Η ματωμένη (υπερ)πανσέληνος της Δευτέρας

Εικόνα: Θόδωρος Καρανίκας από την Υπερπανσέληνο τον Ιούνη του 2013

Το βράδυ της Κυριακής η Σελήνη θα βρίσκεται στο περίγειο, δηλαδή στο κοντινότερο σημείο της από τη Γη. Αυτό σημαίνει ότι η πανσέληνος θα είναι η μεγαλύτερη που μπορεί να υπάρξει, η λεγόμενη και υπερπανσέληνος.

Εκτός από αυτό όμως θα συμβεί κάτι που έχει να συμβεί εδώ και 3 δεκαετίς. Η υπερπανσέληνος θα εξαφανιστεί τελείως λόγω ολικής έκλειψης, τα ξημερώματα της Δευτέρας 28 Σεπτεμβρίου. Μείνετε ξύπνιοι λοιπόν ή βάλτε ξυπνητήρι για να είστε ανάμεσα σ΄αυτούς που στην Ελλάδα και σε πολλές άλλες χώρες, θα έχουν την ευκαιρία να παρατηρήσουν μια ολική έκλειψη υπερμεγέθους Σελήνης. Στη χώρα μας το φαινόμενο θα φθάσει στο μέγιστο σημείο του περίπου στις έξι παρά δέκα το πρωί.

Κατά την έκλειψη της Δευτέρας, το φεγγάρι θα φαίνεται κατά 14% μεγαλύτερο και κατά 30% φωτεινότερο από ό,τι στην προηγούμενη φετινή έκλειψη, επειδή θα βρίσκεται στο κοντινότερο στη Γη σημείο της ελλειπτικής τροχιάς του (σε απόσταση 363.700 χιλιομέτρων), ενώ την περασμένη άνοιξη βρισκόταν αντίθετα στο πιο μακρινό του (σε απόσταση 405.600 χιλιομέτρων).

Ενώ η φετινή ανοιξιάτικη ολική έκλειψη διήρκεσε λιγότερο από πέντε λεπτά, της Δευτέρας θα διαρκέσει πάνω από 70 και συνολικά πάνω από τέσσερις ώρες μαζί με την παρασκιά και την μερική έκλειψη. Είτε με ερασιτεχνικό τηλεσκόπιο, είτε μια κυάλια, είτε με γυμνά μάτια, θα μπορεί κανείς να παρακολουθήσει το φαινόμενο.

Η έκλειψη -εφόσον το επιτρέπει ο κατά τόπους καιρός- θα είναι ορατή από την Ευρώπη, την Αφρική, την Αμερική και τη δυτική Ασία. Προηγήθηκε στις 13 Σεπτεμβρίου μια μερική σεληνιακή έκλειψη, η οποία όμως ήταν ορατή μόνο από τη Νότια Αφρική και από τους… πιγκουίνους της Ανταρκτικής.

Κάτι ανάλογο -συνδυασμός ολικής έκλειψης και υπερπανσελήνου- είχε συμβεί μόνο πέντε φορές μετά το 1900: το 1910, το 1928, το 1946 και για τελευταία φορά το 1982, ενώ δεν θα ξανασυμβεί πριν από το 2033, σύμφωνα με τη NASA. Ολικές εκλείψεις «κανονικής» και όχι «σούπερ» Σελήνης συμβαίνουν πολύ πιο συχνά (περίπου κάθε δυόμισι χρόνια).

Στην Ελλάδα θα είναι ορατή ολόκληρη η ολική φάση της έκλειψης, καθώς και ολόκληρη η μερική φάση της στα δυτικά της χώρας μας. Ορισμένες περιοχές της ανατολικής Ελλάδας θα χάσουν μερικά λεπτά από το τέλος της μερικής φάσης, καθώς η Σελήνη εκεί θα δύσει μερικά λεπτά νωρίτερα.

Κατά τη διάρκεια της ολικής φάσης της έκλειψης, η Σελήνη θα βρίσκεται στο δυτικό-νοτιοδυτικό ουρανό. Οι ακριβείς χρόνοι του φαινομένου στη χώρα μας, σύμφωνα με τους αστρονόμους, θα έχουν ως εξής:

– Έναρξη έκλειψης παρασκιάς: 3:11 πμ – Έναρξη μερικής έκλειψης: 4:07 πμ – Έναρξη ολικότητας: 5:11 πμ – Μέγιστο έκλειψης: 5:47 πμ – Τέλος ολικότητας: 6:23 πμ – Τέλος μερικής έκλειψης 7:27 πμ – Τέλος έκλειψης παρασκιάς 8:22 πμ (η Σελήνη θα έχει ήδη δύσει).

Η έκλειψη της 28ης Σεπτεμβρίου είναι η τέταρτη και τελευταία ολική σεληνιακή έκλειψη της τελευταίας διετίας. Οι προηγούμενες ολικές εκλείψεις έλαβαν χώρα στις 15 Απριλίου 2014, 8 Οκτωβρίου 2014 και 4 Απριλίου 2015.

Tip: Η ομάδα παρατήρησης του ΟΦΑ θα στήσει τα τηλεσκόπια της στην παραλία Θεσσαλονίκης στο ύψος του Ιστιοπλοϊκού Ομίλου Θεσσαλονίκης (Μεγ. Αλεξάνδρου) για την παρακολούθηση του φαινομένου. Θα βρίσκονται στο σημείο από τις 03.30 τα ξημερώματα της Δευτέρας μέχρι την δύση της Σελήνης στις 07:20. Ντυθείτε ζεστά, πάρτε έναν καφέ και ελάτε να θαυμάσουμε και να φωτογραφίσουμε την ολική έκλειψη της «υπερπανσελήνου».

Γιατί Ματωμένη Σελήνη;

Παρά την ολική έκλειψη, το φεγγάρι δεν γίνεται τελείως σκοτεινό, αλλά παίρνει μια κοκκινωπή απόχρωση, γι’ αυτό πολλοί το ονομάζουν «Ματωμένη Σελήνη».

Όταν η σκιά της Γης καλύψει τη Σελήνη εντελώς, τότε -ανάλογα και με τις συνθήκες που θα επικρατούν (υγρασία, θερμοκρασία, περιεκτικότητα της ατμόσφαιρας σε σκόνη κλπ.), η σκιά της Σελήνης θα αποκτήσει μια κοκκινωπή απόχρωση. Ο φυσικός μηχανισμός είναι σχετικός με αυτόν που χρωματίζει κόκκινα τα δειλινά.

Καθόλου παράξενο που με αυτό το φαινόμενο κατά καιρούς έχουν συνδεθεί διάφοροι φόβοι για το επερχόμενο τέλος του κόσμου. Και αυτή τη φορά, διάφορες περιθωριακές θρησκευτικές ομάδες -κυρίως προτεσταντικές στις ΗΠΑ- προβλέπουν ότι ο κόσμος δεν θα υπάρχει μετά τη Δευτέρα, ίσως εξαιτίας της πτώσης κάποιου μεγάλου αστεροειδούς.

Η Αμερικανική Διαστημική Υπηρεσία φρόντισε να καθησυχάσει τους απανταχού δυσειδαίμονες με σχετική ανακοίνωσή: «Η NASA δεν γνωρίζει κανέναν αστεροειδή ή κομήτη που βρίσκεται τώρα σε τροχιά σύγκρουσης με τη Γη, συνεπώς η πιθανότητα μιας σοβαρής σύγκρουσης είναι αρκετά μικρή. Στην πραγματικότητα, με βάση τις καλύτερες πληροφορίες που διαθέτουμε, κανένα μεγάλο μεγάλο αντικείμενο δεν είναι πιθανό να χτυπήσει τη Γη οποτεδήποτε μέσα στις επόμενες αρκετές εκατοντάδες χρόνια».