Μια βόλτα σε ιστορικά μέγαρα της Θεσσαλονίκης

Φωτογραφίες του σήμερα: Πλεξίδα Μαρία

Σίγουρα έχεις περάσει μπροστά από αυτά τα κτίρια χωρίς να τους έχεις ρίξει ούτε μια ματιά. Γιατί άραγε κοιτάμε κάτω όποτε περπατάμε, αντί να σηκώσουμε το κεφάλι μας, να κοιτάξουμε τριγύρω και να γνωρίσουμε τι μας περιβάλλει και τι αποτελεί την ιστορία της πόλης μας;

Μέγαρο Νάσλα, Τσιμισκή 97

Χτίστηκε το 1928 για λογαριασμό του Χρ. Νάσλα από τον αρχιτέκτονα Καμπά. Βρίσκεται επί της οδού Τσιμισκή 97 και σήμερα στεγάζει επιχειρήσεις στο ισόγειο, το καφέ «Πρώτο πάτωμα» στον πρώτο όροφο και ξενοδοχείο στον δεύτερο και τρίτο όροφο.

Το κτίριο αποτελείται από 5 επίπεδα, ημιυπόγειο, ισόγειο και τρεις ορόφους. Είναι επηρεασμένο από τις μορφολογικές προτάσεις του Ερνέστ Εμπράρ, αλλά και με στοιχεία νεοβυζαντινά. Στον τρίτο όροφο υπάρχει μια οδοντωτή διακοσμητική ταινία.

Όλυμπος-Νάουσα, Λεωφόρος Νίκης 5

Διώροφο κτίριο που σημαδεύτηκε από το εστιατόριο-ορόσημο που στέγασε, το θρυλικό “Όλυμπος-Νάουσα”. Κτίστηκε το 1925 από τον αρχιτέκτονα Ζακ Μοσέ, για να στηρίξει τα «Ηνωμένα Ζυθοποιεία Όλυμπος-Νάουσα» και οι τέσσερις συνέταιροι, οι Θωμάς Τσελίδης, Εμμανουήλ Εμμανουηλίδης, Αντώνης Γεωργακόπουλος και Αριστοτέλης Σφήκας εγκαινιάζουν το εστιατόριο το 1927 με το όνομα «Όλυμπος-Νάουσα», το οποίο διέκοψε τη λειτουργία του το 1994. Το κτίσμα έχει κηρυχθεί από το ΥΠΕΧΩΔΕ και από το ΥΠΠΟ, έργο τέχνης και ιστορικό διατηρητέο μνημείο από το 1993 (ΦΕΚ. Αρ.φ.564/1993).

Για το κτήριο υπήρχαν αρχικά δύο οικοδομικές άδειες, η μία του 1923 στο όνομα των Σταϊκούδη-Λεών σε σχέδια του Μαξ Ρούμπενς για διώροφη αστική κατοικία και η δεύτερη  του 1925 στο όνομα Λεών Γιουδά σε σχέδια του Ζακ Μοσέ για Μέγαρο πολλαπλών χρήσεων.

Αποτελείται από ισόγειο, ημιώροφο και δύο ορόφους. Αποτελεί χαρακτηριστικό δείγμα εκλεκτικισμού, με στοιχεία νεοκλασικισμού αλλά και έντονα στοιχεία της παραδοσιακής αρχιτεκτονικής της Θεσσαλονίκης . Οι δύο άξονες που διαθέτει φέρουν και την βασική διακόσμηση της πρόσοψης, διακοσμητικά μενταγιόν με κεφαλή γυναίκας και άνδρα. Το ισόγειο διαθέτει μεγαλύτερο ύψος από τους ορόφους και πιο ανοιχτούς, ενιαίους χώρους για λόγους χρηστικότητας.

Μέγαρο Τυρολόη, Αγίας Σοφίας 2

Χτίστηκε το 1931 σε σχέδια του αρχιτέκτονα Μανούσου. Μια εγχάρακτη, μαρμάρινη πλάκα στην είσοδο αναφέρει “Ιωάννου Δημητριάδη”, οπότε συμπεραίνουμε ότι πρόκειται για οικογενειακό μέγαρο κατοικιών, κάθετης ιδιοκτησίας. Εμβληματικό κτίριο, με θέα στην θάλασσα και τον Όλυμπο, χρησιμοποιήθηκε στα γυρίσματα της ταινίας “Μια αιωνιότητα και μια μέρα”, του Θεόδωρου Αγγελόπουλου. Μέχρι και σήμερα παραμένει κτίριο κατοικιών και στο ισόγειο στεγάζει κατάστημα εστίασης.

Στο εξαώροφο μέγαρο «Τυρολόη» κατοικούσαν κατά τη δεκαετία του 1930 πρόσωπα διακεκριμένα, όπως η οικογένεια Δημητριάδη, που συνέδεσε το όνομα της με την κατασκευή των εγκαταστάσεων της πρώτης ΔΕΘ, αλλά και ο μηχανικός Βάλβης που έχτισε την Εθνική Τράπεζα.

Μέγαρο Αδαμοπούλου, Καραολή και Δημητρίου των Κυπρίων 49

Χτίστηκε το 1927 και αποτελεί μέγαρο κατοικιών της οικογένειας Αδαμοπούλου. Το 2001 χαρακτηρίστηκε ιστορικό διατηρητέο οίκημα και έργο τέχνης με ΦΕΚ. Κατοικείται μέχρι σήμερα και βρίσκεται σε πολύ καλή κατάσταση.

Το κτίσμα είναι δείγμα εκλεκτικισμού της περιόδου του Μεσοπολέμου. Είναι συμμετρικό στην όψη και χωρίζεται σε τρεις κάθετες ζώνες. Αποτελείται από 4 ορόφους και πάνω από την πόρτα της κεντρικής εισόδου έχει έναν φεγγίτη, που φωτίζει το κλιμακοστάσιο.

Μέγαρο Δρακούλη, Βενιζέλου με Μητροπόλεως

Χτίστηκε το 1921, πιθανώς σε σχέδια των Ζαχαριάδη- Κοκορόπουλου για τον επιχειρηματία Δρακούλη. Είναι χαρακτηριστικό μέγαρο της εποχής με εμπορική χρήση. Στέγασε πολλές επιχειρήσεις μεταξύ των οποίων τα γραφεία των Ελληνικών Σιδηροδρόμων και το κατάστημα Βάρδας. Σήμερα στεγάζει ακόμα επιχειρήσεις και είναι σε σχετικά καλή κατάσταση. Βρίσκεται στην πλατεία Ελευθερίας, στην οδό Βενιζέλου με Μητροπόλεως.

Το κτίριο αποτελείται από 4 ορόφους. Αποτελείται από στοιχεία αρτ νουβό και για αυτό εντάσσεται στον εκλεκτικισμό. Στο εσωτερικό του, οι επαγγελματικοί χώροι οργανώνονται γύρω από έναν μεγάλο, τετράγωνο κοινόχρηστο χώρο. Το κλιμακοστάσιο φωτίζεται από φεγγίτες και διαθέτει ασανσέρ.

Μέγαρο Χατζηδημουλά, Ερμού με Καρόλου Ντηλ

Χτίστηκε το 1924 σε σχέδια του αρχιτέκτονα Δημ. Φυλλίζη και είναι γνωστό ως Μέγαρο Χατζηδημουλά, οπότε συμπεραίνουμε ότι πρόκειται για οικογενειακό μέγαρο κατοικιών, κάτι που ήταν ιδιαίτερα σύνηθες εκείνη την εποχή. Ο Ηρακλής Χατζηδημουλάς υπήρξε εύπορος βιομήχανος και διατηρούσε Βαμβακοκλωστήριο στην Έδεσσα, από το 1907.  Βρίσκεται στη συμβολή των οδών Ερμού και Καρόλου Ντηλ. Είναι χαρακτηρισμένο έργο τέχνης με ΦΕΚ του 1986 και ανήκει στο Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων.

Αποτελείται από υπόγειο, ισόγειο και δύο ορόφους και αρχικά κατέληγε σε γωνιακό πυργίσκο που κατεδαφίστηκε μετά τους σεισμούς του 1978. Η είσοδος στο χώρο του κλιμακοστασίου είναι ιδιαίτερα προσεγμένη και αποτελείται από μαρμάρινο πλαίσιο σε μορφή αψίδας θριάμβου ενώ στο κλειδί του τόξου είναι χαραγμένα τα αρχικά του ιδιοκτήτη. Έντονες είναι οι επιρροές από τα σχέδια που εκπόνησε ο Hebrard για δημόσια κτίρια της πόλης και τις προτεινόμενες όψεις των κτιρίων του κέντρου. Θεωρείται δείγμα εκλεκτικιστικής αρχιτεκτονικής.

Μέγαρο Καραγκούνη, Αγίας Σοφίας

Χτίστηκε το 1927 σε σχέδια των Μαλάκη-Ζωγράφου για λογαριασμό της οικογένειας Β. Παπαδοπούλου. Υποθέτουμε ότι κάποια στιγμή μεταβιβάστηκε, εφόσον ονομάζεται μέγαρο Καραγκούνη. Βρίσκεται στην οδό Αγίας Σοφίας.

Το μέγαρο αποτελείται από ισόγειο, ημιώροφο και 4 ορόφους και χωρίζεται σε τρεις κάθετους άξονες. Ανήκει στο ρεύμα του όψιμου εκλεκτικισμού, που παρουσιάστηκε εκείνη την εποχή στην Θεσσαλονίκη, για να εναρμονιστούν τα νέα κτίρια με τα ήδη υπάρχοντα.

Μέγαρο Εράτυρα, Παύλου Μελά με Π.Π. Γερμανού

Χτίστηκε το 1929, σε σχέδια του αρχιτέκτονα Αλέξανδρου Τζόνη. Ονομάστηκε έτσι από την γενέτειρα του αρχιτέκτονα, την Εράτυρα Κοζάνης. Σε αυτή την έκρηξη ανήκει και το μέγαρο Εράτυρα που αποτελεί δείγμα αστικής πολυκατοικίας εκείνης της περιόδου. Βασική επιρροή του Τζόνη κατά τον σχεδιασμό των κτιρίων του αποτέλεσε η αισθητική της Βιεννέζικης μπουρζουαζίας. Βρίσκεται στην διασταύρωση των οδών Παύλου Μελά και Π.Π Γερμανού.

Ανήκει στα μέγαρα οριζόντιας ιδιοκτησίας που πρωτοεμφανίστηκαν εκείνη την περίοδο. Αποτελείται από ισόγειο, υπερυψωμένο πρώτο όροφο και πέντε επιπλέον ορόφους. Πάνω από την πόρτα εισόδου παρατηρούμε φεγγίτη, ο οποίος επιτρέπει στην στοά που οδηγεί στο κλιμακοστάσιο να φωτίζεται. Το κλιμακοστάσιο καταλήγει σε υαλοσκεπή, γεγονός που προσφέρει φυσικό φωτισμό στο εσωτερικό του κτιρίου. Στην στοά της εισόδου παρατηρούμε διακοσμητικές, γύψινες διακοσμήσεις στην οροφή και γεωμετρικά, κεραμικά πλακάκια στο δάπεδο.

Μέγαρο Μαλάχ, Γωνία Ερμού και Βενιζέλου

Χτίστηκε το 1924 από τους Joseph Pleyber (Ζοζέφ Πλεϋμπέρ) και Eli Hassid Fernandez (Ελί Χασσίδ Φερνάντεζ, για τους Πελοπίδα Σταμούλη και Αλέξανδρο Καραδήμου και αποτελεί ιδιοκτησία των Καραδήμου, Σταμούλη και Μαλλάχ. Χαρακτηρίστηκε διατηρητέο νεότερο μνημείο με απόφαση του 1983.

Λειτούργησε ως εμπορικό μέγαρο και μέχρι σήμερα στεγάζει επιχειρήσεις. Βρίσκεται στην γωνία Ερμού και Βενιζέλου. Αποτελείται από ισόγειο, ημιώροφο και 4 ορόφους. Είναι από τα λίγα κτίρια εκείνης της εποχής που δεν έχει αίθριο ή κάποιο υαλοσκεπές άνοιγμα. Το ισόγειο είναι διαμορφωμένο για καταστήματα και η όψη ανταποκρίνεται στο κλασικό τρίπτυχο βάση-κορμός-στέψη. Παράλληλα, παρουσιάζει απόλυτη συμμετρία στους κάθετους αλλά και στους οριζόντιους άξονες.

Μέγαρο Άτλας, Βασ. Ηρακλείου με Βενιζέλου γωνία

Χτίστηκε το 1925 σε σχέδια του Ελί Μοδιάνο. Κρίνοντας από τον σχεδιασμό του πιθανολογούμε ότι πρόκειται για μέγαρο κατοικιών. Σήμερα στεγάζει το κοινωνικό στέκι Μικρόπολις. Αποτελείται από ισόγειο και 3 ορόφους. Το ισόγειο είναι διαμορφωμένο για την στέγαση καταστημάτων. Παρατηρούμε ότι ο πρώτος όροφος είναι καθαρά νεοκλασικός, ενώ ο δεύτερος είναι πλούσια διακοσμημένος, με μεταλλικά κιγκλιδώματα, πλαίσια διακοσμημένα με φυτικές παραστάσεις και περίτεχνα ιωνικά επίκρανα.

Ο τρίτος όροφος δεν έχει εξώστες και είναι εξίσου λιτός με τον πρώτο. Ο διαχωρισμός πιθανώς έγινε εσκεμμένα για να διαχωρίζει τους ορόφους εξωτερικά ή εξηγείται από το γεγονός ότι αρχικά χτίστηκε ο πρώτος και λίγο αργότερα οι υπόλοιποι όροφοι. Εσωτερικά, το κεντρικό σημείο του κτιρίου είναι το κλιμακοστάσιο που καταλήγει σε υαλοσκεπές άνοιγμα.

Μέγαρο Στάιν, Ελ. Βενιζέλου 6

Xτίστηκε το 1906 από τον Levi Eli Ernst για την αυστριακή εταιρία καταστημάτων «Stain» η οποία στεγάστηκε εκεί. Η επιχείρηση είχε σύντομη διάρκεια, καθώς βρέθηκε στην δίνη του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, ωστόσο, το κτίριο κατάφερε να επιβιώσει ακόμα και από την μεγάλη πυρκαγιά του 1917. Μετά την καταστροφή του κτιρίου του ταχυδρομείου τότε, οι ταχυδρομικές υπηρεσίες στεγάστηκαν στο μέγαρο Στάιν. Από το 1930 το μέγαρο φιλοξενεί κυρίως επιχειρήσεις (τράπεζες, γραφεία, εκπαιδευτήρια).

Ακολουθεί μοντέρνο ρυθμό, χωρίς καθόλου νεοκλασσικά ή εκλεκτικιστικά στοιχεία. Η αρχική κατασκευή αποτελούνταν από ισόγειο, με καμάρες εξωτερικά, 2 ορόφους με ενιαίο εξωτερικό υαλοστάσιο, 3ο όροφο και σκεπή. Το 1/3 της σκεπής καταλάμβανε μια θολωτή στέγη (κατασκευή ξυλοδοκών με επικάλυψη μεταλλικών φύλλων) στην κορυφή της οποίας υπήρχε κυλινδρικός πυργίσκος με συνεχόμενα παράθυρα και τετράγωνο περιμετρικό εξώστη, πάνω στο οποίο υπήρχε μια σφαίρα (μεταλλική, με πράσινο γυαλί). Ωστόσο, το κτίριο υπέστη πολλές αλλοιώσεις με το πέρασμα των χρόνων με αποτέλεσμα να έχει χάσει αρκετά στοιχεία του χαρακτήρα του.

Πηγές: thessarchitecture.wordpress.gr

kathimerini.gr

mixanitouxronou.gr

thessmemory.wordpress.gr

thessalonikiartsandculture.gr

neoclassicalgreece.blogspot.com