Περιφέρεια Center: New entry στο παλιό Μπεχ Τσινάρ

Το 2001 τα διατηρητέα κτίρια της παλιάς εταιρείας Φωταερίου παραχωρήθηκαν στην πρώην Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Θεσσαλονίκης -σήμερα Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας. Το έργο ανέγερσης ενός νέου βιοκλιματικού κτιρίου που θα συνυπήρχε αρμονικά με τα βιομηχανικά κτίρια που χρονολογούνται από το 1888, ήταν ήδη στο πρόγραμμα. 15 χρόνια μετά φαίνεται πως επιτέλους η Περιφέρεια μετακομίζει σ’ αυτό νέο υπερσύγχρονο, καινοτόμο κτίριο μοντέρνας αρχιτεκτονικής, που δεσπόζει στην 26^ης Οκτωβρίου και καταλαμβάνει το οικοδομικό τετράγωνο  που ορίζεται από τις οδούς 26ης Οκτωβρίου, Κωλέτη, Α. Γεωργίου και Κεφαλληνίας.

Η μετεγκατάσταση των υπηρεσιών της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας πρόκειται να συμβάλει σημαντικά στην αναβάθμιση της περιοχής, καθώς θα αυξηθεί σημαντικά η επισκεψιμότητά της. Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι οι υπηρεσίες της Περιφέρειας, που θα στεγαστούν τελικά στο κτίριο, απασχολούν περί τους 800 υπαλλήλους, οι οποίοι εξυπηρετούν τουλάχιστον τους 2.500 πολίτες καθημερινά. Είναι επομένως εύλογο να προκύψουν ανάγκες, οι οποίες θα πρέπει να καλυφθούν σε σύντομο χρονικά διάστημα, ενώ αναμένεται να δημιουργηθούν συνέργειες, οι οποίες θα ωφελήσουν και τα όμορα κτίρια. Το νέο κτίριο που μέχρι τα τέλη του Μαΐου 2017 θα στεγάζει όλες τις υπηρεσίες της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας, επί της 26ης Οκτωβρίου, είναι πλέον έτοιμο.

Νέο Κτίριο Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας from antonis vlavogelakis on Vimeo.

«Περιφέρεια Center»: Νέα εμπορική ανάπτυξη

Εξάλλου προβλέπεται νέα εμπορική ανάπτυξη στη Θεσσαλονίκη στο κτίριο  με δυνατότητα στέγασης 50 καταστημάτων.

Η εμπορική ανάπτυξη θα βρίσκεται στο ισόγειο των κτιριακών όγκων. Αποτελείται από 50 περίπου καταστήματα επιφάνειας από 50 τ.μ μέχρι 180 τ.μ., με δυνατότητα συνένωσης σε περίπτωση που χρειαστεί. Κάποια από τα καταστήματα περιλαμβάνουν και χώρους παταριών.Για τις λειτουργικές ανάγκες του κτιρίου έχουν δημιουργηθεί στο υπόγειο βοηθητικοί χώροι, ενώ θα λειτουργεί και κλειστό υπόγειο πάρκινγκ κατά τη διάρκεια του 24ώρου.

Η επιλογή των χρήσεων, που θα συνθέσουν την εμπορική ανάπτυξη, βασίστηκε στις ανάγκες που θα δημιουργηθούν από τους χρήστες (εργαζόμενους- επισκέπτες) του κτιρίου, αλλά και των γειτονικών περιοχών, ενώ στοχεύει και στη δημιουργία μίας νέας παράλληλης «αγοράς» στη δυτική πλευρά της πόλης. Όλες οι χρήσεις θα είναι συμπληρωματικές και όχι ανταγωνιστικές μεταξύ τους, καθώς ο αριθμός των καταστημάτων το επιτρέπει.

Τα καταστήματα διαθέτουν όλα προβολή, λόγω του σχεδιασμού του κτιρίου, καθώς βρίσκονται είτε επί οδών, είτε σε πεζόδρομους που διαπερνούν εγκάρσια τους κτιριακούς όγκους.

Η περιοχή έχει τις βασικές υποδομές, ενώ υπάρχουν κτιριακές αναπτύξεις μοντέρνου σχεδιασμού που μπορούν να λειτουργήσουν συνεργιστικά με το εν λόγω έργο. Ήδη, η περιοχή με την έναρξη της λειτουργίας του ONE SALONICA και του ΜΕΤ HOTEL,  έχει αλλάξει χαρακτήρα, σημαντικός αριθμός γραφειακών χώρων λειτουργεί σε όμορα κτίρια, ενώ ήδη υπάρχουν δύο τραπεζικοί οργανισμοί στην οδό 26ης Οκτωβρίου και αναμένεται να θεαματική αλλαγή θα συντελεστεί βέβαια με τη δημιουργία, μερικές εκατοντάδες μέτρα από κει του Μουσείου Ολοκαυτώματος που θα αποτελέσει παγκόσμιο πόλο έλξης στην πόλη.

Αυτή η νέα εμπορική ανάπτυξη που θα φέρει το όνομα «Περιφέρεια Center» έχει προσελκύσει σημαντικό ενδιαφέρον μισθωτών, ενώ τα πρώτα συμβόλαια έχουν ήδη υπογραφεί. Εντός του πρώτου τριμήνου πρόκειται να προγραμματιστεί εκδήλωση με σκοπό την ενημέρωση του εμπορικού και επιχειρηματικού κόσμου της πόλης.

Η ιστορία του κτιρίου

Η ιστορία Φωταέριο στη Θεσσαλονίκη είχε πολύ σύντομη διάρκεια ζωής. Την  πρώτη παροχή απέκτησε η πόλη το 1887 από τον Άγγλο Κίρμπυ που πήρε την άδεια εκμετάλλευσης από το Οθωμανικό κράτος με σκοπό τον φωτισμό των δρόμων και των νοικοκυριών. Η προσπάθεια απέτυχε, η άδεια αφαιρέθηκε από τον Κίρμπυ και δόθηκε σε γαλλική εταιρεία που προέβη στην εγκατάσταση μηχανημάτων παραγωγής στην περιοχή Μπεχ Τσινάρ, όπου στήνεται η πρώτη βιομηχανική ζώνη της Θεσσαλονίκης. Το 1889 τοποθετήθηκαν σωλήνες στους δρόμους της πόλης και η παροχή ξεκίνησε το 1890. Στις αρχές του 20^ου αιώνα ο φωτισμός πέρασε στις αρμοδιότητες της Εταιρείας Τροχιοδρόμων και Ηλεκτροφωτισμού και η Εταιρεία Φωταερίου περιορίστηκε στην παροχή αερίου για θέρμανση και συσκευές μαγειρέματος. Οι σωληνώσεις καταστράφηκαν με την πυρκαγιά του 1917 και αυτό ήταν και το τέλος του Φωταερίου στην Θεσσαλονίκη. Οι εγκαταστάσεις όπως και το προνόμιο παροχής περιήλθε στο δήμο το 1920, αλλά εκείνος δεν θέλησε ποτέ να το εκμεταλλευθεί. Μετά το 1948 οι εγκαταστάσεις στέγασαν χώρους της Υπηρεσίας  Εγγείων Βελτιώσεων. Το 1994 τα τρία παλιά κτίρια του πρώην εργοστασίου φωταερίου Θεσσαλονίκης χαρακτηρίστηκαν από την 4Η Εφορία Νεωτέρων Μνημείων ως ιστορικά διατηρητέα μνημεία. Το πρόγραμμα προέβλεπε την δημιουργία ενός συγκροτήματος, με εξάντληση του συντελεστή δόμησης για κατασκευή νέων κτιριακών εγκαταστάσεων καθώς και την αποκατάσταση και επανάχρηση των διατηρητέων κτιρίων

Υπηρεσίες που θα στεγάζονται στο νέο κτίριο

• Διοικητικές Υπηρεσίες της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας στους ορόφους
• Εμπορικό Κέντρο ιδιοκτησίας του Αναδόχου στους ισόγειους χώρους
• Υπόγειο χώρο στάθμευσης αυτοκινήτων
• Την Αίθουσα του Περιφερειακού Συμβουλίου Κ.Μακεδονίας στο διατηρητέο Κτίριο 2
• Βοηθητικοί χώροι και Γραφεία στα διατηρητέα κτίρια 3 και 1 αντίστοιχα

Ήδη έχει ξεκινήσει η μεταφορά των υπηρεσιών της περιφέρειας κεντρικής Μακεδονίας στο νέο υπερσύγχρονο, καινοτόμο και βιοκλιματικό κτίριο της στην οδό 26ης Οκτωβρίου, εφόσον ο δήμος προχωρήσει στη διαμόρφωση των πεζοδρομίων και των κυκλοφοριακών ρυθμίσεων.

Το νέο κτίριο

Το κτίριο έχει κατασκευαστεί από την “Αθωνική Τεχνική Α.Ε.” και καταλαμβάνει ένα ολόκληρο Οικοδομικό Τετράγωνο έκτασης 10 στρεμμάτων, το οποίο βρίσκεται ανάμεσα σε ιστορικά κτιριακά συγκροτήματα της πόλης, όπως είναι ο Μύλος και το Φιξ. Πρόκειται για μία ανάπτυξη, που συνδυάζει στοιχεία νέας κατασκευής με τα διατηρητέα κτίρια του παλιού εργοστασίου Φωταερίου, τα οποία και αναδεικνύονται ανάλογα, ενώ ο σχεδιασμός της είναι βασισμένος στις αρχές της βιοκλιματικής αρχιτεκτονικής και της πράσινης- βιώσιμης ανάπτυξης. Το κτιριακό συγκρότημα έχει συνολική επιφάνεια 37.600 τμ, αποτελείται από δύο λειτουργικά συνδεδεμένους κτιριακούς όγκους σε σχήμα «Γ»και ο σχεδιασμός του δημιουργεί προσβάσεις και από τους τέσσερις δρόμους, που περικλείουν το οικοδομικό τετράγωνο.

Κυρίαρχο ζήτημα της αρχιτεκτονικής μελέτης που εκπονήθηκε από το γραφείο μελετών ΜΕΤΕ ΣΥΣΜ Α.Ε. υπήρξε η σχέση παλιών-νέων κτιρίων καθώς και η ιδιαίτερα αυξημένη λειτουργική, σημειολογική και συμβολική σημασία του συνόλου ως δημόσιο κτίριο. Βασική αρχιτεκτονική επιλογή εν προκειμένω ήταν ο πλήρης και σαφής διαχωρισμός του «παλιού» από το «νέο» σε όλα τα επίπεδα. Στο χωροτακτικό, στο αισθητικό, στο μορφολογικό, στο συμβολικό αλλά και σε αυτό της επιλογής των επιμέρους τύπων και υλικών. Απέναντι στη “μικρή” κλίμακα των διατηρητέων, η “μεγάλη” κλίμακα των σύγχρονων δημόσιων κτιρίων. Απέναντι στη χειροποίητη “λεπτομέρεια” και στην πολλαπλότητα των τύπων και των υλικών (πέτρα, τούβλο, σίδερο, ξύλο …..) των παλιών κτιρίων, η βιομηχανική ομοιομορφία, η λιτότητα και η ελαχιστοποίηση των αντίστοιχων τύπων που χαρακτηρίζει τις σύγχρονες διεθνείς τάσεις στα δημόσια κτίρια. Απέναντι στις διακοσμημένες όψεις των παλιών κτιρίων, η πλήρης απουσία διακοσμητικών στοιχείων στις όψεις των νέων.

Όσον αφορά στην γωθερμική μελέτη τοιυ κτιρίου πρόκειται για το μεγαλύτερο έργο γεωθερμίας στη χώρα, η  θερμική του ισχύς ανέρχεται στα 850 Kw και θα καλύπτει κατά ένα πολύ μεγάλο ποσοστό τις ανάγκες του κτηρίου σε θέρμανση και ψύξη. Ετσι η εξοικονόμηση που επιτυγχάνεται είναι της τάξεως του 70 % σε σχέση με τα συμβατικά καύσιμα ( πετρέλαιο ,φυσικό αέριο). Η συμβολή της γεωθερμίας στο ενεργειακό ισοζύγιο του κτηρίου θα είναι καταλυτική και το κατατάσσει σε ένα από τα πιο «πράσινα» δημόσια κτήρια της χώρα μας. Το συγκεκριμένο γεωθερμικό σύστημα παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον, καθώς εκτός από το γεγονός ότι  είναι η μεγαλύτερη γεωθερμική εγκατάσταση μέχρι στιγμής στη χώρα, εφαρμόζει και πρωτοποριακές μεθόδους με συνδυασμούς γεωεναλλακτών.

Χρησιμοποιήθηκαν λαμπτήρες και εγκαταστάσεις ώστε να μειωθεί έως και 40% η κατανάλωση ενέργειας για φωτισμό στο κτίριο και κεντρικό σύστημα ελέγχου (BMS) για όλο το κτίριο και τις λειτουργίες του. Με αυτό επιτυγχάνεται παρακολούθηση και στόχευση της κατανάλωσης ενέργειας, αλλά και εξοικονόμηση χρόνου και χρήματος για τη συντήρησή του. Το σύστημα BMS αποτελείται από 17 ψηφιακούς ελεγκτές, 600 σημεία εισόδου και 210 σημεία εξόδου κι από έναν ηλεκτρονικό υπολογιστή με το κατάλληλο λογισμικό. Ελέγχει τις κλιματιστικές μονάδες, το λεβητοστάσιο, τις αντλίες θερμότητας με εκμετάλλευση της γεωθερμίας, ενώ πραγματοποιεί μέτρηση και καταγραφή των ηλεκτρικών μεγεθών, επιτηρεί τη λειτουργία της μέσης και χαμηλής τάσης, ελέγχει τον εξαερισμό του υπόγειου χώρου στάθμευσης αυτοκινήτων, επιτηρεί την κατάσταση και συνεργάζεται με το σύστημα πυρανίχνευσης και επίσης επιτηρεί την κατάσταση όλων των κρίσιμων συστημάτων του κτιριακού συγκροτήματος.

Για τη  εξωτερική σκίαση του κτιρίου, βάση της μελέτης, επιλέχθηκε το ολοκληρωμένο σύστημα σκίασης SUNTECH E-300. Στον  νότιο- νοτιοδυτικό προσανατολισμό του κτιρίου, με τις μεγάλες γυάλινες επιφάνειες, τοποθετήθηκαν οριζόντιες περσίδες από έλασμα αλουμινίου κατάλληλης σκληρότητας ενώ η περιστροφή των περσίδων είναι με ηλεκτροκινητήρα ελεγχόμενο διαφορικό φωτοκύτταρο. Λειτουργεί παράλληλα μετεωρολογικός σταθμός για τον προσδιορισμό της πραγματικής θέσης του ήλιου ανά προσανατολισμό του κτιρίου, με χρήση GPS, ώστε να γίνεται αυτόματη ρύθμιση των σκιάστρων για την αποδοχή (χειμώνας) ή την απόρριψη (καλοκαίρι) της εισόδου της ηλιακής ενέργειας στους χώρους, με αποτέλεσμα την εξασφάλιση υψηλότερης ενεργειακής αποδοτικότητας και βέλτιστων συνθηκών άνεσης κατά την εργασία.

Το κτιριακό συγκρότημα χωρίζεται σε πέντε τμήματα στατικά ανεξάρτητα μεταξύ τους. Τα τμήματα χωρίζονται με σεισμικό αρμό πλήρους διαχωρισμού. Οι στατικοί φορείς που προκύπτουν είναι συμπαγούς κάτοψης. Οι φέροντες οργανισμοί όλων των τμημάτων είναι προσαρμοσμένοι στην Αρχιτεκτονική λύση και ταυτόχρονα η μορφολογία τους να είναι ευνοϊκή και πληρούν τις απαιτήσεις του Ελληνικού Κανονισμού οπλισμένου σκυροδέματος (ΕΚΟΣ 2000), αλλά και του Ελληνικού  Αντισεισμικού Κανονισμού (ΕΑΚ 2003).

Πηγή: Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδας – Τμήμα Κεντρικής Μακεδονίας. Περιγραφή κτιρίου και αρχιτεκτονικής μελέτης του Πάνου Νιαούρη, Μηχ/λόγου Μηχανικού.

Η βιομηχανική κληρονομιά της Θεσσαλονίκης του Παναγιώτη Γεωργούλη εκδ. ΣΒΒΕ, 2005