Μεγάλο διεθνές συνέδριο για την πολιτιστική κληρονομιά στη Θεσσαλονίκη

Αναγνωρίζουν οι ένοπλες μη- κρατικές ομάδες σε συρράξεις τους κανόνες διεθνούς δικαίου για την προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς; Μπορούν να εμπλακούν στη διαφύλαξη πολιτιστικών αγαθών; Ποια είναι η αποστολή και οι δράσεις της Διεθνούς Επιτροπής της Μπλε Ασπίδας (International Committee of the Blue Shield- ICBS);

Η πρόληψη, ο περιορισμός, η αποκατάσταση απωλειών πολιτιστικής κληρονομιάς και πολυμορφίας και οι προκλήσεις των διεθνών οργανισμών εξετάστηκαν σε διεθνές συνέδριο με θέμα «Η προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς: ο ρόλος της UNESCO και της Ευρωπαϊκής Ένωσης και η σημασία των Ευρωπαϊκών Οργανισμών» που διοργανώθηκε σήμερα στη Θεσσαλονίκη, στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας από την Έδρα UNESCO «Διαπολιτισμική Πολιτική για μία Δραστήρια και Αλληλέγγυα Ιθαγένεια».

Το Λαϊκό Απελευθερωτικό Κίνημα του Σουδάν (SPLM) στο Μανιφέστο του το 1983 αναφέρεται στην προστασία στοιχείων πολιτιστικής κληρονομιάς. Ο Εθνικός Απελευθερωτικός Στρατός της Κολομβίας (ELN) υιοθέτησε απαγόρευση επίθεσης σε θρησκευτικούς τόπους ή πολιτιστικά μνημεία στον Κώδικα Πολέμου – El Codico de Guerra το 1995. Το Εθνικό Κίνημα για την Απελευθέρωση του Αζαγουάντ (NMLA) υιοθέτησε σχέδιο δράσης με το οποίο δεσμεύθηκε να προστατεύει στοιχεία πολιτιστικής κληρονομιάς.

Περιπτώσεις ένοπλων ομάδων που αναγνωρίζουν κανόνες προστασίας της πολιτιστικής κληρονομιάς ανέφερε η δρ. Kristin Hausler, ερευνήτρια του Βρετανικού Ινστιτούτου Διεθνούς και Συγκριτικού Δικαίου, η οποία παρουσίασε τις δράσεις της μη κυβερνητικής οργάνωσης Geneva Call που προωθεί το σεβασμό του διεθνούς ανθρωπιστικού δικαίου από στους ένοπλους μη κρατικούς δρώντες (Armed Non-State Actors – ANSAs).

Η Geneva Call έκανε έρευνα στη Συρία, το Ιράκ και το Μάλι με συλλογή πληροφοριών και συνεντεύξεις με ANSAs που δρουν στις τρεις χώρες και με οργανώσεις προστασίας της πολιτιστικής κληρονομιάς σε παγκόσμιο και περιφερειακό επίπεδο. Τα πορίσματα, τόνισε η Δρ. Hausler έδειξαν ότι τα μέλη των ένοπλων ομάδων θέλουν να συζητήσουν τα θέματα αυτά και επιθυμούν να μάθουν τους κανόνες που ισχύουν, τους οποίους αγνοούν ακόμη και εκείνοι που προέρχονταν από τακτικές ένοπλες δυνάμεις.

Η προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς είναι για τις στρατιωτικές δυνάμεις νομική ευθύνη, σύμφωνα με το Διεθνές Ανθρωπιστικό Δίκαιο (IHL), το Διεθνές Δίκαιο για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα (IHRL) και το Διεθνές Ποινικό Δίκαιο (ICL) τόνισε ο καθηγητής Peter Stone, διευθυντής της Έδρας UNESCO του Πανεπιστημίου Newcastle στο Ηνωμένο Βασίλειο, ο οποίος αναφέρθηκε στην αποστολή της Διεθνούς Επιτροπής της Μπλε Ασπίδας (ICBS) που συστήθηκε το 1996 για την προστασία της παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς από πολεμικές επιχειρήσεις ή φυσικές καταστροφές.

Στους στόχους της ICBS, όπως ανέφερε, είναι να προστατεύσει την πολιτιστική και φυσική κληρονομιά από τις συνέπειες της σύγκρουσης και της περιβαλλοντικής καταστροφής, να προωθήσει την επικύρωση, τον σεβασμό και την εφαρμογή της σύμβασης της Χάγης του 1954 και των δύο πρωτοκόλλων της, να ευαισθητοποιεί σχετικά με τη σημασία της προστασίας της κληρονομιάς σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης, να προωθεί και να παρέχει σχετική κατάρτιση στους επαγγελματίες της πολιτιστικής κληρονομιάς, τις ένοπλες δυνάμεις, άλλους φορείς αντιμετώπισης καταστάσεων έκτακτης ανάγκης και όσους ασχολούνται με την πρόληψη της παράνομης διακίνησης λεηλατημένων αντικειμένων.

Δεν μπορείς να κατηγορείς στρατιωτικές δυνάμεις ότι καταστρέφουν πολιτιστικά αγαθά αν δεν τους έχεις εκπαιδεύσει πριν από τις συγκρούσεις, σε καιρό ειρήνης και δεν τους έχει εξηγήσει πόσο σημαντική είναι η προστασία τους, υπογράμμισε τονίζοντας ότι ακόμη πιο σημαντική είναι η εκπαίδευση των πολιτικών υπό τις εντολές των οποίων ενεργούν οι στρατιωτικοί.

Η Ελλάδα είναι η πρώτη χώρα της νοτιοανατολικής Ευρώπης που ιδρύει Εθνική Επιτροπή της Μπλε Ασπίδας (Blue Shield), είπε η δρ. Έλενα Κόρκα, επίτιμη προϊσταμένη της Γενικής Διεύθυνσης Αρχαιοτήτων και Πολιτιστικής Κληρονομιάς του υπουργείου Πολιτισμού.

Η συντονίστρια των προσπαθειών για τη δημιουργία της Εθνικής Επιτροπής τόνισε ότι το καταστατικό έχει καταρτιστεί, ότι έχουν προγραμματιστεί συναντήσεις με υψηλόβαθμους αξιωματούχους των ενόπλων δυνάμεων για τον σχεδιασμό των επόμενο δράσεων. Πρόθεση όλων όσων συμμετέχουν στο απαιτητικό εγχείρημα, όπως υπογράμμισε, είναι να βοηθήσουν, να προστατεύσουν την πολιτιστική κληρονομιά από απειλές, ώστε τα πολιτιστικά αγαθά να παραδοθούν σε όσο το δυνατόν καλύτερη κατάσταση στις επόμενες γενιές.

Οι δράσεις διεθνών και ευρωπαϊκών οργανισμών για τη διαφύλαξη της πολιτιστικής κληρονομιάς των κρατών, οι διεθνείς συμβάσεις, η νομοθεσία και πρακτικές ήταν επίσης θέματα που αναλύθηκαν από τους συμμετέχοντες.

Το διεθνές συνέδριο πραγματοποιήθηκε σε συνεργασία με το Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Δημόσιας Διοίκησης του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, τη Νομική Σχολή του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης και την Έδρα UNESCO «Γυναίκες, Ειρήνη και Ασφάλεια» του Πανεπιστημίου Μακεδονίας υπό την αιγίδα του Τμήματος Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών και της Συγκλήτου του Πανεπιστημίου Μακεδονίας και της Ελληνικής Εθνικής Επιτροπής για την UNESCO.

Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ