Ο Χάρτης της πόλης: Οδός Δεσπεραί

της Βάνας Χαραάμπίδου

Για όσους δεν την ξέρουν είναι η πρώτη παράλληλος της Αγγελάκη και φυσική προέκταση του μικρού πάρκου της ΧΑΝΘ, ανάμεσα στην Τσιμισκή και τη Θεοτοκά. Πήρε τ’ όνομά της υποτίθεται για να τιμηθεί ο αρχιστράτηγος των συμμαχικών δυνάμεων στο μακεδονικό μέτωπο Φρανσέ ντ’ Εσπεραί. Κατοικείται από ένα κράμα ανθρώπων, που το συνιστούν παλιές οικογένειες αμετακίνητων αστών, περαστικοί επαρχιώτες φοιτητές, μονήρεις περιθωριακοί, μικροεπαγγελματίες, λάτρεις του κέντρου με όποιες συνθήκες, ξεχασμένα γερόντια που εδώ γεννήθηκαν κι εδώ θέλουν να παραμένουν ασάλευτοι, κι έχει την τύχη να στεγάζει τα τελευταία χρόνια το Underground Εντευκτήριο κι έναν μικρό εκδοτικό οίκο, τις Νησίδες.

Σήμερα η πόλη τιμά τον αρχιστράτηγο μ’ ένα δρόμο σχεδόν σκουπιδαριό και υπαίθριο πάρκινγκ διπλό- και τριπλό- παρκαρισμένων αυτοκινήτων. Ασυνήθιστα φαρδύς δρόμος η Δεσπεραί, εκατό βήματα από το Λευκό Πύργο και πενήντα από τα μεγάλα μουσεία, στην καρδιά της πόλης, χαρακτηρίζει μια απολύτως υποβαθμισμένη γειτονιά, για την οποία ουδείς φορέας ουδέποτε ενδιαφέρθηκε και που ευτυχώς φωτίζεται τα βράδια από μια – δυο καφετέριες στις παρυφές της και αποκτά έναν απόηχο ζωής από τους νέους, που είναι οι μόνιμοι θαμώνες τους.

Όμως η εικόνα του δρόμου και η καθημερινότητά του παραμένει θλιβερή. Αναρίθμητοι κάδοι ένθεν και ένθεν ξεχειλίζουν μονίμως από το περιεχόμενό τους. Με τη συνδρομή περιοίκων, που ξεφορτώνονται ό, τι θεωρούν για πέταμα πάνω στα πεζοδρόμια, από ξεπατωμένα έπιπλα μέχρι οικοδομικά υλικά, στολίζεται και ο χώρος πέριξ των κάδων. Προσθέστε και τη συμβολή των φιλόζωων, που θεωρούν περιττό να μαζεύουν τα περιττώματα του προσφιλούς τους ζωντανού. Πλύσιμο με βούρτσες από την υπηρεσία καθαριότητας του δήμου η Δεσπεραί δεν ευτύχησε ποτέ να δει τα δώδεκα τουλάχιστον τελευταία χρόνια. «Πλένεται» μόνο από τη βροχή, που αμέσως παρασύρει ξεσκισμένα χαρτιά, συσκευασίες προϊόντων, χαρτόκουτα, διαφημιστικά φυλλάδια, σαπισμένες γόπες κι ό, τι άλλο φανταστεί κανείς, μετατρέποντας σε γλίτσα τη χρόνια βρωμιά, για να γλιστρούν και να σωριάζονται ηλικιωμένοι και παιδιά. Η γειτνίαση με υπηρεσίες, (ΙΚΑ, πολεοδομία, αντιδημαρχία αστικού σχεδιασμού, πολεοδομίας και δικτύων, ΕΡΤ, ΔΕΘ κλπ.), προκαλεί το αδιαχώρητο στο παρκάρισμα, έτσι ώστε συχνά πυκνά να χαλάει ο κόσμος από παρατεταμένα κορναρίσματα, φωνές και καυγάδες. Η Δεσπεραί είναι επίσης το συνηθέστερο πέρασμα των πάσης φύσεως πλανόδιων, που με μεγάφωνα στη διαπασών διαλαλούν την πραμάτεια τους, «σίδερα παλιά αγοράζω…», «ταράτσες, πατάρια καθαρίζω…», «δέκα κιλά ένα τάλιρο!», «γαρδένιες, μπιγκόνιες, κοπριά, ελάτε κυρίες!», ακόμη και θεατρικές παραστάσεις διαλαλούν, – αλήθεια ποιος μοιράζει τις άδειες, που τους επιτρέπουν να το κάνουν αυτό;

Είναι να απορεί κανείς πως ο δρόμος αυτός, φυσική προέκταση πάρκου, έστω και υποτυπώδους, πάντως πάρκου, παρόλο που συγκοινωνιακά ελάχιστα εξυπηρετεί την αυτοκίνηση, δεν έχει συμπεριληφθεί μέχρι σήμερα σε κάποιο σχέδιο ανάπλασης απ’ αυτά που κατά καιρούς εκπονεί η εκάστοτε τοπική αυτοδιοίκηση, ώστε να πεζοδρομηθεί, να δενδροφυτευτεί, να εξωραϊστεί, να αναβαθμιστεί για να αναβαθμίσει μια ολόκληρη και τόσο κεντρική περιοχή. Θα ήλπιζε κανείς τώρα που πεζοδρομούνται πενήντα περίπου, όπως διαβάζουμε, δρόμοι του κέντρου, να είναι η πρώτη επιλογή. Με λίγη φαντασία μπορείς να δεις τη Δεσπεραί πεζοδρομημένη, ήσυχη, καθαρή και δροσερή, καλοφωτισμένη τα βράδια, με μια όμορφη, φροντισμένη και ποτισμένη, δενδροστοιχία στο κέντρο της, με ποδηλάτες και πεζούς να τη διασχίζουν και παιδιά να παίζουν ανέμελα. Τα δεκάδες εγκαταλειμμένα μαγαζιά της ανοιχτά και πάλι, ενώ τα εν λειτουργία παραμελημένα ανακαινισμένα και φωτισμένα. Άλλοτε πάλι, αν είσαι υπεραισιόδοξος μπορείς να τη φανταστείς σαν μικρογραφία της Ράμπλας στη Βαρκελώνη, με μικρά καλαίσθητα περίπτερα, που θα στεγάζουν παλαιοβιβλιοπωλεία, ανθοπωλεία, καπνοπωλεία, είδη δώρων, θα εξασφαλίζουν κίνηση και ζωή στη γειτονιά και κάποιο εισόδημα στο δήμο… Η εξαγγελία για τη λειτουργία στη Δεσπεραί λαϊκής αγοράς – αυτή μόνο έλειπε! – δεν αφήνει κανένα περιθώριο ελπίδας για οποιαδήποτε αναβάθμιση.

Στην Ελλάδα ζεις και μάλιστα στην από δεκαετίες παραμελημένη Θεσσαλονίκη. Οι μικρής κλίμακας παρεμβάσεις, που επιχειρούνται σε διάφορους παράδρομους ασφαλώς είναι ευπρόσδεκτες, αλλά όχι αρκετές για να αλλάξουν την άθλια εικόνα που παρουσιάζει η πόλη στην καρδιά της.

*H παλαιά εικόνα της οδού Δεσπεραί, είναι από το βιβλίο ”Η Δύση της Ανατολής” του ΜΙΕΤ