Βόλτα στο κέντρο της πόλης – 6 στάσεις να κάνεις στην περιοχή της Βαλαωρίτου!

Η “Φράγκικη” συνοικία, γνωστή και ως “Φραγκομαχαλάς”, ήταν το μέρος όπου συγκεντρώνονταν οι περισσότεροι Ευρωπαίοι κάτοικοι της Θεσσαλονίκης από τον 19ο αιώνα. Υπήρξε μια εξαιρετικά ενεργή περιοχή με έντονο εμπορικό χαρακτήρα η οποία και συνδέονταν με την γεμάτη ενέργεια αγορά των Άνω Λαδάδικων.

Σήμερα, η ευρύτερη περιοχή της Βαλαωρίτου είναι γνωστή για τα μαγαζιά και τη νυχτερινή ζωή της. Μία βιομηχανική περιοχή που συνδιάζει αρχιτεκτονική παλαιάς εποχής, με urban ψηλές πολυκατοικίες. Τι γίνεται όμως με τα υπόλοιπα κτίρια και σημεία που κοσμούν την περιοχή και ποια είναι η ιστορία τους;

Περπατώντας στην πόλη, χανόμαστε μέσα στους γρήγορους ρυθμούς της καθημερινότητας και συχνά δεν έχουμε χρόνο να κοιτάξουμε εκείνα που βρίσκονται ολοφάνερα μπροστά μας. Η Θεσσαλονίκη είναι μια πόλη με κρυμμένους θησαυρούς, αρχιτεκτονικά διαμάντια, που πάντα θα σου θυμίζουν την κοσμοπολίτικη πλευρά της. Εδώ θα βρεις 6 στάσεις που πρέπει να κάνεις σίγουρα στην Βαλαωρίτου και που κάποια στιγμή πέρασες απ’έξω τους μα ποτέ δεν μπήκες εντός.

1. Καθολική εκκλησία

Επί της οδού Φράγκων, βρίσκεται η καθολική εκκλησία της Αμιάντου Συλλήψεως (Αμώμου Συλλήψεως) της Θεοτόκου, επίσης γνωστή ως «Φραγκοκλησιά». Ο ναός δημιουργήθηκε το 1899, σε σχέδια του Βιταλιάνο Ποζέλι (Vitaliano Poselli) για τον εκσυγχρονισμό της πόλης από τους Οθωμανούς. Πριν από την εκκλησία, υπήρχε στη θέση του προγενέστερος καθολικός ναός με ημερομηνία κατασκευής το 1743. Η εκκλησία έπαθε ζημιές κατά τον βομβαρδισμό της πόλης με σημαντικότερη την κατάρρευση της οροφής. Ο ναός αποτελεί μια τρίκλιτη Βασιλική, υιοθετώντας αναγεννησιακά πρότυπα.

Η εκκλησία παραμένει λειτουργική έως και σήμερα.

*Βρίσκεται στην οδό Φράγκων 19

2. Κρατικό Ωδείο (Οθωμανική Τράπεζα)

Το αρχικό κτίριο χτίστηκε το 1840 ως κατοικία του Τζέικ Άμποτ. Λίγα χρόνια αργότερα, και αφού ο Άμποτ καταστρέφεται οικονομικά, πουλάει το αρχοντικό του στην Οθωμανική Αυτοκρατορική Τράπεζα ως υποκατάστημα της. Το κτίριο ανασχεδιάστηκε το 1890 από τους μηχανικούς Baruch και Amar. Το 1903 Βούλγαροι εθνικιστές τρομοκράτες με την ονομασία «Βαρκάρηδες» ή «Γεμιτζήδες» το ανατίναξαν με δυναμίτιδα.

Το 1949 παραχωρείται στο ΙΚΑ και στεγάζει υπηρεσίες του μέχρι το 1978 που εγκαταλείπεται λόγω μικροζημιών από τον σεισμό. Το 1983 παραχωρείται στο Κρατικό Ωδείο Θεσσαλονίκης.

Στον προαύλιο χώρο υπάρχουν τα δύο παλαιότερα αστικά αγάλματα της Θεσσαλονίκης, παραγγελία του ίδιου του Άμποτ.

Το κτίριο ανήκει στο στυλ του εκλεκτικισμού, με νεομπαρόκ, νεοκλασσικά και γαλλικά στοιχεία.

*Βρίσκεται στο κέντρο της πόλης, στη γωνία Φράγκων με Λέοντος Σοφού

3. Οδός Ερνέστου Εμπράρ

Ο δρόμος πήρε το όνομα του από τον αρχιτέκτονα που οικοδόμησε την πόλη μετά την μεγάλη πυρκαγιά του 1917: Ερνέστο Εμπράρ. Πλέον πρόκειται για ιδιωτικό δρόμο. Τα δύο κτίρια που βρίσκονται εκατέρωθεν της οδού είναι μέρος του ίδιου κτιρίου. Στο ισόγειο αυτών των κτισμάτων φιλοξενούνται καταστήματα με χονδρεμπόριο και πλέον κάποια μαγαζιά στο χώρο της εστίασης.

Από τα τέλη της δεκαετίας του 1920 και σύμφωνα με πληροφορίες, το κτίριο καταστράφηκε από πυρκαγιά και αργότερα, στα μέσα του ’50 άρχισε η ανέγερση του με σκοπό τη δημιουργία μιας «Μεγάλης Εμπορικής Αγοράς», σύμφωνα με το αρχιτεκτονικό σχέδιο που θεώρησε η πολεοδομία της Θεσσαλονίκης το 1955. Η οικοδομική άδεια που εκδόθηκε λίγο αργότερα προέβλεπε την ανέγερση ισογείου και ενός ορόφου με σκεπαστή στοά για τη μεταφορά εμπορευμάτων και τη διέλευση των καταναλωτών.

Ο ακάλυπτος μεταξύ των δύο κτιρίων έγινε ο δρόμος του Ερνέστου Εμπράρ. Η ονοματοθεσία αποφασίστηκε το 1977 από το δημοτικό συμβούλιο Θεσσαλονίκης. Έχει παραμείνει ένας δρόμος στην ιδιοκτησία των δύο αυτών κτιρίων. Τον Ιούνιο του 2010 στο πλαίσιο της πρώτης δράσης του Θεσσαλονίκη Αλλιώς της parallaxi, αποφασίσαμε να ρίξουμε φως στο σκοτάδι του δρόμου. Μαζί με τους Beforlight οργανώσαμε τη δράση Το φωτιστικό σου Αλλιώς, ζητώντας από κατοίκους της πόλης να φέρουν τα παλιά φωτιστικά τους.

4. Πίτσα Poselli

Στο ιστορικό κτίριο της Στοάς Μαλακοπή, κάτω ακριβώς από το ρολόι που σταμάτησε από τον σεισμό του 1978, βρίσκεται η πιτσαρία Poselli. Πήρε το όνομα της από τον Βιταλιάνο Ποζέλι, ο οποίος σχεδίασε τη στοά. Ανοιχτή μέχρι τα ξημερώματα, προσφέρει απίστευτες γεύσεις σε κομμάτια πίτσας, αποπνέοντας μια αύρα Ιταλίας. Στη γωνία του δρόμου με υπέροχες μυρωδιές και συντροφιά τα σιντριβάνια της πλατείας Χρηματιστηρίου, σε κάνει να αισθάνεσαι ότι πρωταγωνιστείς σε ταινία.

*Βρίσκεται στη οδό Βηλαρά 2

5. La Doze

Το La Doze είναι ένα street bar, με urban διάθεση, το οποίο στον πρώτο του όροφο στην γκαλερί Toss, φιλοξενεί συχνά εκθέσεις τέχνης. Θεωρείται από τα πιο εναλλακτικά μαγαζιά της πόλης. Στο εσωτερικό υπάρχει δωμάτιο με μπιλιάρδο, όπου κάποιος μπορεί να παίξει απολαμβάνοντας το ποτό ή την μπύρα του.

*Βρίσκεται στην οδό Βηλαρά 1

6. Στοά Μαλακοπή

Η Στοά Μαλακοπή χτίστηκε το 1907 σε σχέδια του Βιταλιάνο Ποζέλι, για να στεγάσει την Τράπεζα της Θεσσαλονίκης. Στην περιοχή αναπτύχθηκε όλο το χρηματοοικονομικό σύστημα της εποχής.

Το κτίριο ήταν ιδιοκτησία του Εδουάρδου Αλλατίνη ο οποίος το αγόρασε την περίοδο μεταξύ 1904-1906. Κατά την διάρκεια της κατοχής επιτάχθηκε από τους Ναζί και έκλεισε.

Το 1954, αγοράστηκε από τους αδελφούς Βορεόπουλους (στους οποίους ανήκει μέχρι σήμερα), με καταγωγή από την Μαλακοπή Καππαδοκίας, απ’ όπου πήρε και το όνομά του. Το 1978, στον μεγάλο σεισμό της Θεσσαλονίκης, το ρολόι σταμάτησε στις 11.05, στην ώρα ακριβώς του μεγάλου σεισμού. Σήμερα στους ισόγειους χώρους λειτουργούν καταστήματα εστίασης και αναψυχής, ενώ στον όροφο υπάρχουν ακόμα ορισμένα γραφεία.

Πηγές: thessarchitecture.wordpress.gr, inthessaloniki.gr, Νίκος Δίκας – Το δίδυμο φάντασμα της οδού Ερνέστου Εμπραρ, 2011, thessalonikiartsandculture.gr