Ο Χάρτης της πόλης: Δυο ιστορικές πλατείες ντύνονται χριστουγεννιάτικα.

Διασχίζοντας τους δρόμους της πόλης αυτήν την εβδομάδα, έκανα την εξής διαπίστωση: η Θεσσαλονίκη έχει μεταμορφωθεί στο σύνολό της σε ένα χριστουγεννιάτικο χάπι ευτυχίας. Εκτός από τα μπαλκόνια, κυρίως οι πλατείες της πόλης έχουν γίνει μικρές χριστουγεννιάτικες πολιτείες. Έτσι, λοιπόν, επειδή τα  Χριστούγεννα μας καλούν να αφήσουμε ελεύθερο τον παιδικό μας εαυτό, είναι σίγουρο πως με ή χωρίς παιδιά μαζί μας, θα επισκεφθούμε αυτές τις γιορτινές πλατείες. Χθες το βράδυ κάνοντας αυτήν τη βόλτα στο κέντρο της πόλης χάρηκα όχι επειδή είδα πολύ κόσμο, αλλά επειδή είδα πολλά χαμόγελα. Και επειδή είμαι σίγουρη, πως αν επισκεφτείτε αυτές τις χριστουγεννιάτικες πολιτείες, πολλοί δε θα θέλετε να φύγετε, σκέφτηκα πως αξίζει να μάθουμε λίγα στοιχεία για την αρχιτεκτονική σημασία της ιστορικής πλατείας Αριστοτέλους, αλλά και της πιο σύγχρονης πλατείας της Διεθνούς Έκθεσης Θεσσαλονίκης.

Η πλατεία Αριστοτέλους είναι η μεγαλύτερη πλατεία της Θεσσαλονίκης και μία από τις πιο κεντρικές. Επιπλέον ανήκει στις μεγαλύτερες και επιβλητικότερες πλατείες της Ελλάδας.

Βρίσκεται στην καρδιά της πόλης δημιουργώντας ένα άνοιγμα προς τη θάλασσα. Η σημερινή της διαμόρφωση προέκυψε μετά από την πυρκαγιά του 1917, σε σχέδια του γάλλου αρχιτέκτονα Ερνέστο Εμπράρ ο οποίος επεδίωξε να συνδέσει τη βυζαντινή αρχιτεκτονική με πολλά μαυριτανικά και με τη χρήση μοντέρνων μέσων. Η κατασκευή της ξεκίνησε το 1930 και έγινε σταδιακά διαρκώντας περίπου 40 χρόνια. Στα αρχικά πλάνα του ο Εμπράρ ήθελε η πλατεία να ονομάζεται Πλατεία Μεγάλου Αλεξάνδρου και να υπάρχει και το άγαλμα του Μέγα Αλέξανδρου στο κέντρο της, ωστόσο τα σχέδια αυτά απλοποιήθηκαν. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι συνεχόμενες αρμονικές αψίδες που βρίσκονται εκατέρωθεν σε όλο της το μήκος. Στην πλατεία Αριστοτέλους βρίσκεται το Ολύμπιον όπου διεξάγεται κάθε χρόνο το Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, το ξενοδοχείο ElectraPalace, βιβλιοπωλεία, ραδιοφωνικοί σταθμοί και φυσικά εστιατόρια και καφέ. Όλα αυτά κάνουν την πλατεία Αριστοτέλους αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής των Θεσσαλονικιών.

Και η πλατεία της Διεθνούς Έκθεσης Θεσσαλονίκης όμως είναι καταστολισμένη και πανέμορφη. Με τα τεράστια αστέρια που πιθανόν προέρχονται από το περσινό πλωτό μας δέντρο, με πίστα πατινάζ, αλλά και με μια μικρογραφία Λούνα Παρκ δημιουργεί ένα πραγματικά απολαυστικό θέαμα. Μιας και ο χριστουγεννιάτικος διάκοσμος έχει κρύψει ένα μέρος των πυλών της έκθεσης, σκεφτόμουν πόσο λίγοι είναι αυτοί που ξέρουν πως γι’ αυτές τις πύλες η αρχιτέκτονας Κατερίνα Τσιγαρίδα ήταν υποψήφια για το ευρωπαϊκό βραβείο αρχιτεκτονικής «MiesVanderRohe”; Για τους μη μυημένους το βραβείο αυτό είναι κάτι σαν το νόμπελ αρχιτεκτονικής σε ευρωπαϊκό επίπεδο (σε παγκόσμιο επίπεδο υπάρχει το Pritzker). Το έργο αποτελείται από κτίρια-πύλες που οδηγούν στον εκθεσιακό χώρο της ΔΕΘ. Όπως διαβάζουμε στην προσωπική σελίδα της αρχιτεκτόνων, οι χώροι γύρω από τις τρεις πύλες διαμορφώνονται με συνολικές γεωμετρικές χαράξεις που προσδίδουν δυναμική στις πλατείες που δημιουργούνται, ενώ παράλληλα σ’ αυτές διαπιστώνεται η αρμονική συνύπαρξη μαρμάρινων βάθρων, σιντριβανιών, πρασίνου, πέτρινων στοιχείων και έργων τέχνης της δεκαετίας του 1960. Οι τρεις πύλες είναι πρισματικά, τραπεζοειδή πολύεδρα κτίρια, κατασκευασμένες από χάλυβα και επενδυμένες από διάτρητα φύλλα χαλκού. Ένας από τους λόγους που επιλέχθηκε ο χαλκός ήταν η αναμενόμενη μεταβολή του χρώματός του στον χρόνο κάτι που υποδεικνύει τον μεταβαλλόμενο χαρακτήρα της εκθεσιακής λειτουργίας. Επιπλέον, ο συμπαγής όγκος σε συνδυασμό με τις διάτρητες λεπτομέρειες προκαλούν μεταβολές στο φυσικό ή τεχνητό, εσωτερικό ή εξωτερικό φωτισμό.

Έτσι, λοιπόν, τώρα που οι πλατείες αυτές «φόρεσαν» τα γιορτινά τους και μας προσκαλούν, ας έχουμε να μοιραστούμε εκτός από χαμόγελα και μερικές ιστορίες αρχιτεκτονικού ενδιαφέροντος με τα παιδιά ή με τους φίλους μας που θα είναι μαζί μας.

*Οι φωτογραφίες είναι της Νένας Καζαντζίδου