Κώστας Μαγγίνας: Η μουσική δεν είναι καλή ή κακή, είναι απλά μουσική

Ο Κώστας Μαγγίνας, είναι από τους σπουδαιότερους κιθαρίστες της jazz στη χώρα μας! 

Κυκλοφόρησε πρόσφατα ένα καινούριο άλμπουμ και αυτό στάθηκε (καλή) αφορμή να βρεθούμε και να μιλήσουμε για όλα…

Για τους μουσικούς πειραματισμούς του, την Θεσσαλονίκη που επέλεξε να ζήσει και να δραστηριοποιηθεί καλλιτεχνικά, την μεγάλη παρουσίαση που ετοιμάζει την Παρασκευή και, φυσικά, για την jazz μουσική…

Πώς θα χαρακτηρίσεις το καινούριο σου άλμπουμ;

Ξέρεις πολλές φορές οι μουσικοί Δεν θέλουμε να χαρακτηρίσουμε τη δουλειά μας. Γενικότερα η μουσική πιστεύω πως είναι για να ακούγεται και όχι για να μιλάς για αυτήν. Το “SoundTracks” ξεκίνησε από την ιδέα ότι ήθελα να κάνω κάτι και να χρησιμοποιήσω πολλά εφέ κιθάρας, samples, λούπες, να ενορχηστρώσω δηλαδή μουσική με όλα αυτά τα στοιχεία. Ένα από τα πράγματα πού είναι λίγο προβληματικά στην κιθάρα είναι ότι πρόκειται για όργανο που δεν έχει «κράτημα». Οπότε, με όλα αυτά τα παραπάνω είναι σαν να χρησιμοποιώ νέα εκφραστικά μέσα για να δημιουργήσω ένα υλικό. Αυτά όλα βέβαια γίνονται σιγά-σιγά δηλαδή προκύπτουν.

Πώς γεννήθηκε η ιδέα αυτού του άλμπουμ;

Ξεκίνησε όταν έγραψα μουσική για μία παράσταση στο ΔΗΠΕΘΕ Κοζάνης και είχα ηχογραφήσει τότε δύο, τρία κομμάτια στο στούντιο του Γιάννη του Μαυρίδη. Κάπως από εκεί λοιπόν ξεκίνησε το project. Όλο δηλαδή άρχισε να παίρνει σάρκα και οστά, ακόμα από όταν έψαχνα τι είδους μουσική θα γράψω για αυτή την παράσταση. Όλα αυτά, ξέρεις, προκύπτουν με πράγματα που σε απασχολούν και που δοκιμάζεις, κι εγώ τα τελευταία χρόνια γενικότερα δοκιμαζόμουν σε διαφορετικούς ήχους ως κιθαρίστας. Ήρθε λοιπόν η χρονική στιγμή που όλα κάθισαν για να γίνει το άλμπουμ.

Σε δύο από τα tracks του άλμπουμ, ακούμε τις φωνές του Leonard Cohen και του Charles Bukowski. Τι ήθελες να κάνεις εκεί;

Με ενδιέφερε η ιδέα σε ένα τέτοιο υλικό, να πειραματιστώ με το να υπάρχει λόγος πάνω από τη μουσική μου. Δεν ήθελα δηλαδή να γίνει τραγούδι, αλλά να υπάρχει λόγος. Το ένα κομμάτι το “The book of Nora”, όπου ο Bukowski απαγγέλει ποιήματα του, είναι ένα κομμάτι αρκετά αργό στην εξέλιξη του, που επαναλαμβάνεται και ο ακροατής χάνει κάπως το πότε ξεκινάει και πότε τελειώνει. Επομένως, αν θέλεις λίγο να το χτίσεις αυτό, δεν μπορείς να κάνεις και κάτι πού να το αλλάξει πολύ.

Ήθελες να αναδειχθεί η φωνή ή η μουσική σου;

Νομίζω πως δεν είναι τίποτα από τα δύο. Προσθετικά λειτουργούν και τα δύο μαζί. Μερικές φορές, παίζει ρόλο και ποιος μιλάει, πώς μιλάει ή και τι λέει, αλλά είναι και λίγο πώς ακούγονται αυτά τα δύο μαζί και τι αίσθηση σου δημιουργούν. Ουσιαστικά, είναι σαν ένα ακόμα όργανο η φωνή στα κομμάτια αυτά, σαν ένας ακόμα ήχος δηλαδή.

Αισθάνεσαι πως με αυτό το άλμπουμ πας κάπου αλλού, πιο μπροστά ή απλά συνεχίζεις μια πορεία.

Πάντα υπάρχει μία εξελικτική πορεία, αλίμονο αν δεν κάνεις κάτι που δεν νιώθεις έτσι. Καταρχάς αφού πρόκειται για κάτι καινούργιο, αρχίσεις εκ των πραγμάτων να πειραματίζεσαι με κάποια καινούργια εκφραστικά μέσα. Μερικές φορές περνάω πολύ χρόνο παίζοντας τζαζ μουσική με τα στάνταρντς της, που έχουν πολύ ενδιαφέρον έτσι κι αλλιώς αλλά σαν είδος μουσικής, είναι σαν να ασχολούμαι με ένα πάρα πάρα πολύ μικρό κομματάκι της μουσικής. Ξέρεις, έχει πλάκα το γεγονός ότι δεν έχω ηχογραφήσει ποτέ ένα δίσκο που να παίζω καθαρή τζαζ. Δηλαδή βρίσκω πάντα ένα CD ως αφορμή για να δοκιμάσω κι άλλα πράγματα.

Σου αρέσει γενικά να ψάχνεις ήχους και φαίνεται σε αυτό το άλμπουμ

Στην ουσία σε όλα τα άλμπουμ που έχω κάνει, κάπως έτσι είναι τα πράγματα. Σίγουρα υπάρχουν πολλές αναφορές και πολλά ακούσματα και προφανώς παίζουν ρόλο και τα βιώματα μου. Βέβαια αυτά πολλές φορές δεν τα σκέφτομαι, γίνονται μόνα τους. Αν πάρω ας πούμε ένα κομμάτι του Cohen για να το παίξω, στην ουσία θα το διασκευάσω αλλά την ώρα που το κάνω δεν θα σκέφτομαι συνειδητά ότι θέλω να το διασκευάσω, απλώς θα το παίξω με τον τρόπο που μου βγαίνει, σύμφωνα με τα ακούσματα και τα βιώματά μου. Δηλαδή από ένα σημείο και μετά όλο αυτό γίνεται από μόνο του.

Η jazz βέβαια είναι και μουσική που δέχεται εύκολα και άλλους ήχους κι αυτό βοηθάει

Εννοείται και έτσι πρέπει να είναι. Βέβαια η jazz φαίνεται σε πολλούς και λίγο μουσειακό είδος, δηλαδή υπάρχουν αυτοί που προέρχονται από αυτό το χώρο και θέλουν να πειραματιστούν και σε άλλα είδη, αλλά υπάρχουν και άλλοι που ο ίδιος ο χώρος τους φυλακίζει και το μόνο που θέλουν να κάνουν είναι τα ίδια και τα ίδια. Βέβαια αυτό είναι προσωπικό του καθενός.

Πάντως υπάρχει ένα μεγάλο κοινό νομίζω, τα τελευταία χρόνια, που ακούει τζαζ. Ισχύει κάτι τέτοιο;

Κοίταξε, στην Ελλάδα υπάρχει μία μεγάλη διαφορά με το εξωτερικό. Κοινό της jazz υπάρχει, αλλά το πρόβλημα είναι πως εδώ τα πράγματα όταν γίνονται δεν έχουν μία συνέχεια. Δηλαδή ξεκινάει κάτι και σταματάει πολύ γρήγορα, πριν μπορέσει καλά καλά να πάρει και μία άλλη μορφή. Για παράδειγμα στο εξωτερικό υπάρχουν φεστιβάλ πού κρατάνε 40 και 50 χρόνια, ενώ εδώ κάτι που ξεκινάει, γρήγορα το βλέπουμε να σταματάει.

Διαβάζοντας για σένα, είδα πως γεννήθηκες και μεγάλωσες στην Αθήνα. Η Θεσσαλονίκη που εδώ και πολλά χρόνια σε κέρδισε τελικά, πώς προέκυψε;

Βρέθηκα στη Θεσσαλονίκη ως φοιτητής. Πήγαινα για πολιτικός μηχανικός, αλλά δεν τελείωσα τελικά και σαν φοιτητής γενικά, έχεις πολύ ελεύθερο χρόνο. Εκείνο τον καιρό λοιπόν, ήταν που η κιθάρα με κέρδισε ολοκληρωτικά. Είχα φτάσει να παίζω θυμάμαι, έξι ώρες την ημέρα. Εκείνα τα χρόνια ήταν που κατάλαβα τι θέλω να κάνω. Μέχρι τότε απλά το σκεφτόμουν που και που. Αλλά γενικά νιώθω πως είναι σαν να μην το διαλέγεις εσύ, σε διαλέγει αυτό. Δεν κάνεις δηλαδή μία επιλογή του τύπου, τώρα θέλω να γίνω επαγγελματίας μουσικός. Σταδιακά καταλαβαίνεις ότι τελικά είναι αυτό το μόνο πράγμα που κάνεις. Μετά ήρθε και η Αμερική που πήγα για να σπουδάσω παραπάνω μουσική. Ήταν περισσότερη η ανάγκη να εκφραστώ μέσα από αυτό. Απλά μετά το χρησιμοποιείς και ως επάγγελμα για να βγάλεις κάποια λεφτά για να συνεχίσεις να κάνεις αυτό που αγαπάς.

Όταν γύρισα λοιπόν από την Αμερική, δεν συνέβαιναν πολλά πράγματα στην Αθήνα. Από την άλλη στη Θεσσαλονίκη είχα δεσμούς, είχα γνωστούς και φίλους. Λογικό ήταν να επιστρέψω εδώ. Κάθε φορά όμως που σκεφτόμουν ότι τελειώνει ένας κύκλος και θα πρέπει να επιστρέψω στην Αθήνα, κάτι γινόταν και παρέμενα εδώ. Εμένα βέβαια πάντα μου άρεσε η Θεσσαλονίκη και ως μέγεθος πόλης. Ήταν τότε, στα μέσα της δεκαετίας του ’90, που η Αθήνα προσπαθούσε να βρει μία ταυτότητα, ενώ η Θεσσαλονίκη εκείνη την εποχή είχε ήδη δημιουργήσει μία πολύ ωραία μουσική κατάσταση. Σκέψου, ότι εκείνο το καλοκαίρι που γύρισα, ήταν το πρώτο καλοκαίρι που άνοιξε ο Μύλος και ήμασταν κάθε βράδυ εκεί. Βέβαια όπως βλέπεις χρησιμοποιώ αόριστο και τα τελευταία χρόνια στη Θεσσαλονίκη είναι κάπως περίεργα τα πράγματα που λίγο πολύ ευθύνη έχουμε όλοι…

Επιστρέφοντας από την Αμερική, εντόπισες αλλαγή στον τρόπο αποδοχής της jazz από το κοινό;

Και στην Αμερική, μη νομίζουμε, δεν έχει η τζαζ και κάποια ιδιαίτερη δημοτικότητα, απλώς εκεί υπάρχει ο χώρος, δηλαδή υπάρχει ένας μικρόκοσμος που αυτός που παίζει τζαζ μπορεί να λειτουργήσει μέσα σε αυτόν. Εδώ στην Ελλάδα δεν υπάρχει σαν είδος, κάτι ξεχωριστό δηλαδή ώστε, όπως είπα και νωρίτερα, να υπάρχει μία συνέχεια στα πράγματα. Δε νομίζω πάντως ότι είναι ουσιαστική η διαφορά, απλά εκεί ο χώρος είναι οριοθετημένος, κάτι που στην Ελλάδα δεν υπάρχει. Στην Αμερική, κάποιος που θέλει να ασχοληθεί με το είδος μπορεί να αφιερωθεί σε αυτό. Επίσης εδώ οι χώροι είναι οι ίδιοι για πολλούς από εμάς, δηλαδή εκεί που θα πάω εγώ να παίξω θα έρθει την επόμενη μέρα να παίξει ο Μάλαμας. Έξω οι χώροι χαρακτηρίζονται και από τους μουσικούς που φιλοξενούν, ενώ με τον καιρό χτίζουν και το κοινό τους. Επίσης, οι έλληνες έχουμε μια πιο διονυσιακή προσέγγιση στον τρόπο που λαμβάνουμε τη μουσική. Υπάρχει στο DNA του Έλληνα ακόμα το να θέλει να συμμετέχει ενεργειακά σε ένα μουσικό δρώμενο. Στη βάση της, η τζαζ είναι μία εξωστρεφής μουσική οπότε στην Ελλάδα θα μπορούσε υπό αυτές τις συνθήκες να έχει ένα πολύ μεγάλο κοινό…

Είσαι μουσικός που του αρέσει να λειτουργεί ομαδικά;

Και ναι και όχι. Βέβαια, σκέφτομαι πως συζητάμε γι’ αυτό σε μία φάση που έχω κάνει ένα cd μόνος μου εντελώς. Υπάρχει όμως ένας πυρήνας μουσικών που συνεργάζομαι πολλά χρόνια γιατί όλα καταλήγουν στις ανθρώπινες σχέσεις. Συνεργάτες που παίζουμε μαζί μέχρι και 25 χρόνια. Σχέσεις ζωής.

Πόσο εύκολο ή δύσκολο ήταν να φτάσει στα χέρια μας αυτό το καινούριο cd;

Δεν υπάρχουν πλέον πολλές δισκογραφικές εταιρίες κι αυτές που υπάρχουν δεν βρίσκω λόγο να συνεργαστεί κάποιος. Από την άλλη, έτσι όπως είναι πλέον τα πράγματα, είναι πολύ εύκολο να κάνεις ένα cd μόνος σου, να το τυπώσεις και να το ανεβάσεις διαδικτυακά παντού. Νομίζω πως πλέον, το πιο φυσιολογικό πράγμα είναι να κάνεις ένα cd μόνος σου. Με τα καλά του και τα κακά του. Από την άλλη βέβαια, πίσω από όλες αυτές τις πλατφόρμες που ανεβάζουμε τα cd, είναι οι ίδιοι άνθρωποι που ήταν πίσω από τις εταιρίες.

Ετοιμάζεις κι ένα μεγάλο live αυτή την εβδομάδα για την παρουσίαση του άλμπουμ

Θα είναι η πρώτη παρουσίαση του και θα γίνει εδώ στη Θεσσαλονίκη. Την Παρασκευή 6 Μαΐου στο Καφωδείο Ελληνικό, στο Duende jazz Upstairs, στον πάνω όροφο δηλαδή, με μουσικούς που γνωρίζω και έχω σχέση χρόνια, τον Μπάμπη Παπαδόπουλο, τον Τηλέμαχο Χαρίση, τον Στέλιο Χατζηκαλέα και την Μαρία Θωίδου που συμμετέχει σε ένα κομμάτι του δίσκου. Στην ουσία είναι ένα ταξίδι που τώρα ξεκινάει για το «SoundTracks». Έτσι όπως ήταν τα πράγματα μέχρι τώρα, δε μπήκα στη διαδικασία να το παίξω live νωρίτερα. Το καλοκαίρι όμως θα κάνω κάποιες συναυλίες και από το Φθινόπωρο ευελπιστώ να μπορώ να το παίξω και σε διάφορες πόλεις και να κάνω ακόμα μία παρουσίαση του στην Αθήνα.

Αν θα έπρεπε να επιλέξεις ένα κομμάτι από το άλμπουμ, ποιο θα ήταν αυτό;

Ξέρεις, θα πω την κλασσική απάντηση πως δε μπορώ να ξεχωρίσω ένα και ισχύει αυτό. Επίσης, μία ερώτηση που θα μπορούσε ένας μουσικός να απαντήσει, είναι με ποια κομμάτια είναι ικανοποιημένος ας πούμε. Δηλαδή όταν κυκλοφορεί ένα νέο cd ποτέ δεν είσαι απόλυτα ικανοποιημένος από όλα τα κομμάτια, με την έννοια ότι πάντα σκέφτεσαι πως θα μπορούσε να γίνει καλύτερο. Σε ένα cd όταν κυκλοφορεί, έχεις την αίσθηση πως έχεις κάνει ό,τι καλύτερο μπορούσες εκείνη τη χρονική στιγμή. Δε ξέρω αν υπάρχει κάποιο που να ακούω πιο πολύ, αλλά θεωρώ πως ίσως το “Share The Love, Share The Knowledge” το βρίσκω λίγο πιο αντιπροσωπευτικό για το συνολικό κλίμα του cd. Γενικά όμως είναι μία δουλειά που είμαι περήφανος που την έκανα. Έκανα ό,τι καλύτερο μπορούσα, που αυτό είναι και το σημαντικό. Δε ξέρω, τα περισσότερα κομμάτια όμως μου αρέσουν πολύ. Βέβαια, σε έναν χρόνο μπορεί να μιλήσουμε και να σου πω πως το τάδε θα μπορούσα να το έκανα αλλιώς. Ξέρεις, πάντα η μουσική είναι στο αυτί αυτού που την ακούει. Πολλές φορές θέλεις να πάρεις μία απόσταση και να το ακούσεις πάλι αργότερα αλλά σίγουρα δε θα το ακούσεις ποτέ με τον τρόπο που θα το ακούσει κάποιος άλλος πρώτη φορά. Η μουσική, λέω πως, δεν είναι καλή ή κακή, είναι απλά μουσική. Το θέμα είναι να ακούς κάτι και με κάποιο τρόπο να σε διεγείρει συναισθηματικά, χωρίς να χρειάζεται να το υπεραναλύσεις ή να το σκεφτείς. Ένα κομμάτι υπάρχει όταν το ακούει κάποιος, αυτό είναι το ωραίο με τη μουσική.

Θα έκανε ένα άλμπουμ με τραγούδι, με στίχο και φωνές;

Ναι, εννοείται. Ξέρεις ποιο είναι το πρόβλημα μου με αυτό συνήθως; Επειδή δεν το έχω κάνει πολύ, θέλω αν είναι να γράψω κάποιο τραγούδι, να έχω γράψει εγώ και τους στίχους. Μου φαίνεται λίγο χαζό να παίρνω τους στίχους κάποιου άλλου που θα είναι ξένοι απέναντι στα δικά μου βιώματα. Επειδή λοιπόν έχω ακούσει πολύ ξένους καλλιτέχνες που γράφανε οι ίδιοι τους στίχους των τραγουδιών τους, αυτή την προσέγγιση θα ήθελα να έχω κι εγώ σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο. Μουσικές υπάρχουν που θα μπορούσαν να γίνουν τραγούδια, αλλά εμένα προσωπικά μου φαίνεται πιο λογικό να ξεκινούσα ένα τραγούδι από τους στίχους και μετά να φτιάξω τη μουσική παρά το αντίθετο ή έστω να γινόταν συγχρόνως. Πάντως κάποιες φορές που έχω προσπαθήσει να γράψω για θέατρο πάνω σε στίχους που μου δίνουν έτοιμους, το βρίσκω κάπως δύσκολο.

Υπάρχουν διαφορές στον τρόπο που μπορεί να γράψεις μουσική για το θέατρο ή για ένα cd;

Συνήθως οι περισσότεροι σκηνοθέτες δεν δίνουν οδηγίες, με αφήνουν ελεύθερο. Υπάρχουν κάποια πρακτικά θέματα όπως πόσο θα ακουστεί, ποια θα είναι η διάρκεια τους, που θα ακουστεί. Η διαφορά όμως είναι πως στο θέατρο δε χρειάζεται να έχει απαραίτητα μία ανάπτυξη αυτό που γράφεις. Μπορεί να είναι κι ένα μικρό σε διάρκεια κομμάτι ή ένα μικρό μοτίβο και βρίσκω τεράστιο ενδιαφέρον σε αυτό όταν πρέπει να το κάνω. Σε αντίθεση με ένα cd που θέλει γέφυρα, ανάπτυξη. Έχει μία άλλη διαδικασία.

Ποιο κομμάτι του μουσικού απολαμβάνεις παραπάνω σε όσα κάνεις;

Σίγουρα το να παίζω live. Μου αρέσει πάρα πολύ η ιδέα του να δημιουργώ μουσική σε έναν πραγματικό χρόνο αλλά και να έχω επαφή με τον κόσμο. Στα live υπάρχει μία αμεσότητα και σου διδάσκει αυτό. Ξέρεις, όταν φτιάχνεις μουσική θέλεις και να αυτοεπιβεβαιώνεσαι. Όταν όμως αυτοσχεδιάζεις πάνω στη σκηνή, πρέπει να αφεθείς στη στιγμή χωρίς να χρειάζεται να αποδείξεις κάτι. Να αφήσεις αυτό που έχεις μέσα σου να βγει χωρίς να σκέφτεσαι. Κι αυτό σου διδάσκει πολλά σε ένα άλλο επίπεδο σαν άνθρωπος. Να μπορείς δηλαδή να αφεθείς στη στιγμή…

*Την Παρασκευή 6 Μάϊου 2022 στις 22:00 θα γίνει η παρουσίαση της καινούριας δουλειάς του Κώστα Μαγγίνα με τίτλο “SoundTracks” στη Θεσσαλονίκη, στο Duende Jazz Upstairs (Καφωδείο Ελληνικό), με τη συμμετοχή εκλεκτών μουσικών.