Ο Χάρτης της πόλης: Σχολή Τυφλών

Μια σπουδαία διάκριση σε ευρωπαϊκό επίπεδο πέτυχε η πρώην Σχολή Τυφλών Θεσσαλονίκης (νυν Κέντρο Εκπαιδεύσεως & Αποκαταστάσεως Τυφλών Θεσσαλονίκης), καθώς θα τιμηθεί με το Βραβείο του Ευρωπαίου Πολίτη για το 2014. Η Parallaxi και το Θεσσαλονίκη Αλλιώς πραγματοποίησε πολλές δράσεις στη Σχολή για να ευαισθητοποιήσει την πολιτεία και τον κόσμο ώστε να συμβάλουμε όλοι στο να ξεπεράσει η σχολή τα προβλήματα λειτουργίας που αντιμετωπίζει.  Επίσης μεσολάβησε για να ανακαινιστεί μια αίθουσα στο καινούργιο κτίριο που φιλοξενεί τους οικότροφους, οπότε αυτό το βραβείο είναι διπλή χαρά για μας.

Το κτίριο

Περίφημος και ταλαντούχος αρχιτέκτονας της εποχής, ο Ξενοφών Παιονίδης είναι γνωστός για τα κτίρια-στολίδια που έφτιαξε στη Θεσσαλονίκη. Ένα από αυτά είναι και η Σχολή Τυφλών που βρίσκεται στη Βασιλίσσης Όλγας 32. Είναι κι αυτή δηλαδή ένα ακόμη χαρακτηριστικό δείγμα αρχιτεκτονικής και αίγλης της περιοχής των εξοχών που απλωνόταν σε όλη την ανατολική πλευρά της πόλης. Κατασκευάστηκε το 1879, αποτελείται από δύο ορόφους και ημιυπόγειο και φυσικά ξεχωρίζει για το φορτωμένο της διάκοσμο. Όπως αρκετά από τα κτίρια των εξοχών ακολουθεί κι αυτή την αρχή της συμμετρίας αφού εύκολα παρατηρεί κανείς πως αν είχαμε μια νοητή γραμμή στον άξονα Βορρά-Νότου θα βλέπαμε πως τα ανοίγματα έχουν τοποθετηθεί ισομερώς. Ο γενικότερος αυστηρός κι επιβλητικός χαρακτήρας της Σχολής «σπάζει» μέσω των ψευδοπαραστάδων αλλά και μιας εσοχής στο κέντρο των πλαϊνών όψεων. Ενδιαφέρον παρουσιάζει στην όψη του κτιρίου το αέτωμα, καθώς απουσιάζει το σημείο γέννησής του κι έτσι ενώ δεν υφίσταται στην πραγματικότητα, αφήνεται να εννοηθεί. Γενικότερα ο Παιονίδης όπως στα περισσότερα έργα του έτσι κι εδώ χρησιμοποιεί ροκοκό και μπαρόκ στοιχεία που όμως τα προσαρμόζει στο νεοκλασικό τύπο που τόσο του άρεσε.

Αρχικά το κτίριο κτίστηκε ως κατοικία του Χαφιζ Μπέη, το 1879 και το 1884 περιέρχεται στην ιδιοκτησία της Αχμέ Χανούμ και του Σελήμ Μπέη. Στη συνέχεια, το 1890 αγοράστηκε από τον Ιακώβ Σαούλ Μοδιάνο για να πουληθεί ένα χρόνο αργότερα στον Εμίν Λουτφί Εφέντη. Το 1893 οι κόρες του Οσµάν Νουρί Εφέντη, καθώς και η σύζυγος µε τα παιδιά του Ιµπραχήµ Εντχέµ Εφέντη κληρονομούν το ακίνητο για να το πουλήσουν την ίδια χρονιά στους Νταβή και Αβραάµ Λιάτσι Τ όρρες. Στη συνέχεια το 1900 περιέρχεται στην ιδιοκτησία της Σάρρας Τόρρες, συζύγου του Νταβή Τόρρες, η οποία το 1901 το πουλάει στον Αχµέτ εφέντη από το Βολτσετρίν της Αλβανίας. Το 1905 µετά τον θάνατο του Αχµέτ Εφέντη, γιου του Χατζή Μεχµέτ Αγά, το αρχοντικό περιέρχεται στην ιδιοκτησία της συζύγου του Νετζιµσέ και των τριών γιών του Χασάν-Ταχσίν, Οµέρ-Φεβζή και Γιακούπ-Νετζήπ. Το 1910 ο Χασάν υποθηκεύει το µερίδιό του στην τράπεζα Ανατολής, λόγω χρεών του προς αυτήν, το οποίο στη συνέχεια περιέρχεται στην ιδιοκτησία της. Μετά τον θάνατο των αδελφών του και της µητέρας του (1938), ο Οµέρ Βέης Πριστίνα, κτηµατίας µε ελληνική υπηκοότητα, εµφανίζεται κάτοχος του αρχοντικού µε εξαίρεση βέβαια το µερίδιο της Τράπεζας που αυτοεξορίστηκε στη Θεσσαλονίκη το 1924. Το 1939, λίγο πριν την κήρυξη του Ελληνοίταλικού πολέµου, πηγαίνει µε την οικογένειά του στα Τύραννα της Αλβανίας, όπου πεθαίνει το 1940. Στη συνέχεια το αρχοντικό του Οµέρ Πριστίνα επιτάσσεται από τους Γερµανούς για το χρονικό διάστηµα 1941-1944 και το 1946 περιέρχεται στη διαχείρηση του Ελληνικού Δηµοσίου. Το 1948 το µερίδιο της Τράπεζας Ανατολής (περίπου 1/3) περνάει στην Εθνική Τράπεζα που είναι διάδοχός της, ενώ το 1953 τµήµα του οικοπέδου (695 τ.µ.) παραχωρείται στον Χρ. Βασιλείου, ο οποίος το είχε αγοράσει από τον Οµέρ Πριστίνα. Τέλος το 1961 τα υπόλοιπα 2/3 του ακινήτου παραχωρούνται δωρεάν στη Σχολή Τυφλών (στοιχεία Εφορείας Δηµοσίων Κτηµάτων – Ιστορικού Αρχείου).

Οι χρήσεις

Ενδιαφέρον παρουσιάζει το ιστορικό των χρήσεων του αρχοντικού. Ετσι από το 1910-1935 στέγασε την Εµπ. Σχολή Αθαν. Κωνσταντινίδη, ενώ από το 1936-1941 το βρεφοκοµείο «Αγιος Στυλιανός». Ακολουθεί η επίταξη από τους Γερµανούς που κράτησε µέχρι το 1944. Το χρονικό διάστηµα 1944-1948 είναι περίοδος εγκατάλειψης πολλών καταστροφών, όπου αφαιρούνται πόρτες, παράθυρα, πατώµατα, κεραµείδια, ενώ το 1947 καταστρέφεται το εσωτερικό από πυρκαγιά. Από το 1948 και µετά χρησιµοποιείται για τη στέγαση της Σχολής Τυφλών (στοιχεία Εφορείας Δηµοσίων Κτηµάτων). Η πόλη διένυε το σωτήριον έτος 1947, στη λήξη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, όταν ιδρύθηκε το Σωματείο Προστασίας Τυφλών Βορείου Ελλάδος “Ο Ήλιος”, το σωματείο δηλαδή που ίδρυσε τη Σχολή Τυφλών. Στη δικτατορία, το καθεστώς ίδρυσε το Ίδρυμα Προστασίας Τυφλών “Ο Ήλιος”, το οποίο διατηρήθηκε μέχρι το 1985 και στη συνέχεια καταργήθηκε. Η Σχολή Τυφλών παραμένει. Το 1989 εκδίδεται προεδρικό διάταγμα με βάση το οποίο λειτουργεί πλέον η σχολή.

Σήμερα η Σχολή Τυφλών απευθύνεται σε άτομα ηλικίας από 5 ως 65 ετών με τύφλωση ή μειωμένη όραση που μένουν στη Βόρεια Ελλάδα. Αν μάλιστα οι σπουδαστές δεν είναι μόνιμοι κάτοικοι Θεσσαλονίκης η Σχολή μπορεί να παρέχει διαμονή και διατροφή. Ωστόσο, το 2011  η σχολή αντιμετώπισε σοβαρά  προβλήματα με κίνδυνο ακόμη και να κλείσει. Το πρόβλημα αυτό κινητοποίησε πολλούς ανθρώπους κι έτσι η σχολή κατάφερε να ξεπεράσει αρκετές δυσκολίες. Όμως, γνωρίζοντας το έργο που προσφέρει η Σχολή Τυφλών πρέπει να είμαστε συνεχώς ευαισθητοποιημένοι και να ενδιαφερόμαστε για τις ανάγκες της. Αν είμαστε όλοι μαζί άλλωστε όσες δ υσκολίες κι αν προκύψουν δε θα υπάρχει τίποτα που να μην μπορούμε να καταφέρουμε.

*Οι φωτογραφίες είναι της Νένας Καζαντζίδου