Όταν οι Γερμανοί στρατιώτες στάθηκαν πλάι στου Έλληνες αντάρτες

Αποτελεί μια άγνωστη ιστορία αντίστασης και ηρωισμού στα χρόνια του B’ Παγκοσμίου Πολέμου: Πολλοί Γερμανοί και γερμανόφωνοι στρατιώτες, που είχαν σταλεί στην Ελλάδα, αυτομόλησαν, ενώθηκαν με τους Έλληνες αντάρτες και πολέμησαν μαζί τους μέχρι την απελευθέρωση, δείχνοντας ότι δεν ήταν όλοι οι Γερμανοί υποστηρικτές των Ναζί. Με αυτή την πτυχή του πολέμου στη σκιά της Κατοχής καταπιάνεται το ντοκιμαντέρ του Κώστα Σταματόπουλου «Πειθαρχική Μεραρχία 999», που θα έχει αυτή την εβδομάδα πρεμιέρα στον κινηματογράφο Τριανόν στην Αθήνα.

Τα «Τάγματα 999» αποτελούσαν ουσιαστικά μονάδες τιμωρίας, στις οποίες στέλνονταν για να πολεμήσουν αντιφρονούντες, αντικαθεστωτικοί, πολιτικοί κρατούμενοι αλλά και ποινικοί, όταν το καθεστώς του Χίτλερ άρχισε να ξεμένει από ανθρώπινο δυναμικό. Ξεκίνησαν από το 1942 με την επιστράτευση περίπου 28.000 ανδρών και από το 1943 κάποια από αυτά στάλθηκαν και στην Ελλάδα, στην Πελοπόννησο, στη Θεσσαλία καθώς και σε νησιά του Ανατολικού Αιγαίου, από όπου και θα ήταν δυσκολότερο να το σκάσουν.

Συγκλονιστικές προσωπικές ιστορίες

Συνήθως η αναλογία τέτοιων ταγμάτων ήταν ένα τρίτο πολιτικοί κρατούμενοι, ένα τρίτο ποινικοί και ένα τρίτο πιστοί στον ναζισμό, συνήθως χαμηλόβαθμοι αξιωματικοί και υπαξιωματικοί. Όμως, ειδικά για τους πολιτικούς κρατούμενους, η επαφή τους με τον ελληνικό πληθυσμό τούς έδωσε συχνά την ευκαιρία να λιποτακτήσουν και να περάσουν στο αντίπαλο στρατόπεδο. Πολλοί έγιναν θρύλος στην τοπική κοινωνία, πολεμώντας με πάθος και αυταπάρνηση στο πλευρό των ανταρτών.

Τέτοιες ιστορίες «αυτόμολων» φέρνει στο φως το ντοκιμαντέρ μέσα από διηγήσεις μεγαλύτερων σε ηλικία κατοίκων των περιοχών αυτών της Ελλάδας αλλά και συγγενών των Γερμανών αντιφασιστών-ανταρτών, πολλοί από τους οποίους έχουν στα χέρια τους και προσωπικά κειμήλια από τη συγκεκριμένη δράση. Περιγράφεται επίσης και η ιστορία της «Αντιφασιστικής Επιτροπής Ελεύθερη Γερμανία» (Antifaschistisches Komitee Freies Deutschland – AKFD) που ιδρύθηκε στην Ελλάδα και είχε στόχο τον συντονισμό της δράσης των Γερμανών αντιφασιστών και τη στρατολόγηση νέων μελών μέσα από τις γραμμές του γερμανικού στρατού.

Οκτώ χρόνια έρευνας

Όπως επισημαίνει ο σκηνοθέτης Κώστας Σταματόπουλος, η ταινία ολοκληρώθηκε μετά από οκτώ χρόνια έρευνας και επιμονής.

«Η ιδέα για την ταινία γεννήθηκε το 2016, όταν σε μια παράπλευρη έρευνα ανακάλυψα ντοκουμέντα που αναφέρονταν στη δράση Γερμανών φαντάρων της Βέρμαχτ στα πειθαρχικά Τάγματα 999, οι οποίοι είχαν αυτομολήσει και πολέμησαν στο πλευρό του ΕΛΑΣ. Από εκείνη τη στιγμή ένιωσα πως αυτή η ιστορία δεν έπρεπε να μείνει στη λήθη. Δεν είχα ξαναδεί κάτι παρόμοιο να καταγράφεται κινηματογραφικά. Και όμως, υπήρχαν μαρτυρίες, υπήρχαν ονόματα, υπήρχαν ζωές.

Με τεράστια προσπάθεια, επιτόπια έρευνα και πρόσβαση σε αρχειακό υλικό από Ελλάδα, Γερμανία και Αυστρία, φέρνουμε στο φως μια ιστορία που παραμένει άγνωστη στο ευρύ κοινό, αλλά είναι πιο επίκαιρη από ποτέ. Όπως λέει και η ταινία “Όχι για να εξιστορήσουμε μόνο την καταστροφή, αλλά για να φωτίσουμε το θάρρος εκείνων που είπαν το δικό τους Όχι”. Αυτό το “Όχι” είναι η τιμή τους. Κι αυτή η τιμή είναι η αφετηρία μας».

Με αφορμή την έρευνα για την ταινία, τοποθετήθηκε μια τιμητική πλάκα στην Αμαλιάδα, στην πλατεία Καζαντζάκη, για να τιμηθούν οι εκτελεσμένοι Γερμανοί αντιφασίστες που συμμετείχαν στην οργάνωση «AKFD».

«Κανένας δεν μπορεί να μου αφαιρέσει την τιμή… Πρέπει να πεθάνω για την ελευθερία της Γερμανίας και της Ελλάδας. Αυτή είναι η τιμή μου!», έγραψε λίγο πριν εκτελεστεί ο Χάιντς Στάγιερ. Αυτή η φράση συνοψίζει το νόημα της ταινίας: την άρνηση της βαρβαρότητας, την υπέρβαση και την πίστη σε έναν καλύτερο κόσμο.

«Αυτή η ταινία είναι ένα νήμα που ενώνει την ατομική ευθύνη με τη συλλογική μνήμη. Ένα χρέος  σε εκείνους που δεν σιώπησαν. Ένα κάλεσμα να κρατήσουμε την Ιστορία ζωντανή – όχι μόνο για να θυμόμαστε, αλλά για να πράττουμε», καταλήγει ο σκηνοθέτης.

Πηγή: Dw.com