Le Figaro: Απειλείται με καταστροφή η βυζαντινή Θεσσαλονίκη

Το παρακάτω κείμενο αποτελεί απόσπασμα της Le Figaro για τα αρχαία της Βενιζέλου:

Η κατασκευή ενός σταθμού μετρό βάζει σε κίνδυνο αυτή την “πόλη κάτω από την πόλη» που ανακαλύφθηκε το 2006. Η επιστημονική κοινότητα κάνει έκκληση στον Πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη.

“Μία καταστροφή παρόμοια με τον βομβαρδισμό του Παρθενώνα το 1687” ξεκινά το άρθρο της εφημερίδας.

Το παραπάνω παράδειγμα χρησιμοποιούν περισσότεροι από 200 ειδικοί που κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου στις ελληνικές αρχές για τον κίνδυνο καταστροφής που απειλεί τα εξαιρετικά αρχαιολογικά ευρήματα που ανακαλύφθηκαν στη Θεσσαλονίκη.

Η ανασκαφή για την κατασκευή του μετρό, που ξεκίνησε το 2006, στη Θεσσαλονίκη, έφερε στο φως πέντε μέτρα κάτω από το σημερινό έδαφος, ανεκτίμητα ευρήματα: τη διασταύρωση της Μέσης Οδού decumanus και της καθέτου cardo (όπως ονομάζονταν κατά τη Ρωμαϊκή εποχή), που αποτελούσαν τις δύο κύριες λεωφόρους της βυζαντινής πόλης μαζί με μία τριπλή Αψίδα Θριάμβου, ένα πεζοδρόμιο από τεράστιες μαρμάρινες πλάκες, κιονοστοιχίες και στις δύο πλευρές των δρόμων, καταστήματα, μαρμάρινες κόγχες που στεγάζουν συντριβάνια, μια χριστιανική εκκλησία κ.λπ. Οι ανασκαφές έφεραν επίσης στο φως 5.000 τάφους και περισσότερα από 300.000 αντικείμενα κάθε είδους, συμπεριλαμβανομένων δεκάδων χιλιάδων νομισμάτων.

“Είναι ένα μοναδικό και πολύ εντυπωσιακό αρχαιολογικό πεδίο που ανακαλύφθηκε κάτω από την λεγόμενη Εγνατία Λεωφόρο. Αποκαλύπτει την κατάσταση της λεωφόρου αυτής μεταξύ του 4ου και του 9ου αιώνα μ.Χ. “, υπογραμμίζει ο ιστορικός Κώστας Σταματόπουλος, αντιπρόεδρος της ΜΚΟ Ελληνική Εταιρία.

Οι ειδικοί εκτιμούν ότι το μέγεθος αυτής της ανακάλυψης καθιστά τη Θεσσαλονίκη την καλύτερα διατηρημένη βυζαντινή πόλη στον κόσμο ενώ πληροί τις υποθέσεις για να μπει στον κατάλογο Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO. Με μία προϋπόθεση: ότι η ΑΤΤΙΚΟ ΜΕΤΡΟ ΑΕ, η εταιρεία που είναι υπεύθυνη για την κατασκευή του μετρό, θα παραιτηθεί από το πλάνο της: να αποσυναρμολογήσει τα αρχαία κατά την κατασκευή του σταθμού Βενιζέλου, να τα αποθηκεύσει αλλού και στη συνέχεια να τα επανατοποθετήσει πίσω στη θέση τους.

Ένα πλάνο, που όπως το παρουσιάζει, υπαγορεύεται από την ανησυχία για την οικονομία και τη λήξη των προθεσμιών για ένα έργο που αρχικά είχε προγραμματιστεί για το 2016, και έχει αναβληθεί έως το 2023.

Αν και το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο έδωσε το πράσινο φως στη λύση της ΑΤΤΙΚΟ ΜΕΤΡΟ τον Δεκέμβριο του 2019, θεωρείται απαράδεκτη από τη συντριπτική πλειοψηφία της επιστημονικής κοινότητας.

“Όλοι οι ειδικοί χωρίς εξαίρεση επιβεβαιώνουν ότι ένας αρχαιολογικός χώρος τέτοιας πολυπλοκότητας δεν είναι μεταφερόμενος και ότι μια τέτοια επιχείρηση αναμφίβολα συνεπάγεται την καταστροφή πολλών υπολειμμάτων, τα οποία σε κάθε περίπτωση θα χάσουν όλη την αυθεντικότητα και κάθε αξία”, λέει ο Κώστας Σταματόπουλος. Αυτό που προηγήθηκε με την πλατεία της Αγίας Σοφίας, τα ερείπια της οποίας δεν μπόρεσαν να επανατοποθετηθούν μετά την ολοκλήρωση των έργων, αρκεί για να αποκλειστεί αυτή η πρόταση.

“Όσον αφορά το επιχείρημα της οικονομίας και των καθυστερήσεων, στην πραγματικότητα ισχύει το αντίθετο: μια μετακίνηση που θα άξιζε να γίνει υποτίθεται ότι θα ανασκάψει τα ρωμαϊκά και ελληνιστικά στρώματα, τρία μέτρα κάτω από το βυζαντινό επίπεδο, προκαλώντας έτσι νέα κόστη. Στην πραγματικότητα, το μετρό θα μπορούσε να ανοίξει πολύ καλά μέχρι το 2023, ακόμα κι αν σημαίνει παράδοση του σταθμού Βενιζέλου ένα ή δύο χρόνια αργότερα, όσο χρειαστεί για να χτιστεί με σεβασμό αυτών των αρχαίων ευρημάτων”, καταλήγει ο ιστορικός.

To Νομικό Συμβούλιο του ελληνικού Κράτους αποφάσισε, ομόφωνα, ότι η απόφαση μεταφοράς των αρχαίων δεν ήταν παράνομη. Η αντίδραση των επιστημόνων δεν άργησε: στις 13 Μαΐου, δημοσίευσαν μια ανοιχτή επιστολή προς τον Έλληνα Πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη, στο οποίο λυπούνται για μια τέτοια απόφαση.

Τον “παρακαλούν” να διασφαλίσει το σεβασμό της ελληνικής και ευρωπαϊκής πολιτιστικής κληρονομιάς, αλλά και να λάβει υπόψη τiς δυνατότητες που υπάρχουν όσον αφορά τον τουρισμό από τη διατήρηση των αρχαίων. Μια ματιά στην ιστορία της Θεσσαλονίκης είναι πράγματι αρκετή για να πείσει για το νόημα αυτής της ανακάλυψης.

Έχει πληγεί από μια  καταστροφική πυρκαγιά το 1917, και τώρα κατά τύχη, λόγω αυτών των κατασκευαστικών έργων του μετρό, έχει ανακαλύψει ξανά ολόκληρο μέρος της ιστορίας της. Πρέπει να τη στερηθεί για πάντα;