Τι άλλο θα της κάνουν της Καμάρας;

Όχι δεν είναι η πρώτη φορά και δυστυχώς δεν θα είναι η τελευταία…  Οι ενυπόγραφοι βανδαλισμοί πάνω στα μνημεία αυτής της πόλης είναι μια ιστορία χωρίς τέλος, χωρίς νόημα και με πολλή θλίψη. Και οργή. Καμάρα, Λευκός Πύργος, μνημεία της UNESCO, μνημεία παγκόσμιας κληρονομιάς που κινδυνεύουν ούτως ή άλλως από την φθορά του χρόνου κινδυνεύουν κι απ΄τον κακό μας εαυτό.

Την Καμάρα (Αψίδα του Γαλερίου): Κτίστηκε μεταξύ των ετών 298 και 305 μ.Χ., σε ανάμνηση της εκστρατείας και της νίκης του Γαλέριου κατά των Περσών. Ο Γαλέριος ήταν διοικητής του τμήματος εκείνου από την πρώτη Τετραρχία της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας στο οποίο συμπεριλαμβανόταν και η ελληνική χερσόνησος.Το λαμπρό οικοδομικό συγκρότημα, του οποίου τμήμα αποτελεί η Καμάρα σύμφωνα με τις ιστορικές πηγές ήταν τα “βασίλεια” δηλαδή τα ανάκτορα.  Το συγκρότημα κτίσθηκε σε δύο άξονες με κάθετη διάταξη. Ο ένας άξονας είχε κατεύθυνση από τα Νοτιοδυτικά προς τα Βορειοανατολικά και ταυτίζεται με τη σημερινή οδό Δημητρίου Γούναρη. Ο δεύτερος άξονας ακολουθούσε τη σημερινή Εγνατία. Στην συμβολή τους η Καμάρα, του οποίου ο προορισμός δεν ήταν πρακτικός αλλά αναμνηστικός και τιμητικός. Το οικοδόμημα αποτελούνταν από οκτώ πεσσούς, διατεταγμένους ανά τέσσερις σε δύο παράλληλες σειρές, με τρία τοξωτά ανοίγματα ανάμεσά τους. Από τους πεσσούς σήμερα σώζονται μόνο τρεις. Την Καμάρα, που ήταν σκεπασμένη με θόλο, διέσχιζε η σημαντική οδική αρτηρία, η ρωμαϊκή Decumanus maximus, η Μέση Οδός ή Λεωφόρος (σημερινή Εγνατία) όπως την έλεγαν οι Βυζαντινοί – κατάλοιπά της έχουν βρεθεί κάτω από το οδόστρωμα της Εγνατίας, στην οδό Βενιζέλου, στα έργα κατασκευής του μετρό.

Η γειτονιά γύρω από την Καμάρα υπέστη μεγάλη μεταμόρφωση, μετά την διάνοιξη – διαπλάτυνση Εγνατίας (1952). Μέχρι το 1956 η Καμάρα δέσποζε ως το ψηλότερο οικοδόμημα της γειτονιάς, ενώ γύρω της υπήρχαν μόνο διώροφα κτίρια. Ήταν στα μέσα της δεκαετίας του 50 όταν ορθώθηκε η πρώτη πολυκατοικία στη γειτονιά, ενώ σταδιακά στη δεκαετία του 60 με το νόμο της αντιπαροχής και μέσα σε λίγους μήνες το τοπίο άλλαξε άρδην και η Καμάρα περικυκλώθηκε από ψηλές οικοδομές. Οι πρώτες στερεωτικές εργασίες στο μνημείο έγιναν επί τουρκοκρατίας, το 1889. Το 1945 στερεώθηκε και υποθεμελιώθηκε ο ετοιμόρροπος τότε ακραίος βορειοανατολικός πεσσός. Το 1952 με δαπάνη του Δήμου Θεσσαλονίκης και με την επίβλεψη της αρχαιολογικής υπηρεσίας, έγιναν σε ευρεία έκταση στερεωτικές και συντηρητικές εργασίες στις επιφάνειες των τοίχων και ορισμένες συμπληρώσεις με μάρμαρα στους δύο κεντρικούς πεσσούς. Το 1954 η στάθμη της Εγνατίας κατέβηκε στο σημερινό επίπεδο και εμφανίστηκαν οι βάσεις των πεσσών. Εξαιτίας της ατμοσφαιρικής ρύπανσης η φθορά του μνημείου ήταν ραγδαία τις τελευταίες δεκαετίες. Η ΙΣΤ’ Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων πραγματοποίησε συντήρηση, στερέωση και καθαρισμό των μαρμάρινων αναγλύφων κατά το διάστημα 1991-2001. Μόλις τρία χρόνια μετά τον καθαρισμό, δυστυχώς, οι φθορές από την ατμοσφαιρική ρύπανση είναι και πάλι ορατές και με γυμνό μάτι. Και σαν να μην έφταναν αυτές έρχεται και ο κάθε πικραμένος να συμβάλλει όσο μπορεί με ό,τι μέσα διαθέτει.

Το πιο εμβληματικό σύμβολο της πόλης μετά τον Λευκό Πύργο έχει μήκος 37 μέτρα και πάχος 3,80 μέτρα και είναι ολοφάνερο ότι κινδυνεύει άμεσα παρά το κιγκλίδωμα που τοποθετήθηκε γύρω της για μια στοιχειώδη προφύλαξη από τις φθορές που προκαλούν οι ίδιοι οι κάτοικοι αυτής της πόλης. Θυμάμαι η μητέρα μου μου έλεγε πως όταν ήταν νέα, στα προεκλογικά “θα” ενός υποψηφίου δημάρχου ήταν και η τοποθέτηση της Καμάρας εντός προστατευτικής γιάλινης κατασκευής. Πριν 60 χρόνια τουλάχιστον αυτό. Τότε γελούσαν οι Θεσσαλονικείς με την υπερβολή, σήμερα δεν ξέρω αν ακούγεται και τόσο αστείο.

Θα είχε νόημα να γίνει μια έρευνα για το πόσα σχολεία την επισκέφτηκαν τις τελευταίες δεκαετίες, για το πόσες οικογένειες πήγαν με τα παιδιά τους εκεί να τους εξηγήσουν τι είναι το μνημείο. Ραντεβού πάντως δίνονται χιλιάδες εκεί μπροστά…