Κτίρια Εντός – Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης

Το “Κτίρια Εντός” είναι ένα φωτογραφικό οδοιπορικό σε ιστορικά και σημαντικά κτίρια της Θεσσαλονίκης (παλαιά και νεότερα), το οποίο έχει σκοπό να δώσει την ευκαιρία σε όλους μας να θαυμάσουμε τις εσωτερικές αρχιτεκτονικές τους ιδιαιτερότητες. Κτίρια τα οποία όλοι μας βλέπουμε καθημερινά απ’ έξω, όμως ελάχιστες φορές βρισκόμαστε μέσα σε αυτά. Ακόμη και να βρεθούμε εντός τους, θα είναι στα πλαίσια κάποιας εκδήλωσης ή έκθεσης μαζί με κόσμο.

Το “Κτίρια Εντός” μας δίνει την ευκαιρία να απολαύσουμε όλα αυτά τα αρχιτεκτονικά στολίδια της Θεσσαλονίκης, σα να είμαστε μόνοι μας μέσα σε αυτά. Σκοπό έχει να αναδείξει το αρχιτεκτονικό όραμα των ανθρώπων που τα σχεδίασαν, πέρα από την εκάστοτε σημερινή τους χρήση. Βασική αρχή του οδοιπορικού αυτού είναι να βρεθούν σε πρώτο (φωτογραφικό) πλάνο οι γραμμές, οι συμμετρίες και τα μοτίβα των κτιρίων αυτών και όχι η έμφαση σε διακοσμητικές λεπτομέρειες με φωτογραφίες πορτραίτου.

Το Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης: Ένα σύγχρονο δημόσιο μουσείο με πολλούς ρόλους.

Η ιστορία του Αρχαιολογικού Μουσείου Θεσσαλονίκης (ΑΜΘ) παρακολουθεί τη διαδρομή της νεότερης ιστορίας της πόλης. H ανέγερσή του ξεκίνησε το 1960 σε κεντρικό σημείο της Θεσσαλονίκης, στην πλατεία Χ.Α.Ν.Θ., σε άμεση γειτνίαση με τον χώρο της Διεθνούς Έκθεσης και ολοκληρώθηκε το 1962, οπότε και ξεκίνησε η λειτουργία του ως το μητροπολιτικό μουσείο της Μακεδονίας που φυλάσσει, συντηρεί, μελετά, εκθέτει και προβάλει συστηματικά αρχαιότητες από όλο τον μακεδονικό χώρο.

Ο σχεδιασμός του κτιρίου έγινε από τον επιφανή Έλληνα αρχιτέκτονα Πάτροκλο Καραντινό, σημαντικό εκπρόσωπο του μοντερνισμού στην Ελλάδα. Ο χαρακτήρας του κτιρίου, η διάταξη των όγκων, οι αναλογίες και οι κτιριολογικές απαιτήσεις του, αποτυπώνονται στη σχεδιαστική προσέγγιση του Καραντινού, που διαχωρίζει σαφώς τους υπηρεσιακούς από τους εκθεσιακούς χώρους.

Η κάτοψή του χαρακτηρίζεται ορθογωνική με δύο αίθρια, ενώ στο κτίριο υπάρχει έντονο το στοιχείο της οριζοντιότητας. Είναι λιτό, απλό και λειτουργικό, εμπνευσμένο από την αρχιτεκτονική οργάνωση της αρχαιοελληνικής κατοικίας στην οποία οι χώροι οργανώνονταν γύρω από ένα εσωτερικό αίθριο.

Έτσι, όλες οι αίθουσές του σχεδιάστηκαν ώστε να ανοίγονται στο κεντρικό εσωτερικό αίθριο και το άπλετο φυσικό φως να εισέρχεται από τα υαλοστάσια στις εκτιθέμενες αρχαιότητες, ενώ εξωτερικά η είσοδος του φυσικού φωτός επιτυγχανόταν μέσω τοιχοποιιών με υαλότουβλα και φεγγίτες.

Στις όψεις του μουσείου εκτός από την ευρεία χρήση της τοιχοποιίας από υαλότουβλα, εισάγεται το στοιχείο της εμφανούς λιθοδομής στη βάση του κτιρίου.

Η πρώτη μουσειακή έκθεση, με βάση τις μουσειολογικές αντιλήψεις της εποχής, αναπτυσσόταν ακολουθώντας τη χρονολογική εξέλιξη.

Το 1980 έγινε επέκταση των κτιριακών εγκαταστάσεων με προσθήκη ενός διώροφου κτιρίου στη νοτιοανατολική ζώνη του περιβάλλοντα χώρου του μουσείου, σχεδιασμένο από τον αρχιτέκτονα Αλέξανδρο Βογιατζή. Το νέο κτίσμα εντάσσεται στο σύνολο μιμούμενο το υπάρχον κτίριο μουσείου του Καραντινού.

Τοποθετείται σε μικρή απόσταση από το προγενέστερο κτίσμα. Η σύνδεσή του με το μουσείο γίνεται με ένα νέο διάδρομο, ενώ διατηρεί και ανεξάρτητη είσοδο.

Το 2002 το κτίριο του Αρχαιολογικού Μουσείου Θεσσαλονίκης με τον περιβάλλοντα χώρο του χαρακτηρίστηκε ως ιστορικό διατηρητέο μνημείο και έργο τέχνης, διότι αποτελεί σημαντικό δείγμα της αρχιτεκτονικής των δημόσιων κτιρίων της πόλης κατά την περίοδο του β’ μισού του 20ου αιώνα.

Οι σύγχρονες μουσειολογικές επιταγές, σε συνδυασμό με την ανάγκη ανακαίνισης του μουσείου, οδήγησαν στην απόφαση ενός ριζικού εκσυγχρονισμού και επέκτασής του κατά τα έτη 2001-2006.

Την αρχιτεκτονική μελέτη του εκσυγχρονισμού ανέλαβε η ομάδα των αρχιτεκτόνων Ν. Φιντικάκη και Γ. Αλμπάνη, η οποία ανασχεδίασε τους εσωτερικούς χώρους, ενώ το κέλυφος του κτιρίου παρέμεινε ανέπαφο.

Η πιο χαρακτηριστική αλλαγή του εκσυγχρονισμού ήταν η υποβάθμιση του επιπέδου του κεντρικού αιθρίου και η δημιουργία ενός νέου εσωτερικού χώρου – στεγασμένου από γυάλινο χωροδικτύωμα – μέσα σε αυτό.

Εκτός από την κτιριακή επέκταση σχεδιάστηκε και πραγματοποιήθηκε η επανέκθεση των συλλογών του Μουσείου με τρόπο που να καλύπτει τις ανάγκες του σύγχρονου επισκέπτη.

Το ανακαινισμένο πλέον Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης λειτουργεί από το 2006 με μια τολμηρή επανέκθεση των συλλογών του, που εστιάζει στον άνθρωπο, τόσο ως δημιουργό των τεχνουργημάτων, όσο και ως σύγχρονο θεατή-επισκέπτη.

Το Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης είναι ένας χώρος πολιτισμού και μάθησης, ανοιχτός σε όλους.

50.000 περίπου αρχαιότητες περιλαμβάνονται στις συλλογές του: αντικείμενα διαφόρων ειδών, υλικών και χρήσεων, που χρονολογούνται από την απώτατη προϊστορία έως το τέλος της αρχαιότητας και προέρχονται από ανασκαφές σε νεκροταφεία, οικισμούς και ιερά στην πόλη και την ευρύτερη περιοχή της Θεσσαλονίκης καθώς και από θέσεις της Κεντρικής Μακεδονίας.

Οι νέες θεματικές εκθέσεις του, που περιλαμβάνουν περισσότερα από 3000 αντικείμενα, παρουσιάζουν τεκμήρια του υλικού πολιτισμού πολιτισμού με μια προσέγγιση ανθρωποκεντρική και με έμφαση στην κοινωνική σημασία των αντικειμένων και όχι μόνο στην αισθητική τους αξία.

* Πηγή πληροφοριών: Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης

* Η φωτογράφιση έγινε με την άδεια του Αρχαιολογικού Μουσείου Θεσσαλονίκης, της Γενικής Διεύθυνσης Αρχαιοτήτων & Πολιτιστικής Κληρονομιάς και του ΥΠ.ΠΟ.Α.

* Τα μνημεία υπάγονται στην αρμοδιότητα του Αρχαιολογικού Μουσείου Θεσσαλονίκης (© Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης, Υπουργείο Πολιτισμού & Αθλητισμού) / The monuments are under the jurisdiction of the Archaeological Museum of Thessaloniki (© Archaeological Museum of Thessaloniki, Ministry of Culture and Sports).

Ενδεικτική βιβλιογραφία:

Αδάμ-Βελένη Π., Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης. Ιστορία και εκθέσεις, στο «Εν Χώρω Τεχνήεσσα», Αφιέρωμα στην καθηγήτρια Ξανθίππη Σκαρπιά- Χόιπελ, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, Θεσσαλονίκη, 2011.

Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης 2006-2019, 10 + χρόνια, επιμ. Στεφανή Ε., Γκαλινίκη Σ. Κουκουβού Α., Τσαγκαράκη Ε., έκδοση Α.Μ.Θ. αρ.44, ΥΠΠΟΑ, εκδ. Ζήτη, 2019.

Γιακουμακάτος Α., Πάτροκλος Καραντινός 1903 – 1976, Διδακτορική Διατριβή, Α.Π.Θ. Θεσσαλονίκη 1997

Γραμμένος Δ., Το Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης, αφιερωματικός τόμος για το Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης, Ίδρυμα Ι.Σ. Λάτση εκδ. ΟΛΚΟΣ, Αθήνα 2004.

Φυντικάκης Ν. και συνεργάτες, Μελέτη εκσυγχρονισμού Αρχαιολογικού Μουσείου Θεσαλονίκης, στο «Το Αρχαιολογικό έργο στη Μακεδονία και στη Θράκη17, 2003» επιμ. Π. Αδάμ – Βελένη, ΥΠ.ΠΟ., Ταμείο Αρχαιολογικών Πόρων και Απαλλοτριώσεων, Α.Π.Θ., Θεσσαλονίκη, 2005

Συλεούνη Στ., Σωτηροπούλου Π., Εκδοχές του Μοντέρνου στη σύγχρονη πραγματικότητα, Διάλεξη, τμήμα Αρχιτεκτόνων Μηχανικών Ε.Μ.Π., Αθήνα, 2015

https://www.amth.gr

Δείτε ΕΔΩ τα υπόλοιπα κτίρια της στήλης