Ο Χάρτης της πόλης: Ιερός Ναός Κυρίλλου και Μεθοδίου στα δυτικά

Λέξεις-Εικόνες: Γιώργος Καρκαλέτσης

Με τα χθεσινά αποκαλυπτήρια του μνημείου των Αγίων Κυρίλλου και Μεθόδιου, στον περιβάλλοντα χώρο του ομώνυμου Ιερού Ναού, ξεκίνησαν οι εκδηλώσεις που διοργανώνει ο Δήμος Θεσσαλονίκης για τον εορτασμό του έτους των δύο Ισαποστόλων.

Παρ’ ότι ο συγκεκριμένος ναός δεσπόζει στην Λεωφόρο Μεγάλου Αλεξάνδρου, σ’ εμένα έγινε γνωστός μόλις πριν λίγο καιρό, όταν ξεκίνησε στην πόλη η συζήτηση για το έτος Κυρίλλου και Μεθόδιου και αναπτύχθηκε ο άξονας των εκδηλώσεων που θα πραγματοποιηθούν στο πλαίσιο των εορτασμών. Ποτέ δε φημιζόμουν για την ικανότητα μου να συνδυάζω τους ναούς που παρατηρώ με τα ονόματα των Αγίων τους (πέρα από κραυγαλέες περιπτώσεις).  Για εσάς λοιπόν που ξαφνιαστήκατε και αναρωτιέστε «πώς είναι δυνατόν», ήρθε η σειρά μου να σας πιάσω αδιάβαστους!

Ιερός Ναός Κυρίλλου και Μεθόδιου λοιπόν, υπάρχει και στον δυτικό άξονα, στο block των εργατικών κατοικιών «Πύλης Αξιού»- Δωδεκαόροφες. Μάλιστα η ιστορία του θεωρώ πως είναι κατά κάποιον τρόπο ιδιαίτερη και είναι ο βασικός λόγος που γράφονται οι γραμμές αυτές.

Επί της οδού Γρηγορίου Κολωνιάρη, δίπλα στον επιβλητικό ναό του Άι Νικόλα και πίσω από έντονη βλάστηση θα δει κανείς τους «δυτικούς» Ισαποστόλους. Πρόκειται για μια μικρή εκκλησία, παρεκκλήσι σύμφωνα με τα σύγχρονα λατρευτικά δεδομένα, που αποτέλεσε την πρώτη ενορία στην περιοχή του συνοικισμού. Μετά τον πόλεμο και τον εκτοπισμό των Εβραίων συμπολιτών μας, η ανθρωπογεωγραφία άλλαξε και εγκαταστάθηκαν στην Πύλη Αξιού άνθρωποι προσφυγικής καταγωγής στην πλειοψηφία τους εργάτες. Γεννήθηκε λοιπόν η ανάγκη δημιουργίας ενορίας. Οι κάτοικοι της περιοχής παρά τις οικονομικές δυσκολίες που αντιμετώπιζαν σήκωσαν εξολοκλήρου στις πλάτες τους την υπόθεση, άλλοι προσφέροντας την εργασία τους και άλλοι εξασφαλίζοντας απ’ το υστέρημά τους τα απαραίτητα υλικά για τις εργασίες. Έτσι το 1953 ιδρύθηκε η πρώτη ενορία στην περιοχή, η ενορία του Αγίου Νικολάου και το 1958 πραγματοποιήθηκε η πρώτη λειτουργία.

Όπως καταλάβατε αρχικά ο ναός ήταν αφιερωμένος στον Άγιο Νικόλαο και αργότερα μετονομάστηκε σε ναό Κυρίλλου και Μεθόδιου. Αυτό συνέβη το 1970  όταν παράλληλα με την ολοκλήρωση του project των εργατικών κατοικιών, ακριβώς δίπλα κατασκευάστηκε η σημερινή εκκλησία Αγίου Νικολάου. Από τότε η εκκλησία είναι αφιερωμένη στους Αγίους Κύριλλο και Μεθόδιο και ζει στην σκιά του Άι Νικόλα, κυριολεκτικά και μεταφορικά…

Τα ιδιαίτερα στοιχεία που εντοπίζει κανείς σ’αυτή την ιστορία είναι σαφώς, το μεράκι με το οποίο οι κάτοικοι έστησαν την πρώτη τους ενορία προκειμένου να ασκούν τα λατρευτικά τους καθήκοντα. Ακόμη πιο ιδιαίτερο όμως είναι το γεγονός πως διαβάζοντας λίγο πίσω απ’ τα προφανή στοιχεία σε μια γειτονιά μαθαίνεις πολλά για την εξέλιξή της! Ο λιτός ναός που μας απασχόλησε, εξυπηρέτησε την περιοχή το διάστημα που  θύμιζε παραγκούπολη ενώ αργότερα, τη δεκαετία του εξήντα που χαρακτηρίζεται ως περίοδος άνθισης λόγω της ανοικοδόμησης του block, επιστρατεύτηκαν διάσημοι τεχνίτες και πολύ μάρμαρο για να καταλήξουμε στον σημερινό Άι Νικόλα.