Ο Χάρτης της πόλης: Γενή Τζαμί-Παλαιό Αρχαιολογικό Μουσείο

Κατεβαίνεις βιαστικά το δρόμο που θα σε οδηγήσει στη Βασιλίσσης Όλγας, γιατί έχεις αργήσει στο ραντεβού σου. Τσεκάρεις τη διεύθυνση για να δεις που ακριβώς βρίσκεσαι και η οδός λέγεται «Αρχαιολογικού Μουσείου». Λίγα μέτρα πιο κάτω σταματάς μπροστά σε ένα εξαιρετικό κτίριο που θυμίζει κάτι από Ανατολή και κάτι από Αναγέννηση. Είναι το «Παλαιό Αρχαιολογικό Μουσείο» ή αλλιώς το «Γενί Τζαμί» που χτίστηκε το 1904 σε σχέδια του περίφημου Ιταλού αρχιτέκτονα Βιταλιάνο Ποζέλι.

Το Γενί (Νέο) Τζαμί θεωρείται ως ένα από τα χαρακτηριστικά μνημεία της περιόδου της Τουρκοκρατίας στη Θεσσαλονίκη, κατάλοιπο του οθωμανικού παρελθόντος και δείγμα της θρησκευτικής αρχιτεκτονικής της πόλης. Το Γενί Τζαμί αποτελούσε το λατρευτικό χώρο των Ντονμέδων, μιας ιδιότυπης θρησκευτικής ομάδας αποτελούμενης από εξισλαμισμένους Εβραίους. Είναι το τελευταίο τζαμί που χτίστηκε στη Θεσσαλονίκη και ξεχωρίζει για την ιδιαίτερη αρχιτεκτονική του, καθώς είναι ένα μίγμα ανατολίτικων, αναγεννησιακών, βυζαντινών, ισλαμικών και μπαρόκ στοιχείων με αρκετές νεοκλασσικές επιρροές.

Ειδικότερα, παρατηρούμε πως τα ανοίγματα στηρίζονται σε κίονες με εκλεκτικιστικές λεπτομέρειες. Επιπλέον, τα αστέρια που υπάρχουν στους εξώστες αποτελούν οθωμανικό χαρακτηριστικό, ενώ τα συγκεκριμένα οξυκόρυφα τόξα θυμίζουν δυτική αρχιτεκτονική. Εντύπωση προκαλούν τα ρολόγια που υπάρχουν, αλλά και το μαρμάρινο ανάγλυφο που κοσμεί την πρόσοψη.

Μετά την ένωση της πόλης με την Ελλάδα, γκρεμίστηκε ο μιναρές και το τέμενος έπαυσε να λειτουργεί ως χώρος λατρείας. Το 1922 στέγασε προσωρινά πρόσφυγες, ενώ από το 1925 ως το 1962 στο κτίριο στεγαζόταν το Αρχαιολογικό Μουσείο της Θεσσαλονίκης. Σήμερα λειτουργεί αποκλειστικά ως εκθεσιακός χώρος του Δήμου Θεσσαλονίκης και είναι γνωστό κυρίως με το όνομα Παλιό Αρχαιολογικό Μουσείο.

Στο προαύλιό του φυλάσσεται πλούσια συλλογή μαρμάρινων γλυπτών της Ρωμαϊκής εποχής και των πρωτοχριστιανικών χρόνων όπως σαρκοφάγοι, επιτύμβια, ανάγλυφα, τιμητικές, ταφικές στήλες κ.λ.π.) από ολόκληρη τη Θεσσαλονίκη και θυμίζουν ότι το κτίριο κάποτε στέγαζε το Αρχαιολογικό Μουσείο.