Μια απόπειρα σύστασης ενός κοινόχρηστου έργου

Του Ιορδάνη Στυλίδη

(Παρ)Ακολουθώντας και συμμετέχοντας σε μια απόπειρα σύστασης κοινόχρηστου έργου.

Στην παρατήρηση, την διαπραγμάτευση και τη διάθεση του περιεχομένου του.

Η ομάδα εικαστικών, διανοουμένων και ακτιβιστών ΠΟΛΥΩΝΥΜΗ ΟΜΑΔΑ (1998-σήμερα) δραστηριοποιείται στην πόλη της Θεσσαλονίκης από το 1998. Στην ομάδα συμμετείχαν οι: Ιορδάνης Στυλίδης, Θανάσης Χονδρός, Αλεξάνδρα Κατσιάνη, Νίκος Κρυωνίδης, Έκτορας Μαυρίδης και ο Δημήτρης Λιολιόπουλος. Μια σημαντική σειρά συλλογικών έργων (Σχεδιασμός, σύσταση νοηματικού υποβάθρου, παραγωγή, κριτική αποτίμηση) παρουσιάστηκε στην διάρκεια των πέντε ετών από την ίδρυσή της με αποκορύφωμα το συλλογικό έργο ‘’ΟΡΙΖΟΝΤΑΣ ΑΥΤΙΣΜΟΥ’’ στο Βαφοπούλειο Πνευματικό Κέντρο, το 1999.

Ο καιρός πέρασε (1998-2000). Οι συναντήσεις των μελών της ομάδας, οι εύρωστες συζητήσεις και οι διερευνητικές διελεύσεις και τακτοποιήσεις περιεχομένου για τα ουσιώδη κεντρικά και περιφερειακά ζητήματα της σκέψης και των τακτικών και άτακτων αποδώσεών της στην δημόσια σφαίρα γεγονότων συνεχίστηκαν και, έκτοτε, καταγράφονται τακτικά, με το τυπικό οπτικο-ακουστικό υλικό (φωτογραφίες, video, κείμενα, δημοσιεύσεις).

Η ψηφιακή εποχή (2000-σήμερα) αναστάτωσε δημιουργικά κάθε κοινωνική σύσταση (κοινότητες, πόλεις, περιφέρειες, διοικητικές οντότητες) και κάθε δημόσιο τόπο και τρόπο. Πολλές από τις δράσεις και ανταποκρίσεις που μορφοποιούν αποτελεσματικά τη δημόσια σφαίρα γεγονότων και πρακτικών ρύθμισης της σύστασής της υποστηρίζονται πλέον από την ψηφιακή συνδεσμολογία και διά-δραση. Αυτή η δομική τεχνολογική εξέλιξη επέτρεψε και υποστήριξε καίρια την σσυγκρότηση ευέλικτων και δια-λειτουργικών κοινών. Ομάδων ενδιαφέροντος προσανατολισμένων στην δημιουργία, τεκμηρίωση και υποστήριξη-διάδωση ενός στόχου-σκοπού. Η ομάδα επηρεάστηκε και ενσωμάτωσε αυτή τη δυνατότητα στις πρακτικές της.

Πριν δέκα ημέρες (01-11 Νοεμβρίου 2016) ο Έκτορας Μαυρίδης ταξίδεψε στην πόλη Wuppertal της Γερμανίας προσκεκλημένος από την ομάδα του χώρου εκθέσεων RAUM2 για να εκδώσει δημόσια μια σειρά από γεγονότα (πράξεις και συστάσεις στοχαστικών υποβάθρων). Προηγήθηκε μια σειρά συζητήσεων τόσο για την επερχόμενη δραστηριότητα όσο και για μία παράλληλη αντίστοιχη που προτάθηκε στο Κρατικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης και δεν αξιολογήθηκε. Προετοιμάστηκε μια μικρή ομάδα μετόχων του εγχειρήματος (RAUM2-Wuppertal – the DOCUMENTATION of the ELEMENTAL/η ΤΕΚΜΗΡΙΩΣΗ του ΣΤΟΙΧΕΙΩΔΟΥΣ) ώστε να παρακολουθήσει ψηφιακά τη σειρά των πράξεων και να συμπυκνώσει-διατάξει το συστατικό και περιφερειακό τους νόημα. Η ιδέα που συζητήθηκε και διαμόρφωσε την κοινότητα των ακολούθων και συντελεστών (followers) του έργου ήταν να διερευνηθεί και να προταθεί δημόσια το αν και πώς μπορεί να εξαλειφθεί η σχέση δημιουργού (στοχαστή) – παρατηρητή (θεατή, ακολούθου) και τι θα την αντικαταστήσει.

Πώς δηλαδή μπορουμε να θεραπεύσουμε το δίπολο του αστόχαστου, συνήθως, παραγωγού σχέσεων (‘’καλλιτέχνες’’ που περιμένουν την μαγική λειτουργία των ‘’έργων’’ τους, την εκπομπή του ‘’νοήματός’’ τους χωρίς την απαιτητική μαθητεία και την άσκηση-δημόσια υπεράσπιση δια του λόγου του περιεχομένου τους) και του κοινού (θεατών, αδύναμων να εμπλακούν στην αναγνωριστική διαλεύκανση κάθε περιεχομένου-έργου ώστε να αποδείξουν την σημασία του ερμηνευτικού ζητήματός του). Η ανάγκη της διερεύνησης αυτού του ορίου-σχέσης (δημιουργός σχέσης, θεατής αναλυτής) είχε γίνει προ πολλού αντικείμενο της προσωπικής μου μελέτης και διαπραγμάτευσης και έτσι (την τελευταία δεκαετία) επιχείρησα επί τεσσάρων εκθέσεων έργου (ομαδικών, ατομικών) συντάσσοντας, για κάθε ένα, ένα σύντομο δοκίμιο αναφοράς. Έγραψα, σελιδοποίησα και εξέδωσα στο δίκτυο, έως τώρα, τρία από τα τέσσερα ψηφιακά τεύχη με τον γενικό τίτλο ‘’ανταποκρίσεις σε γεγονότα και δημόσιες πράξεις’’ (1. Other Places (Ομαδική-εγκαταστάσεις, 2007) του Απόστολου Καλφόπουλου, 2. Το άγνωστο Εργοστάσιο (ομαδική-εγκαταστάσεις, 2007) των Αλέξανδρου Ψυχούλη, Μαρίας Παπαδημητρίου, Ζήση Κοτιώνη και Εύας Μανιδάκη, ομάδας φοιτητών και φοιτητριών του Τμήματος Αρχιτεκτόνων Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, 3. Ψευδείς Υποσχέσεις (performance, 2009) της Αγγελικής Αυγητίδου, 4. Απαγγελία (performance, 2010) της Αγγελικής Αυγητίδου (πρόκειται να εκδοθεί), επιχειρώντας ερμηνευτικά για τα όσα μαρτύρησα παρών θεατής και δρών στοχαστής επί των εκδηλώσεων και των τοποθετήσεων του περιεχομένου τους.

Έτσι, ενώ ο Έκτορας Μαυρίδης ταξίδεψε και άρχισε να μεταδίδει ψηφιακά τις πρόσκαιρες, προ-παρασκευαστικές και τελικές πράξεις του (1. The silence of thought (Στην) ησυχία της σκέψης), 2. Kiln as a social sculpture (Ο κλίβανος σαν κοινωνικό γλυπτό), 3. The Kiln (Κλίβανος), 4. Annaherung – Προσέγγιση, 5. Shoveling earth from one place to another (μετακινώντας γη από το ένα σημείο στο άλλο), μια ομάδα, συστατική του εγχειρήματός του (Ιορδάνης Στυλίδης, Νικόλαος Κρυωνίδης, Όλγα Μουτσιανου, Δωροθέα Κοντελετζίδου, Elen Ninamber, Luke Prodromou) δρούσε στο ψηφιακό πεδίο της διερεύνησης και ανάλυσης που αμέσως μετουσιωνόταν σε κείμενα.

Σημειώματα, σχόλια, γραπτές υποδείξεις, ερωτήσεις. Συστήνωντας, κυρίως στο FB (facebook), ένα πυκνό δίκτυο πλεκτού διαλόγου, διαμορφώνωντας το πλήρες (στον χρόνο και το χώρο του) τακτοποιημένο έργο στην γραπτή ουσιώδη και τεκμηριωμένη πληρότητά του ως σύστημα σχέσεων διαπραγμάτευσης νοήματος και σημασίας. Αυτό το υλικό μπορεί πλέον να εξαχθεί (μια ζωτική καινοτομία του δικτυακού μέσου συλλογών και αναφορών FB) ώστε να διαμορφώσει το χρονολόγιο-συλλογή του οπτικοποιημενου ψηφιακά διηγήματος και των διακλαδώσεών του.

Ενα παράδειγμα σημειώματος που ενσωματώθηκε στην on-line συλλογή εικόνων και κειμένων είναι το παρακάτω: ‘’… The eidolons of a kiln, a space, a window, a floor is digitally exposed to alter and empower a vital network of correlations that will constitute the artwork (artwork as a collective structure-wealth of participation). The authors-members of this fore coming collection of writings and network discussions will consist the amalgam of its orthodox reference essay…’’ Η ποικιλία των κειμένων και των σημειωμάτων βρίσκεται ήδη εκτεθειμένη στην ψηφιακή ταυτότητα του κοινόχρηστου έργου στο FB THE DOCUMENTATION OF THE ELEMENTAL.

Φαίνεται, καθώς πρόκειται να ολοκληρώσουμε, σχεδιάζοντας και συμφωνόντας, τον επίλογο του έργου στην διάρκεια μίας δια ζώσης ή skype εκτεταμένης συνάντησης όλων όσων συμμετείχαν, πως ήδη έχουμε εγκαταστήσει στην τρέχουσα περιοχή διαλόγου και έρευνας για το φαινόμενο της δημόσιας ποικιλόμορφης, αστάθμητης και προσωρινής, έκφρασης (γνωστό ως τέχνη) μία νέα δυνατότητα που φυσικά θα διερευνήσουμε για πολύ. Κάθε νέα πρόταση θα προκαλεί και θα περιέχει το δυναμικό κοινό, την δική της ίδια ή εναλλασσόμενη ομάδα δράσης για τον εντοπισμό του κοινού τόπου των ερμηνευτικών και φιλοσοφικών αναγκών και ιδιαιτεροτήτων της/του.

Η ψηφιακότητα, η δημαρχία των κοινών, πολιτικών συνεργασιών και στοχαστικών αισθητικών συγκλίσεων, η πολιτική-φιλοσοφική επιλογή να υπερασπίσουμε και να ενδυναμώσουμε τις συναντήσεις μας παράγοντας και διαθέτοντας αμέσως το υλικό τους, η πολιτική-ακτιβιστική απόφασή μας να εξαλείψουμε το όριο παραγωγού-θεατή (έρμαιο, ακόμη, της επικαιρότητάς του) συνιστά σημαντικό κριτήριο, οδηγό της απόπειρας.

Είτε ως μέλη σε μία ή περισσότερες ψηφιακές κολλεκτίβες παραγωγής συνεργατικού-συλλογικού νοήματος, είτε ως ανιχνευτές και διαμορφωτές διαθεσίμων κειμενικών υποβάθρων (ιδέες και κείμενα επιρροής και διαπραγμάτευσης) για μελλοντικά έργα, εκόντες άκοντες θα συστήσουμε τις μικρές αλλά και τις σημαντικότερες δημαρχίες των ψηφιακών και πραγματικών κοινών μας. Είτε ως εγκαταστάτες και υπερασπιστές των πολιτικών, στοχαστικών αισθητικών, συγκλίσεων, είτε ως αυτόνομοι και διαθέσιμοι φιλόσοφοι των ελάχιστων και μεγαλύτερων επιχειρήσεων ανάγνωσης, ως παραγωγοί υλικού που πρόκειται να ανα-διατάξει τη σχέση, τον χώρο και το χρόνο του πραγματικού, επιχειρούμε να κατανοήσουμε και να ρυθμίσουμε εύκαιρα το σύστημα των αναδυομένων καινοφανών σχέσεών μας. Η ιδέες και οι πρακτικές του ενθουσιώδους διερευνητικού ακτιβισμού που εκδηλώνουμε επί των πρακτικών του ‘’καλλιτεχνικού’’ και στοχαστικού, επίκαιρου και ασταθούς ιδεώδους (συμβατικές εκθέσεις έργων και προθέσεων) πρόκειται να τεκμηριωθούν στο ψηφιακό συνεχές (FB, Tumblr, Istagram, YouTube, Vimeo), να μοιραστούν και να αποδώσουν το πρώτο βήμα-πρόταγμα για την κριτική μεταβολή του περιεχομένου, τόσο του ειδικού (έργο, κείμενα, συγκρότηση ενός συμπαγούς αρχείου διανομής της σημασίας) όσο και του γενικού πολιτικού-κοινωνικού (συστάσεις κοινών).