Κρυφές ιστορίες της Θεσσαλονίκης στα έγγραφα του δημοτικού συμβουλίου

Το ημερολόγιο έδειχνε 5 Ιανουαρίου του 1915 και το δημοτικό συμβούλιο Θεσσαλονίκης λάμβανε την δεύτερη, μόλις, απόφαση στα χρονικά του.Εγκρίθηκε η πρόταση του συμβούλου κ. Γιαννούλη να συσταθεί Πυροσβεστικό Σώμα και κανείς εκείνη την ημέρα δεν μπορούσε να φανταστεί τι θα συνέβαινε δύο χρόνια αργότερα στην πόλη, αλλάζοντας για πάντα η φυσιογνωμία της.

Τον Αύγουστο του 1917 η Θεσσαλονίκη τυλίχθηκε στις φλόγες. Η αναστάτωση στην πόλη ήταν μεγάλη και χρειάστηκε να συγκληθεί έκτακτο δημοτικό συμβούλιο, με τη συνεδρίαση να λαμβάνει χώρα στο σπίτι του Κωνσταντίνου Αγγελάκη, του πρώτου Έλληνα δημάρχου της πόλης, διορισμένου από τον Ελευθέριο Βενιζέλο.

Πτυχές της Θεσσαλονίκης, ιστορίες μιας μακρινής περιόδου, που είτε έχουν μείνει κρυμμένες, είτε έχουν ξεχαστεί από πολλούς, έρχονται στο «φως» μέσω της «Έκθεσης Ιστορικών Αρχειακών Τεκμηρίων Δημοτικού Συμβουλίου 1915 – 1922» που διοργανώνουν το Τμήμα Διοικητικής Υποστήριξης Δημοτικού Συμβουλίου της Διεύθυνσης Υποστήριξης Πολιτικών Οργάνων και το Τμήμα Βαφοπουλείου Πνευματικού Κέντρου.

Ποιοι ήταν οι δημοτικοί σύμβουλοι εκείνης της περιόδου, ποιες ήταν οι θέσεις τους, οι αποφάσεις που έλαβαν για την κοινωνική πολιτική, για τους δημοτικούς φόρους, πώς επιλέχθηκαν οι ονομασίες ή μετονομασίες των οδών της Θεσσαλονίκης, ποιος ψήφισε υπέρ και ποιος κατά για την υλοποίηση έργων, ποιοι μηχανικοί έφτιαξαν τους δρόμους, ποιοι οργανισμοί και φορείς ενισχύθηκαν οικονομικά και πολλά ακόμη βρίσκονται ως «θησαυροί» σε αυτή την έκθεση.

Η ιδέα για τα «αποκαλυπτήρια» ξεκίνησε από την ενέργεια του δήμου Θεσσαλονίκης να ψηφιοποιήσει το αρχείο όλων των συνεδριάσεων του δημοτικού συμβουλίου από το 1915 έως και το σήμερα, ώστε να μην χαθεί ο «πλούτος» της πόλης, έτσι όπως καταγράφεται μέσα από τα πρακτικά και τις αποφάσεις.

Η «Νο1» απόφαση του δημοτικού συμβουλίου Θεσσαλονίκης

Μπορεί η απόφαση για ίδρυση πυροσβεστικού σώματος ήταν η «νούμερο 2», η πρώτη απόφαση όμως που έλαβε το Σώμα ήταν «περί επιβολής των δημοτικών δικαιωμάτων», τους γνωστούς δημοτικούς φόρους.

Μέσα στις αποφάσεις των δημοτικών συμβουλίων, που ελήφθησαν πριν από έναν αιώνα και βάλε, ήταν επίσης η διατήρηση των δημοτικών φαρμακείων, η διαχείριση από πλευράς δήμου των εμβολιασμών για τη φυματίωση, τη χολέρα και την ευλογιά, ενώ το 1920 στα πρακτικά έχει καταγραφεί απόφαση για την «καταπολέμηση της ελονοσίας στους συνοικισμούς πυροπαθών της Περιφέρειας Βαρδαρίου».

Ο δήμος Θεσσαλονίκης, πέρα από τη συντήρηση του δημοτικού νοσοκομείου «’Αγιος Δημήτριος», αποφάσιζε μέσω των συνεδριάσεων του να «κόβει» κονδύλια στήριξης και άλλων νοσοκομείων, όπως το Αφροδίσιων Νοσημάτων και το «Χιρς».

Οικονομικά βοηθήματα προς άπορους Χριστιανούς, Μουσουλμάνους και Ισραηλίτες – Το 1919 η πρώτη απόφαση για μαθητικά πάσο

Σε αρκετές αποφάσεις των τότε δημοτικών συμβουλίων φαίνεται ξεκάθαρα και η κοινωνική πολιτική του δήμου, σε μία πολυπολιτισμική πόλη, όπως ήταν η Θεσσαλονίκη.

Οικονομικά βοηθήματα δινόταν τόσο σε άπορους Χριστιανούς και άπορους Ισραηλίτες κατά τις γιορτές του Πάσχα, όπως επίσης σε άπορους Μουσουλμάνους για το Ραμαζάνι.

Το 1915 ο δήμος Θεσσαλονίκης αποφάσισε να στηρίξει με χρήματα το Χριστιανικό Κέντρο της Ιερουσαλήμ, ενώ τον ίδιο χρόνο ψήφισε δαπάνη 1.000 δραχμών για τους για τους σεισμοπαθείς της Λευκάδας.

Πριν από έναν αιώνα έγινε η πρώτη κουβέντα για τη δημιουργία Φιλαρμονικής Ορχήστρας, όπως επίσης και Δημοτικής Βιβλιοθήκης, ενώ το 1919 ελήφθη απόφαση για μαθητικά πάσο προς τον Γενικό Διοικητή Μακεδονίας. Επίσης, φαίνεται πως λαμβάνονταν και αποφάσεις με περιβαλλοντικό αποτύπωμα, όπως για παράδειγμα αυτή του 1922, όταν το Σώμα αποφάσισε να μεταφερθούν εκτός πόλης οι κλίβανοι πλινθοποιίας.

Η προσπάθεια ψηφιοποίησης του αρχείου θα συνεχιστεί

Η ψηφιοποίηση του αρχείου των συνεδριάσεων του δημοτικού συμβουλίου Θεσσαλονίκης ξεκίνησε το 2015, επί διοικήσεως Γιάννη Μπουτάρη και με πρόεδρο Δ.Σ. τον Παναγιώτη Αβραμόπουλο, και η δουλειά χωρίστηκε από έμπειρους υπαλλήλους σε δύο κομμάτια: στις αποφάσεις του δημοτικού συμβουλίου και στα πρακτικά.

Μέχρι σήμερα έχουν ψηφιοποιηθεί περίπου 200.000 σελίδες, ενώ στην πορεία παρουσιάστηκαν «εμπόδια» λόγω GDPR, αφού στα πρακτικά υπήρχαν πολλά προσωπικά δεδομένα, όπως για παράδειγμα ονοματεπώνυμα μητέρων που αιτούνταν οικονομική βοήθεια για να μεγαλώσουν τα παιδιά τους, άποροι δημότες κ.α.

Αυτή τη στιγμή έχει ψηφιοποιηθεί η περίοδος όλων των συνεδριάσεων από το 1915 έως το 1995, όπως και οι αποφάσεις από το 1914 έως και το 1940. Στόχος είναι να συνεχιστεί η προσπάθεια καθώς όπως δηλώνει στο ΑΠΕ – ΜΠΕ ο πρόεδρος του τωρινού δημοτικού συμβουλίου Θεσσαλονίκης, Πέτρος Λεκάκης, αποτελεί μία «πολύ σημαντική προσπάθεια» από το Τμήμα Διοικητικής Υποστήριξης Δημοτικού Συμβουλίου της Διεύθυνσης Υποστήριξης Πολιτικών Οργάνων.

«Υπάρχουν πολλά αιτήματα από ιστορικούς, ερευνητές, μεταπτυχιακούς και διδακτορικούς φοιτητές να ψηφιοποιηθεί το αρχείο. Τώρα, πραγματοποιούμε αυτή την έκθεση για μια περίοδο που ήταν πολύ σημαντική για την ιστορία της πόλης μας. Ελπίζουν ότι στο μέλλον θα γίνουν και άλλες ενέργειες και εκθέσεις», συμπλήρωσε ο κ.Λεκάκης.

Διάρκεια της έκθεσης

Η έκθεση με τα ιστορικά και αρχειακά τεκμήρια του δημοτικού συμβουλίου Θεσσαλονίκης θα πραγματοποιηθεί στην αίθουσα εκθέσεων του Βαφοπουλείου Πνευματικού Κέντρου με διάρκεια από την ερχόμενη Παρασκευή, 15 Δεκεμβρίου, έως και τις 31 Ιανουαρίου 2024.

Οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να την επισκεφτούν Δευτέρα έως Παρασκευή, από τις 9 το πρωί έως τις 2 το μεσημέρι και από τις 5 το απόγευμα έως τις 8 το βράδυ, με προγραμματισμένες ομαδικές ξεναγήσεις κάθε Δευτέρα – Τετάρτη – Παρασκευή.

Σε ειδικές προθήκες θα είναι τοποθετημένα τα χειρόγραφα, οι τόμοι των αποφάσεων και συνεδριάσεων που είναι άνω των 100 ετών, ενώ εκτεθειμένα θα βρίσκονται και τα ψηφοποιημένα τεκμήρια, σε πιο καθαρή μορφή, ώστε οι επισκέπτες να μπορούν να «συνδέουν» το χθες με το σήμερα.

Πηγή: ΑΠΕ / Αναστασία Καρυπίδου

*Συνημμένα φωτογραφίες από τις αποφάσεις του δημοτικού συμβουλίου της περιόδου 1915 – 1922.

**Τις φωτογραφίες παραχώρησε στο ΑΠΕ – ΜΠΕ ο δήμος Θεσσαλονίκης