Μια συζήτηση για το σκοτεινό νήμα της βίας

Αντανακλαστικά σε όσα συμβαίνουν στην ταραγμένη εποχή που ζούμε, και σε μια κοινωνία που διαρκώς δοκιμάζεται, η Πολιτιστική Εταιρεία Επιχειρηματιών Βορείου Ελλάδος έλαβε την πρωτοβουλία να ξεκινήσει μια ουσιαστική συζήτηση γύρω από ένα οδυνηρό θέμα της καθημερινότητάς μας με ιδιαίτερη έξαρση το τελευταίο διάστημα: τη βία σε κάθε της μορφή. 

Με ένα πάνελ από σημαντικούς ομιλητές και εξέχουσες προσωπικότητες του δημόσιου λόγου, η ανοιχτή εκδήλωση που πραγματοποιήθηκε την Τρίτη 31 Μαΐου στο Μέγαρο Μουσικής Θεσσαλονίκης, είχε ως στόχο να γίνει η αρχή για την ανίχνευση ενός θλιβερού κοινωνικού φαινομένου, την αποτρόπαια έκφραση του διαχωρισμού «εμείς και οι άλλοι» και την άνιση μάχη «του δυνατού και του αδυνάτου».

Χαιρετίζοντας το πολυπληθές κοινό, ο Σταύρος Ανδρεάδης, Πρόεδρος της Πολιτιστικής Εταιρείας, στάθηκε ιδιαίτερα στο θέμα της ατομικής ευθύνης αναφέροντας μεταξύ άλλων: «Κάνουμε πως το αγνοούμε, βγάζοντας έξω τους εαυτούς μας και οχυρώνεται ο καθένας στον δικό του μικρόκοσμο που τον θεωρεί ασφαλή, μέχρι κάποια στιγμή να αντικρύσει τη βία έξω από την πόρτα του. […] 

Η βία δεν θα αντιμετωπιστεί αν δεν φτάσουμε βαθιά στις αιτίες που την προκαλούν στην άκρη αυτού του λαβύρινθου». Τη σκυτάλη πήρε ο Τάσος Τζήκας, Πρόεδρος της ΔΕΘ-HELEXPO και συντονιστής της εκδήλωσης, ο οποίος έκανε λόγο για τη «μικρή» και τη «μεγάλη» βία, και τον καθοριστικό ρόλο της καθημερινής συμπεριφοράς στο ξέσπασμα της βίας ως γενικότερο κοινωνικό φαινόμενο.

Στο βίντεο-ντοκουμέντο που προβλήθηκε για να αποτελέσει έναυσμα της συζήτησης και δημιουργήθηκε ειδικά για την εκδήλωση (επιμέλεια: PARALLAXI, σκηνοθεσία: Χρήστος Νικολέρης), πέρα από τις εικόνες περιστατικών βίας και τις συγκλονιστικές προφορικές μαρτυρίες μεταξύ αυτών και του Αριστείδη Καμπανού, πατέρα του αδικοχαμένου Άλκη, παρουσιάστηκαν συγκλονιστικά στοιχεία: 18 γυναικοκτονίες, 7.242 συλλήψεις για επιθέσεις, 62% αύξηση ενδοοικογενειακής βίας, 54% αύξηση παραβατικότητας ανηλίκων, 118 περιστατικά οπαδικής βίας τον τελευταίο χρόνο. 

Στη συζήτηση που ακολούθησε, σε κλίμα ιδιαίτερου προβληματισμού, οι ομιλητές προσπάθησαν να ρίξουν φως στις διάφορες σκοτεινές πτυχές του λαβύρινθου της βίας. Η Φωτεινή Χρηστιά, (Ford International Professor in Social Sciences | Διευθύντρια, MIT Sociotechnical Systems Research Center), έθεσε το θεωρητικό πλαίσιο της συζήτησης παρουσιάζοντας στοιχεία για το φαινόμενο το βίας σε παγκόσμιο επίπεδο καθώς και των ερευνητικών προσπαθειών γύρω από το θέμα. Η Άννα Διαμαντοπούλου (Πρόεδρος του Δικτύου, Πρόεδρος της Επιτροπής της ΕΕ για το μέλλον του κοινωνικού κράτους, πρ. Επίτροπος ΕΕ, πρ. Υπουργός) αναφέρθηκε στους δυο άξονες που συνδέονται με τη βία, αυτούς της τιμωρίας και της αποτροπής, ενώ τόνισε τον ρόλο της παιδείας για τη δημιουργία των συνθηκών που θα προλαμβάνουν τα φαινόμενα βίας. Ο Ευάγγελος Βενιζέλος (π. Αντιπρόεδρος της Κυβέρνησης, Καθηγητής, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης) αναφέρθηκε στην ανθρωπολογική προσέγγιση της βίας ως χαρακτηριστικό του ανθρώπου, αλλά και τη σχέση βίας και κράτους και τον ρόλο των δομών για την πρόληψη και την καταστολή της βίας. 

Ο Αλέξης Παπαχελάς (δημοσιογράφος και διευθυντής της εφημερίδας ‘Η Καθημερινή’), τόνισε τη σημασία του να αντιληφθούμε την κοινωνία σε βάθος και τις παραμέτρους που γεννούν τη βία, αλλά και την καθιστούν ρουτίνα στην καθημερινότητά μας, ενώ αναφέρθηκε στον κυρίαρχο ρόλο των μέσων κοινωνικής δικτύωσης για την εξάπλωση της βίας σε ατομικό και κοινωνικό επίπεδο. 

Στην κατάμεστη αίθουσα, παρουσία και των γονέων του Άλκη, η στάση των οποίων χαρακτηρίστηκε ως παραδειγματική για την αποτροπή του μίσους, η συζήτηση ολοκληρώθηκε με τη συμμετοχή του κοινού και με αναφορές στον καθοριστικό ρόλο της πολιτικής βούλησης, τη δύναμη του ατόμου ως μέρος του κοινωνικού συνόλου, την ανάγκη ένταξης του ζητήματος στην παιδεία και της ενίσχυσης των κρατικών δομών. Η εκδήλωση έκλεισε με τη διατύπωση της πρότασης η πόλη της Θεσσαλονίκης να αποτελέσει την αφορμή για έναν εθνικό διάλογο με τη συμμετοχή φορέων, της πολιτείας και της κοινωνίας των πολιτών, προκειμένου να οδηγηθούμε σε ατομικό και κοινωνικό επίπεδο σε πρωτοβουλίες για ένα αύριο με λιγότερη βία.