Σαν σήμερα: Το πραξικόπημα της Πιτζάμας – Ποιο ήταν και γιατί ονομάστηκε έτσι
Το πραξικόπημα που πιάστηκε... στον ύπνο!
Δευτέρα, 24 Φεβρουαρίου 1975. Το βράδυ, ανακοινώνεται αυτό που είχε ήδη προκαλέσει συζήτηση, μετά την διάλυση σύσκεψης για εκπαιδευτικές μεταρρυθμίσεις την οποία προκάλεσε η αινιγματική άφιξη του Αβέρωφ, ψιθυρίζοντας κάτι στο αυτί του Κωνσταντίνου Καραμανλή.
Το Υπουργείο Εθνικής Άμυνας ανακοινώνει αναλυτικά πως, “Κατόπιν συγκεκριμένων πληροφοριών περί συνωμοτικών κινήσεων ελαχίστων αξιωματικών απεφασίσθη η λήψις μερικών εκτάκτων μέτρων. Μεταξύ των μέτρων τούτων περιλαμβάνεται και η επιφυλακή των φρουρών του λεκανοπεδίου Αττικής. … Βεβαιούται κατηγορηματικώς ότι πρόκειται περί ανοήτων κινήσεων ελαχίστων αμετανοήτων, συνδεομένων με τους συλληφθέντας πρωτεργάτας της δικτατορίας….”
Ποιο είναι το “Πραξικόπημα της Πιτζάμας”
Το “Πραξικόπημα της Πιτζάμας”, όπως έμεινε στην ιστορία, πρόκειται για συνωμοτική κίνηση ομάδας αξιωματικών για την ανατροπή της κυβέρνησης του Κωνσταντίνου Καραμανλή. Ο χαρακτηρισμός αυτός προήλθε από τον τότε Υπουργό Εθνικής Άμυνας Ευάγγελο Αβέρωφ-Τοσίτσα, εξαιτίας του γεγονότος πως οι πραξικοπηματίες συνελήφθησαν ενώ κοιμούνταν στα σπίτια τους. Βέβαια, κατά την ανάκριση των συλληφθέντων από την Στρατιωτική Δικαιοσύνη διαπιστώθηκε πως κύριος στόχος ήταν η άσκηση πίεσης στην κυβέρνησή του να παύσει τη δίωξη εθνικοφρόνων πολιτών, να μειώσει τη δραστηριότητας του ΚΚΕ, να επαναφέρει την Ελλάδα στο ΝΑΤΟ και να αποφυλακίσει τους προφυλακισθέντες πρωταιτίους του πραξικοπήματος της 21ης Απριλίου. Δηλαδή, δεν επρόκειτο για ένα τυπικό πραξικόπημα.
Το πλαίσιο
Η πραξικοπηματική αυτή κίνησε ήρθε μέσα σε μια φάση όπου το δημοκρατικό καθεστώς είχε αρχίσει να παγιώνεται. Η αβασίλευτη δημοκρατία είχε καθιερωθεί και η χώρα είχε αποκτήσει δημοκρατικά εκλεγμένη κυβέρνηση, αυτή του Κωνσταντίνου Καραμανλή. Όμως, τα τα κατάλοιπα της χούντας μέσα στο στράτευμα, τα «σταγονίδια» κατά τον Αβέρωφ , ήταν ακόμα παρόντα, με ό,τι αυτό συνεπάγεται.
Στις 17 Ιανουαρίου του 1975 η Βουλή ενέκρινε το περίφημο Δ’ Ψήφισμα, με το οποίο διαδήλωνε ότι «η δημοκρατία δικαίω ουδέποτε κατελύθη», χαρακτήριζε την κατάλυση της δημοκρατίας στις 21 Απριλίου 1967 όχι ως επανάσταση που δημιουργεί δίκαιο αλλά κι επίσημα πια ως πραξικόπημα κι έτσι ξεκίνησε η ποινική δίωξη των πρωταιτίων της δικτατορίας, με τους Γεώργιο Παπαδόπουλο, Στυλιανό Παττακό, Νικόλαο Μακαρέζο, Δημήτριο Ιωαννίδη, Μιχαήλ Ρουφογάλη, Ιωάννη Λαδά, Κωνσταντίνο Παπαδόπουλο και Θεόδωρο Θεοφιλογιαννάκο να προφυλακίζονται αμέσως μετά την ψήφιση.
Αυτό είχε ως επακόλουθο, όπως φαίνεται, την εν λόγω κίνηση πραξικοπήματος. Μετά τις έντονες φήμες έπειτα από την διάλυση της συνεδρίασης το μεσημέρι, ακολούθησε κυβερνητική ανακοίνωση το βράδυ. Αμέσως, συνελήφθησαν 37 αξιωματικοί, οι οποίοι τέθηκαν σε διαθεσιμότητα, ενώ σε σύντομο χρονικό διάστημα αποστρατεύθηκαν άλλοι 200 ανώτατοι και ανώτεροι αξιωματικοί. Η συνωμοσία των Ιωαννιδικών αξιωματικών αποκαλύφθηκε από ένα δίκτυο νομιμοφρόνων αξιωματικών, που είχε αναπτύξει μέσα στο στράτευμα ο Αβέρωφ, αμέσως μετά την μεταπολίτευση. Η ευκολία στην αντιμετώπιση της κατάστασης υποδηλώνει την σταθερή βάση που είχε χτίσει η κυβέρνηση προς τον δρόμο του ισχυρού και αβασίλευτου κρατικού μηχανισμού.
Τα κυριότερα μέσα που είχαν ώστε να πιέσουν τα μέλη του κινήματος ήταν η κατάληψη του ΚΕΤ (Κέντρο Εκπαιδεύσεως Τεθωρακισμένων), η απομόνωση αεροπορικού στρατηγείου της Λάρισας (28 ΑΤΑΔ), η κατάληψη του στρατηγείου της Στρατιάς στη Λάρισα και ο παραμερισμός των διοικητών ορισμένων νευραλγικών στρατιωτικών μονάδων. Ως χρόνο δράσεως οι κατηγορούμενοι είχαν προσδιορίσει το διάστημα μεταξύ 23 Φεβρουαρίου και 8 Μαρτίου του 1975.
Τα κύρια πρόσωπα, η δίκη και οι ποινές
Οι συλληφθέντες ήταν 37. Σε δίκη ενώπιον του Στρατοδικείου Αθηνών, με τη βασική κατηγορία της ένωσης προς στάση, παραπέμφθηκαν οι 21 από αυτούς. Η δίκη ξεκίνησε στις 21 Ιουλίου και ολοκληρώθηκε με την έκδοση της απόφασης στις 10 Αυγούστου του 1975. 14 καταδικάσθηκαν σε ποινές φυλάκισης από 4 έως 12 χρόνια, ενώ οι 7 αθωώθηκαν. Ο Τύπος χαρακτήριζε τις ποινές επιεικείς, δεδομένου ότι η ποινή του θανάτου ήταν ακόμη επιλογή για τέτοιου είδους αδικήματα.
Μάλιστα, αργότερα, έγινε και η κατ’ έφεση δίκη ενώπιον του Αναθεωρητικού Δικαστηρίου Αθηνών (12 – 22 Ιανουαρίου 1976) και στους 14 καταδικασθέντες πρωτόδικα επιβλήθηκαν μειωμένες ποινές. Για τους Δημήτριο Ιωαννίδη και Δημήτριο Παπαποστόλου υπήρξε πολιτικό διακστήριο και η καταδίκη τους ήταν 14 χρόνια για τον πρώτο και 10 για τον δεύτερο. Η αυλαία πραξικοπήματος έπεσε στις 27 Απριλίου του 1977, όταν ο Λαμπούσης, ο Ρετζέπης, ο Μπόλαρης, ο Αντωνόπουλος και ο Θανόπουλος αποβλήθηκαν από το σώμα των αξιωματικών και μετέπεσαν στην τάξη του απλού στρατιώτη. Οι υπόλοιποι είχαν αποστρατευτεί από καιρό.
Οι 37 συλληφθέντες ήταν οι: Υποστράτηγος Παύλος Παπαδάκης, Ταξίαρχος Νικόλαος Ντερτιλής, Ταξίαρχος Γεώργιος Λαμπούσης, Ταξίαρχος Ιωάννης Μανιάτης, Ταξίαρχος Σπυρίδων Ηλιόπουλος, Συνταγματάρχης Ιωάννης Αντωνόπουλος, Δημήτριος Παπαποστόλου (Συνταγματάρχης ε.α., Αντισυνταγματάρχης Ιωάννης Στειακάκης, Αντισυνταγματάρχης Ιωάννης Μανουσακάκης, Αντισυνταγματάρχης Γεώργιος Τσουλιάς, Αντισυνταγματάρχης Κωνσταντίνος Παπαγιάννης, Αντισυνταγματάρχης Θεόκλητος Παπαγεωργίου, Αντισυνταγματάρχης Ιωάννης Σουλελές, Αντισυνταγματάρχης Γεώργιος Στοφόρος, Αντισυνταγματάρχης Δημήτριος Πανταζόπουλος, Αντισυνταγματάρχης Ηρακλής Θωμάς, Αντισυνταγματάρχης Νικόλαος Ρετζέπης, Ταγματάρχης Άγγελος Μπαλάρας, Ταγματάρχης Νικόλαος Δαουλάκος, Ταγματάρχης Αθανάσιος Περδίκης, Ταγματάρχης Αριστείδης Παλαίνης, Ταγματάρχης Παρασκευάς Μπόλαρης, Ταγματάρχης Κυριάκος Γιαννακόπουλος, Ταγματάρχης Δημήτριος Κρητικός, Ταγματάρχης Σπυρίδων Σταθάκης, Ταγματάρχης Αθανάσιος Γερακίνης, Ταγματάρχης Κωνσταντίνος Κοντώσης, Ταγματάρχης Κωνσταντίνος Παπανδρέου, Ταγματάρχης Ιωάννης Τσαγκαράκης, Ταγματάρχης Κωνσταντίνος Ξανθάκος, Ταγματάρχης Γεώργιος Σταύρου,Ταγματάρχης Σπυρίδων Τριάντος, Ίλαρχος Ιωάννης Αλμπάνης, Ίλαρχος Κωνσταντίνος Κώτσαρης, Ίλαρχος Κωνσταντίνος Κωνσταντόπουλος, Λοχαγός Ανδρέας Θανόπουλος, Υπολοχαγός Ευάγγελος Παϊπάης.
Αναφορικά με τους 21 εν τέλει κατηγορούμενους, ο Ταξίαρχος Γεώργιος Λαμπούσης καταδικάστηκε πρωτόδικα σε 12 χρόνια κάθειρξη ενώ κατ’ έφεση η ποινή μειώθηκε στα 8.5 χρόνια, ο Ταγματάρχης Παρασκευάς Μπόλαρης 11 χρόνια κάθειρξη πρωτόδικα και 8 χρόνια φυλάκιση κατ’ έφεση, ο Συνταγματάρχης Ιωάννης Αντωνόπουλος από 10 χρόνια κάθειρξη σε 8,5 χρόνια, ο Λοχαγός Ανδρέας Θανόπουλος από 10 χρόνια κάθειρξη σε 7 χρόνια φυλάκιση κι ο Αντισυνταγματάρχης Νικόλαος Ρετζέπης 8 χρόνια κάθειρξη σε πρώτη φάση, ποινή που μειώθηκε σε 7 χρόνια κάθειρξη.
Από τους υπόλοιπους, ο Αντισυνταγματάρχης Νικόλαος Ρετζέπης καταδικάστηκε πρωτοδίκως σε 8 χρόνια κάθειρξη, που μειώθηκε κατ’ έφεση στα 7, ο Ταγματάρχης Κωνσταντίνος Παπανδρέου από 5 χρόνια φυλάκιση τελικά καταδικάστηκε σε 15 μήνες φυλάκιση, ο Αντισυνταγματάρχης Δημήτριος Σκόνδρας 18 μήνες φυλάκιση από τα 5 που είχε καταδικαστεί πρωτοδίκως, ο Ταξίαρχος Σπυρίδων Ηλιόπουλος από 5 χρόνια φυλάκιση σε 1 έτος, ο Ταγματάρχης Αθανάσιος Γερακίνης από 5 χρόνια σε 3 χρόνια φυλάκιση, ο Ταγματάρχης Κωνσταντίνος Κοντώσης από 5 χρόνια φυλάκιση στα 3, ο Ταγματάρχης Αθανάσιος Περδίκης από τα 4 χρόνια φυλάκιση σε 16 μήνες, ο Αντισυνταγματάρχης Ιωάννης Σουλελές από 4 σε 1 έτος φυλάκιση, ο Αντισυνταγματάρχης Γεώργιος Στοφόρος το ίδιο ενώ ο Ίλαρχος Κωνσταντίνος Κωνσταντόπουλος από 5 χρόνια πρωτοδίκως σε 3 χρόνια φυλάκιση κατ’ έφεση.
Αθώοι κρίθηκαν οι Ίλαρχος Ιωάννης Αλμπάνης, Ίλαρχος Κωνσταντίνος Κώτσαρης, Ταγματάρχης Αριστείδης Παλαίνης, Ταγματάρχης Σπυρίδων Σταθάκης, Αντισυνταγματάρχης Γεώργιος Τσουλιάς, Αντισυνταγματάρχης Ιωάννης Στειακάκης και Ταγματάρχης Κωνσταντίνος Ξανθάκος.
Αξίζει να σημειωθεί ότι ο Παρασκευάς Μπόλαρης απέδρασε από τις φυλακές τον Αύγουστο του 1977 κι έμεινε ασύλληπτος για 20 χρόνια!
Πώς “διέρρευσε” το πραξικόπημα
Σύμφωνα με ορισμένες πηγές, κατά το τελικό στάδιο των αποκαλύψεων, την κυβέρνηση ενημέρωσε ο τότε διευθυντής του Τμήματος Ασφαλείας της ΚΥΠ Ιωάννης Αλεξάκης, στον οποίο είχε ανατεθεί το έργο της παρακολούθησης των κινήσεων φιλοχουντικών στοιχείων στο στράτευμα.
Άλλοι λένε πως το δίκτυο πληροφοριών του στρατού κινητοποιήθηκε όταν ο βασανιστής του ΕΑΤ/ΕΣΑ Χατζηζήσης, ο οποίος εν τω μεταξύ είχε συλληφθεί και ανακρινόταν για τη δράση του στην περίοδο της δικτατορίας, είπε στον ανακριτή του πως “εκεί που κάθεσαι εσύ, σε λίγες μέρες θα κάθομαι εγώ”.
Πηγές: sansimera.gr
Φωτογραφίες/Πρωτοσέλιδα: sansimera.gr
