Κάθε παλαιοπωλείο και μια ιστορία στη Θεσσαλονίκη!

Εικόνες: Δημήτρης Τσίπας

Μια φορά κι έναν καιρό, κάποιος αποφάσισε να δώσει ένα σουηδικό βιβλίο, απόσπασμα από το αγαπημένο παιδικό “Πίπη Φακεδομύτη”, σε ένα παλαιό κατάστημα στην Θεσσαλονίκη. Το ”Πάρε δώσε”, κοντά στην Πλατεία Ναβαρίνου, φιλοξενούσε για χρόνια το βιβλίο αυτό, το οποίο περίμενε υπομονετικά σε ένα σκονισμένο ράφι, τα επόμενα χέρια στα οποία θα βρισκόταν.

Τέσσερα χρόνια μετά, μια οικογένεια Σουηδών, τουρίστες στην Θεσσαλονίκη, επισκέφθηκε το παλαιοπωλείο. Ο πατέρας, ο οποίος διάβαζε την συγκεκριμένη έκδοση στα παιδικά του χρόνια, εντυπωσιάστηκε που συνάντησε το βιβλίο αυτό και το αγόρασε για την μικρή του κόρη. Έτσι το βιβλίο ξεκίνησε μια νέα ζωή, σε χέρια νέα και φρέσκα.

Άπειρες σελίδες, χιλιάδες βιβλία (σαν αυτό) από δεύτερο χέρι βρίσκονται στα ράφια του και περιμένουν να σου αφηγηθούν την διαδρομή τους (και δεν εννοώ την πλοκή). Μία ανθρώπινη ιστορία, καθημερινή, κάποιες σκέψεις, μιλιούν για συναισθήματα σε σημειώσεις του προηγούμενου αναγνώστη. Κάπως έτσι αρχίζει η δεύτερη ζωή των πραγμάτων.

Το “Πάρε δώσε” αγοράζει από ιδιώτες βιβλία, cds, κασέτες, βινύλια και comics εδώ και 25 χρόνια. Οι ιδιώτες αποφασίζουν να “δωρίζουν” ένα κομμάτι του εαυτού τους και το μαγαζί προσφέρει μία δεύτερη ευκαιρία για ζωή σε όποιο κομμάτι βρέθηκε πεταμένο σε κούτες ή αφημένο σε ένα έρημο σπίτι.

Μια βόλτα εντός του με έκανε να συνειδητοποιήσω πως στα βιβλία οι άνθρωποι ξεχνάμε. Αφήνουμε σελιδοδείκτες, εισιτήρια, σημειώματα ερωτικά, ακόμα και φωτογραφίες αγαπημένων μας προσώπων. Περιγράφουμε σκέψεις, γράφουμε ονόματα, αφιερώσεις και δεν περιμένουμε να τα αντικρίσουμε ξανά. Σε αυτό τον τόπο των συμπτώσεων, όπως μας είπαν, ένας πελάτης βρήκε στα ράφια ένα δικό του βιβλίο, με το όνομά του γραμμένο στην πρώτη σελίδα. Το είχε δανείσει, είχε αλλάξει χέρια, έκανε τον κύκλο του και ξαναπήγε στα πρώτα του χέρια.

Το 1994 οι ιδιοκτήτες ταξίδεψαν στην κεντρική Ευρώπη και συνάντησαν μαγαζιά τέτοιου τύπου που ακόμα δεν υπήρχαν στην χώρα μας. Έτσι, δημιούργησαν την δική τους ιδέα σε μία από τις πιο κεντρικές πλατείες της πόλης. Κάθε, λοιπόν, παλαιοπωλείο είναι διαφορετικό από το άλλο, γιατί αντανακλά την προσωπικότητα του ανθρώπου που το έχει ιδρύσει. Σε αυτά μπορείς να βρεις εκδόσεις και συλλογές που πλέον είναι εξαντλημένες.

Κατά διαστήματα οι προτιμήσεις και η ζήτηση των αντικειμένων αλλάζουν. Υπάρχουν σταθεροί συλλέκτες βινυλίων. Τα τελευταία δυο χρόνια, ωστόσο, το target group των συλλεκτών έχει αλλάξει και πλέον έχει περάσει στην επόμενη γενιά, αυτή των φοιτητών, οι οποίοι και προτιμούν την κλασσική ροκ. Ακολουθούν στη σειρά της ζήτησης τα comics και οι κασέτες. Η πρώτη δεκαετία του (1994-2004) ήταν δεκαετία άνθησης, τότε πρώτο- εμφανίστηκαν κιόλας τέτοιου είδους καταστήματα στην Ελλάδα. Ωστόσο, η πώληση έχει μείνει σταθερή σε χαμηλά επίπεδα τα τελευταία χρόνια.

Όπως μας είπαν οι ιδιοκτήτες του, “άνθρωποι που ακούνε και ψάχνουν την μουσική (ένα μικρό ποσοστό στατιστικά) αγοράζουν μέχρι και σήμερα cd και βινύλια. Θέλουν να έχουν το κομμάτι σπίτι τους, να το βάλουν στο δικό τους ηχητικό σύστημα με το χαρακτηριστικό ήχο που προσφέρει ειδικότερα το βινύλιο. Και πολύ περισσότερο ο παλιός δίσκος που μπορείς να ακούσεις το βάθος της ορχήστρας.”

Ένα κιλίμι (παλιό χαλί) ετών 120 βρέθηκε σε ένα μαγαζί στη Θεσσαλονίκη, από μία φτωχή οικογένεια και αναζητούσε νέο σπίτι. Το 1980 ζευγάρι αστών, αγόρασε ένα σύνθετο από το ”Παλαιοπωλείο Γιάννης” και μαζί του πήρε το πολύχρωμο παραδοσιακό χαλί. Πριν λίγες μέρες στο συρτάρι ενός παλιού μπουντουάρ βρέθηκε μία φωτογραφία του 1902 που απεικονιζόταν ένας τσολιάς και πίσω είχε μία τρυφερή αφιέρωση στην καθαρεύουσα.

Αρκετά βήματα από την ιστορική πλατεία Ναυαρίνου, σε μία κρυφή γειτονιά που κάποτε αποτέλεσε το ιστορικό κέντρο της πόλης βρίσκονται σήμερα τα πιο ιστορικά παλαιοπωλεία, κρατούν ιστορία αιώνων, αιχμαλωτίζουν στα αντικείμενα στιγμές και πρόσωπα και θυμίζουν σε εμάς το τότε. Μπίτ Μπαζάρ ή αλλιώς αγορά ψείρας.

Οι ιδιοκτήτες των παλαιοπωλείων αγοράζουν τα αντικείμενα από ιδιώτες, παλιότερα υπήρχε έντονη κίνηση. Ο κόσμος τα τελευταία χρόνια ζητά κυρίως κιλίμια, αντικείμενα αντίκες, χαλιά χειροποίητα, φωτογραφικές μηχανές και ραπτομηχανές. Την γειτονιά με τα φημισμένα παλαιοπωλεία την επισκέπτεται κάθε γενιά, από φοιτητές μέχρι μεγάλης ηλικίας άνθρωποι. Οι φοιτητές κάνουν κυρίως έρευνα, δεν ψάχνουν κάτι συγκεκριμένο. Τα προηγούμενα χρόνια στην αγορά της ψείρας η κίνηση ήταν πολύ μεγάλη, δεν μπορούσες να περάσεις από τα πεζοδρόμια.

Ο ρομαντισμός που συνάντησα στο βιβλιοπωλείο σε αυτά τα μαγαζιά δεν υπάρχει, οι ιδιώτες που φέρνουν τα αντικείμενα συνήθως προσπαθούν να κερδίσουν χρήματα λόγω μεγάλης ανάγκης ή πρέπει να τα αποχωριστούν διότι μεταναστεύουν σε μία άλλη χώρα. Σύμφωνα με τους παλαιοπώλες αν οι άνθρωποι είναι δεμένοι με τα αντικείμενα δεν θα μπορούσαν να τα αποχωριστούν, ωστόσο οι ίδιοι συναντούν στα αντικείμενα στιγμές της ζωής τους, και το καθένα ξεχωριστά τους χαρίζει μία ανάμνηση από τα παιδικά τους χρόνια.

Όσα χρόνια και αν περάσουν, όσα καινούρια μαγαζιά κι αν ανοίξουν τα παλαιοπωλεία θα πάντα είναι η καρδιά της ιστορίας. Θα στέκονται αγέρωχα στο πέρασμα των χρόνων, θα προσφέρουν στους περαστικούς τους αναμνήσεις από το μακρινό παρελθόν και θα δίνουν απλόχερα την αυθεντικότητα του κάθε αντικειμένου που υπάρχει πεταμένο σε μία γωνία.