Μια δημόσια βιβλιοθήκη ως “κοινός τόπος” της νέας Παραλίας

Λέξεις: Όλγα Κώττα- Βικτώρια Πετροπούλου

Με αφορμή τις πολυάριθμες συζητήσεις που γίνονται τον τελευταίο καιρό γύρω από τον χαρακτήρα του παραλιακού μετώπου της Θεσσαλονίκης, θελήσαμε να συνθέσουμε ένα εναλλακτικό σενάριο, μία πιθανή ιστορία, για την ταυτότητα που θα μπορούσε να πάρει η συνέχεια της Νέας Παραλίας, το μέτωπο Καραμπουρνάκι.

Για να φτάσουμε στη δημιουργία αυτής της αρχιτεκτονικής πρότασης διερευνήσαμε ερωτήματα όπως: «πως θέλουμε το παραλιακό μέτωπο της πόλης μας; ποια η ταυτότητά του; σε ποιους απευθύνεται και τι χρήσεις μπορεί να προσφέρει;» Πέρα από αυτό, διερωτηθήκαμε ποια θέλουμε τελικά να είναι η σχέση της πόλης μας με το νερό και ποια η σχέση της αρχιτεκτονικής με αυτό. Μπορεί η αρχιτεκτονική να επαναπροσδιορίσει τη σύνδεση, την επαφή, τη διάδραση; Πώς; Λάβαμε σοβαρά υπόψη μας το γεγονός ότι το μέτωπο Καραμπουρνάκι είναι το τελευταίο υπόλειμμα αμμουδιάς για την Θεσσαλονίκη, πράγμα που το συνδέει άμεσα με μνήμες της παλιάς πόλης αλλά και με εικόνες ιστορίας.

Η ιδιαιτερότητα και η σημαντικότητα αυτού του τόπου μας κάνει να τον αντιμετωπίζουμε με μία ιδιαίτερη ευαισθησία και τελικά να αναζητήσουμε μία ισορροπία ανάμεσα στην αρχιτεκτονική, τη μνήμη και το φυσικό στοιχείο. Δεν επιθυμούμε την αλλαγή του τόπου αυτού αλλά την ενεργοποίησή του, την ένταξη του στο περίπατο της Νέας Παραλίας.

Η παραλία Καραμπουρνάκι είναι ένα μέτωπο που του αξίζει να διατηρηθεί ως έχει, με την αμμουδιά, τον αλιευτικό όμιλο, τα ψαροκάικα αλλά και το ιδιαίτερο φυσικό του ανάγλυφο που όμως το καθιστά δυσπρόσιτο. Για αυτό η πρόταση μας προσφέρει κάθετες προς το μέτωπο προσβάσεις και ένα διαμορφωμένο ξύλινο ντεκ κατά μήκος του, το οποίο διαπερνά το φυσικό τοπίο χωρίς να το αλλοιώνει.

Σε μία συνέχεια της λογικής της Νέας Παραλίας και της αρχιτεκτονικής πρότασης των Νικηφορίδη-Cuomo, το σενάριο που προτείνουμε καθιστά την περιοχή ως έναν «κοινό τόπο», δηλαδή έναν τόπο που χρησιμοποιείται από όλους και ανήκει σε όλους​. Έναν χώρο ανοιχτό, και ελεύθερο που μπορεί να οικειοποιείται από όλους. Πιστεύουμε ότι ένας τέτοιος χαρακτήρας ταιριάζει στο μέτωπο της πόλης μας και εμείς, μέσα από τη διπλωματική μας εργασία προτείνουμε ένα από τα πολλαπλά πιθανά σενάρια που θα μπορούσαν να ενισχύσουν περαιτέρω τον κοινοτικό χαρακτήρα στην παραλία, να την κάνουν έναν τόπο διάδρασης ανάμεσα στους κατοίκους αλλά και έναν τόπο διάδρασης ανάμεσα στην πόλη και το νερό. Ο δημόσιος χαρακτήρας είναι κεντρικό στοιχείο της πρότασης. Η δημόσια βιβλιοθήκη είναι το βασικό στοιχείο του παρόντος σεναρίου.

Γιατί δημόσια βιβλιοθήκη; Οι δημόσιες βιβλιοθήκες αποτελούν ίσως τον πιο «ανοιχτό» τύπο δημόσιου κτιρίου, έχουν ευρεία χρήση και γίνονται ιδιαίτερα αγαπητές από τους χρήστες όταν «πετυχαίνουν» τον αρχιτεκτονικό και κοινωνικό σκοπό τους. Μπορούν να αποτελέσουν χώρο συγκέντρωσης, μάθησης, δράσης, ψυχαγωγίας. Επειδή κεντρικός στόχος της πρότασης μας είναι ο «κοινός τόπος», πιστεύουμε ότι η δημόσια βιβλιοθήκη θα μπορούσε να αποτελέσει μία φυσική συνέχεια των δραστηριοτήτων που μπορεί να βρει κανείς στον αστικό χώρο της Νέας Παραλίας και να αποτελέσει σημείο ψυχαγωγίας, τέχνης και δημιουργικότητας.

Η βιβλιοθήκη του σεναρίου μας, στρέφεται στο νερό και προσπαθεί να συνδέσει τους χρήστες με αυτό. Η απουσία κατακόρυφων επιφανειών στο εσωτερικό της βιβλιοθήκης και η διαπερατότητα του υλικού της όψης επιτρέπουν την οπτική επαφή με τη θάλασσα από οποιοδήποτε σημείο του εσωτερικού. Το μεταλλικό ύφασμα που χρησιμοποιείται ως εξωτερικός φλοιός για το κτίριο είναι διάτρητο και διαθέτει οπές σε στοχευμένα σημεία προσφέροντας διαφορετικά καδραρίσματα προς το νερό και την πόλη.

Τέλος, επειδή θεωρούμε σημαντικό η βιβλιοθήκη να απευθύνεται σε πολλούς διαφορετικούς χρήστες και να στεγάζει πολλές εναλλακτικές δραστηριότητες, προτείνουμε στο σενάριο μας χρήσεις όπως παιδικό τμήμα, τμήμα «arts & media», τμήμα κηπουρικής, τμήμα κινηματογράφου και θεάτρου και χώρους εκθέσεων. Σημαντικό στοιχείο της σύνθεσης είναι η πλατεία που δημιουργείται μπροστά από την βιβλιοθήκη και προσφέρει επιπλέον υπαίθριες δραστηριότητες τόσο στον περίπατο της νέας παραλίας όσο και στην βιβλιοθήκη, όπως υπαίθρια αναγνωστήρια.

Η παρούσα διπλωματική εργασία ήταν για εμάς μια αφορμή να οραματιστούμε ένα εναλλακτικό σενάριο για την συνέχεια της Νέας Παραλίας και του μετώπου Καραμπουρνάκι. Πιστεύουμε ότι η παραλία της πόλης μας μπορεί να είναι ζωντανή, ενεργή, δημιουργική, όμορφη και πάνω απ’ όλα…δημόσια!

Τον περασμένο Ιούνιο παρουσιάσαμε την διπλωματική μας εργασία με τίτλο “Σενάρια στο θαλάσσιο όριο. Βιβλιοθήκη ως “κοινός τόπος”, με επιβλέποντες καθηγητές την Αλκμήνη Πάκα και τον Κωνσταντίνο Σακαντάμη. Η εργασία μας αποτελεί μια πρόταση για την πόλη της Θεσσαλονίκης, συγκεκριμένα για την περιοχή δίπλα από το Μέγαρο Μουσικής και το παραλιακό μέτωπο Καραμπουρνάκι, στον Δήμο Καλαμαριάς.

Η Όλγα Κώττα, είναι απόφοιτη Αρχιτεκτονικής Α.Π.Θ & η Βικτώρια Πετροπούλου τελειόφοιτη Αρχιτεκτονικής Α.Π.Θ