Μπιτ Παζάρ: Η γκετοποίηση της ιστορικής αγοράς της ψείρας
Η σημερινή μετάλλαξη του ιστορικού Μπιτ Παζάρ. Το «ευτυχώς» ή «δυστυχώς», δικό σας.
Εικόνες: Άγγελος Τσεκούρας
Ανάμεσα στο περιθώριο της ρετρολαγνείας που προκαλούν στην θέα τους απομεινάρια περασμένων δεκαετιών από ζωές που δεν ζήσαμε και το δέος της Ιστορίας που κουβαλάει ο χώρος υπάρχει η σύγχρονή του εκδοχή. Που δεν ανταποκρίνεται ολοκληρωτικά σε τίποτα από τα δύο. Το Μπιτ Παζάρ με τα μικρά ουζερί και τα κρυφά ιδιαίτερα μπαρ αλλά και με το παζάρι των άγριων διαθέσεων τα Σάββατα, μεταφράζει λίγο περίεργα το παρελθόν του συγκροτήματος στο σήμερα. Κάτι που δεν επιτρέπει εύκολα στον επισκέπτη να το κατατάξει σε ευτυχές ή δυστυχές γεγονός.
Η ιστορία του ξεκινάει το 1928 όταν και ανοικοδομήθηκε ως συγκρότημα στα δυτικά της Πλατείας της Αρχαίας Αγοράς.
Το Μπιτ Παζάρ παραχωρήθηκε στους πρόσφυγες από τον Οικοδομικό Συνεταιρισμό Προσφύγων Θεσσαλονίκης και εγκαινιάστηκε μάλιστα από τον ίδιο τον Βενιζέλο. Στο συγκρότημα χτίστηκαν διώροφα κτίρια που οι επάνω τους όροφοι ήταν κατοικίες και τα ισόγειά τους εμπορικά μαγαζιά.
Μπιτ Παζάρ σημαίνει «Αγορά της ψείρας», όνομα που προήλθε από τα παλιά ρούχα που πωλούνταν στα καταστήματα τα οποία ήταν γεμάτα ψείρες.
Εννιά δεκαετίες τώρα στην περιοχή, συγκεκριμένα στην οδό Τοσίτσα, λειτουργεί η μοναδική αγορά σταθερών παλαιοπωλείων στη πόλη. Στο κέντρο της υπάρχει μια περίκλειστη πλατεία με έξι στοές και απολήξεις στις οδούς Τοσίτσα και Oλύμπου.
Οι παλαιοπώλες επί της Τοσίτσα λένε πως οι πωλήσεις έχουν πέσει δραματικά παρά το γεγονός πως ανά διαστήματα ο τζίρος κλείνει υπέρ τους. Υπάρχει πράγματι σύμφωνα με τα λεγόμενά τους μια στροφή στην αγορά με αποτέλεσμα να υπάρχει κόσμος που χάνεται για ώρα στα παλαιοπωλεία αλλά στο τέλος τέλος η αγορά των παλαιοπωλείων συντηρείται από τους σταθερούς ανά τα χρόνια λάτρεις του είδους.
Η φθορά του χρόνου είναι φανερή στο συγκρότημα και ίσως μια προσπάθεια επανάκαμψης να ήταν η μετατροπή της Τοσίτσα σε πεζόδρομο. Η γειτονική Ολύμπου βέβαια, τα τελευταία χρόνια, λειτούργησε ως το βασικό «rebranding» της περιοχής.
Τα χαμηλά ενοίκια έφεραν φοιτητές, οι φοιτητές έφεραν την ενέργειά τους και η ενέργειά τους ανάγκασε την οδό να αποκτήσει επιχειρήσεις εναλλακτικές και διαφορετικές από εκείνες που μέχρι πρότινος συναντούσαμε στην πόλη. Αποτέλεσμα όλων αυτών ήταν τα όρια του ιστορικού κέντρου της Θεσσαλονίκης, πάνω από την Εγνατία να αποκτήσουν το δικό τους μοναδικό «groove» και η περιοχή να περπατηθεί και να μαγνητίσει πολύ περισσότερο κόσμο από πριν.
Έτσι το Μπιτ Παζάρ τα τελευταία χρόνια αποτελεί αρκετά δημοφιλή προορισμό κυρίως τις απογευματινές και βραδινές ώρες εξαιτίας των πραγματικά φθηνών τιμών –που συνεπάγονται και αμφίβολη ποιότητα- σε πολλά ουζερί και μπαρ του.
Τα Σάββατα όμως η κατάσταση στο εσωτερικό της ιστορικής πλατείας αποκτά διαφορετική όψη. Οι περισσότεροι μικροπωλητές που την καταλαμβάνουν έχουν το δικό τους μανιφέστο.
«Ανακρίσεις δεν δέχομαι. Αν θες να πάρεις-πάρτε αλλιώς δρόμο»
Στο σαββατιάτικο παζάρι, απλώνουν τις πραμάτειες τους σε σεντόνια κατάχαμα, πάγκους ή καφάσια. Επάνω τους συναντάς από ρολόγια και νομίσματα μέχρι σουγιάδες και πλαστικά νεροπίστολα. Βιβλία που δεν πίστευες ότι υπάρχουν, τίτλοι άλλων εποχών, βινύλια και κασέτες από δεκαετίες που οι νεότεροι δεν έζησαν και οι παλαιότεροι δεν μπορούν να ξεχάσουν.
Μικροέπιπλα και αντικείμενα που θυμίζουν βγαλμένα από αρχοντικά του μεσοπολέμου. Οι φιγούρες κάποιων μικροπωλητών είναι αγριεμένες. Δεν θέλουν κουβέντες, συζητήσεις, βλέμματα επάνω τους και επ’ ουδενί φωτογραφίες.
«Οι προηγούμενες έπαθαν χειρότερα. Φωτογραφίες εδώ απαγορεύονται» στην ερώτηση «γιατί;» προφανώς και η απάντηση ήταν «έφυγες».
Οι περισσότεροι από αυτούς που στήνουν τους πάγκους τους στο σημείο τα τελευταία χρόνια, όπως μου εξηγούν άνθρωποι της περιοχής, έχουν υπάρξει στο παρελθόν πολλάκις τρόφιμοι φυλακών και σε κάποιες περιπτώσεις οι πραμάτειες τους δεν προέρχονται σε απευθείας σύνδεση με το πολύ μακρινό παρελθόν καθώς είναι κλεμμένες.
Δεν μπορείς να περπατήσεις εύκολα στην πλατεία γιατί το παζάρι εκτείνεται σε όσα τετραγωνικά εκτείνεται και η πλατεία μαζί με τις στοές της.
Ο κόσμος δεν το επισκέπτεται μαζικά αλλά συνεχόμενα κατά την διάρκεια της ώρας.
Οι περισσότεροι ψάχνουν αρκετά, χωμένοι ανάμεσα σε χαρτόκουτα με δίσκους και ανοιχτές ξεκοιλιασμένες δερμάτινες βαλίτσες. Πολύ συχνό και το μοτίβο του καθισμένου στα γόνατα να προσπαθεί να φτάσει την τιμή στο επίπεδο που επιθυμεί. Παζάρι. Κανονικό παζάρι αλλά με ένα δικό του πρωτόκολλο που το μετατρέπει τα Σάββατα σε, τρόπο τινά, γκέτο.
Δεν πάθαμε “χειρότερα” και σκοπίμως δεν μεταφέρονται χειρονομίες και περισσότερες στιχομυθίες. Το συγκεκριμένο κλίμα όμως δεν θυμίζει σε τίποτα «ιστορία» και δεν λειτουργεί ως καμβάς για κανένα σπάνιο βινύλιο του Lenon.
Μια κακομεταφρασμένη εκδοχή του λαϊκού περιθωρίου τα πρωινά του Σαββάτου, ωραία ούζα και μεζέδες τις νύχτες και πραγματικά σπάνια κομμάτια στα παλαιοπωλεία της Τοσίτσα στη θέα της εναλλακτικής Ολύμπου. Σε αυτό το σύμπαν εκπέμπει το Μπιτ Παζάρ. Το «ευτυχώς» ή «δυστυχώς», δικό σας.
Διαβάστε Επίσης: Μanifesto Τοσίτσα και Όπου vintage και λατρεία!
