μάχη στα Δελέρια υπήρξε καθοριστική, καθώς ο Ελληνικός στρατός δεν κατάφερε να διατηρήσει στις θέσεις του, και υποχρεώθηκε σε υποχώρηση προς τη Λάρισα και το Βελεστίνο, η οποία σήμανε την παραχώρηση μιας μεγάλης Θεσσαλικής έκτασης στον Τουρκικό στρατό. Η τελευταία μάχη δόθηκε στο Δομοκό στις 05 Μαΐου του 1897, όπου οι συγκεντρωμένες Ελληνικές δυνάμεις οπισθοχώρησαν.
Στις 8 Μαΐου 1897 υπογράφηκε στο χωριό Ταράτσα της Λαμίας πρωτόκολλο ανακωχής ανάμεσα στα δύο κράτη. Η τελική συνθήκη ειρήνης υπογράφηκε στις 22 Νοεμβρίου 1897, έπειτα από πολύμηνες διαπραγματεύσεις των Μεγάλων Δυνάμεων με το Οθωμανικό κράτος. Σύμφωνα με αυτήν 395 τετραγωνικά χιλιόμετρα της Θεσσαλικής πεδιάδας παραχωρούνταν στην Τουρκία.
Το θετικό για τις εθνικές διεκδικήσεις ήταν η αποχώρηση των Οθωμανών από την Κρήτη, η οποία απέκτησε την αυτονομία της (1898), πρώτο στάδιο για την ενσωμάτωσή της στην Ελλάδα (1913).
Οικονομικό κόστος
Η ήττα του ελληνικού στρατού υποχρέωσε την Ελλάδα να καταβάλει υπέρογκες πολεμικές αποζημιώσεις στην Οθωμανική αυτοκρατορία, που έφταναν τις 92 εκατομμύρια δραχμές.
Ο Διεθνής Οικονομικός Έλεγχος (Δ.Ο.Ε.), ο οποίος αποτελούταν από εκπροσώπους των Μεγάλων Δυνάμεων και με επιμονή της Γερμανίας, ανέλαβε την διαχείριση των οικονομικών της χώρας, μέχρι την αποπληρωμή των αποζημιώσεων προς την Τουρκία και την εξυπηρέτηση άλλων δανείων.
Θεωρείται ότι υπήρξαν και θετικά αποτελέσματα για την χώρα κι έγιναν ορατά λίγα χρόνια αργότερα, καθώς έλυσε αρκετές από τις οικονομικές δυσλειτουργίες του κράτους. Παρότι, μέχρι το 1910 η αποπληρωμή των δανείων απορροφούσε μεγάλο μέρος των εσόδων, η χώρα κατάφερε να ανασυσταθεί οικονομικά και να προετοιμαστεί για τους Βαλκανικούς πολέμους, χωρίς να κλονιστεί σημαντικά η ελληνική οικονομία.
Πολιτικό κόστος
Η ολοκληρωτική ήττα του στρατού επέτεινε το πολιτικό αδιέξοδο κι αυτό έδωσε την ευκαιρία στον βασιλιά Γεώργιο να επιβληθεί στο Κοινοβούλιο και να ασκήσει προσωπική πολιτική. Ο Θεόδωρος Δηλιγιάννης αρνούταν να παραιτηθεί από την θέση του, παρά τον αναβρασμό του λαού και τον απέσυρε ο Γεώργιος.
Οι επόμενες κυβερνήσεις υπό τους Δημήτριο Ράλλη, Αλέξανδρο Ζαΐμη και Γεώργιο Θεοτόκη δεν κατάφεραν να αμβλύνουν το πολιτικό χάσμα και να κερδίσουν την εμπιστοσύνη του λαού. Αυτό έδωσε πάτημα, το 1909, στον Στρατιωτικό Σύνδεσμο να ασκήσει εξουσία, κάνοντας την πρώτη πολιτική εκδήλωση του στις 15 Αυγούστου της ίδιας χρονιάς, γνωστή και ως “Κίνημα στο Γουδί”.
Εικόνα: Η μάχη του Βελεστίνου (Λαϊκή λιθογραφία της εποχής)
