Ο Χάρτης της πόλης: Στοά Πελοσώφ (Το Παλιό Ταχυδρομείο)

της Κύας Τζήμου

Εικόνες: Ελένη Βράκα

Ιδιοκτήτες: Οικογένεια Δαυίδ Σαλτιέλ, κληρονόμοι Πετικάκη, Β. Μπάρμπα Α.Β.Ε.Ε

Το κτίριο στον αριθμό 22 της οδού Τσιμισκή κτίστηκε το 1924 με σχέδια του αρχιτέκτονα Ξενοφώντα Παιονίδη και λειτούργησε αρχικά ως εμπορική στοά (στοά Πελοσώφ – Αμαρίλιο – Πάρδο). Προπολεμικά στέγαζε το ταχυδρομείο. Λόγω βομβαρδισμού το 1941, το κτίριο έμεινε άδειο στο διάστημα της κατοχής. Κατά την απελευθέρωση στέγασε συμμαχικά στρατεύματα (Ινδική μονάδα) και στη συνέχεια μετά από επισκευή στέγασε και πάλι το ταχυδρομείο. Από τους σεισμούς του 1978 και μέχρι σήμερα παραμένει αχρησιμοποίητο, με εξαίρεση τα καταστήματα του ισογείου και ένα γραφείο στον όροφο. Οι ζημιές που είχαν καταγραφεί τότε θεωρήθηκαν μεγάλες.

Πρόκειται για αντιπροσωπευτικό κτίσμα εμπορικής στοάς από τις ελάχιστες εκείνες που διατηρούνται ακόμη στην πόλη της Θεσσαλονίκης. Κύριο στοιχείο οργάνωσης της κάτοψής τους, ο εσωτερικός κεντρικός χώρος που φωτίζεται από ψηλά δια μέσου δίρριχτης  στέγης με γυαλί και μέταλλο. Η διάταξη της περίκεντρης κάτοψης του κτιρίου αποτελεί εξέλιξη των εμπορικών στοών που κτίζονται στην πόλη ήδη από τα τέλη του 19ου αιώνα, στην περιοχή της αγοράς. (Βενιζέλου, Φράγκων, Β.Ουγκώ, Αγ. Μηνά κ.α.). Η φέρουσα κατασκευή του αποτελείται από κεντρικά υποστηλώματα, τοιχοποιίες από οπτοπλίνθους και πλάκες με κατασκευή από σιδηροδοκούς και έγχυτο σκυρόδεμα.

Λειτουργικά το κτίριο διαιρείται σε δύο ενότητες: τα καταστήματα του ισογείου και τα γραφεία που καλύπτουν τους χώρους των δύο ορόφων. Από τα καταστήματα τα περισσότερα βρίσκονται γύρω από το κεντρικό «αίθριο» και στα ανοίγματά τους τοποθετούνται μεταλλικά στόρια που δεν διατηρούνται. Με την αλλαγή χρήσης του ισογείου για τη στέγαση του Ταχυδρομείου, μερικά από τα ανοίγματα αυτά κλείνουν με τοιχοποιίες πληρώσεως. Την εποχή αυτή τοποθετείται και ο ανεμοφράκτης στο προχώλ της εισόδου. Τα γραφεία των ορόφων έχουν τις εισόδους τους πάνω στους διαδρόμους που περιβάλλουν το «αίθριο»  και προβάλλουν υπό μορφή εξωστών πάνω από αυτόν. Η διάκριση των δύο ορόφων επιτυγχάνεται με την διαφοροποίηση του διάκοσμου στα πλαίσια των ανοιγμάτων τους.

Η οργάνωση της κύριας όψης επιτυγχάνεται με τον τονισμό του κεντρικού κατακόρυφου άξονα όπου βρίσκεται και η είσοδος της στοάς, την προβολή του μεσαίου τμήματος που αντιστοιχεί στο «αίθριο» και τη συνολική διαίρεση σε βάση κορμό και στέψη. Στη κεντρική υπερύψωση του στηθαίου, πάνω σε ανάγλυφο από σουβά διάκοσμο, σημειώνεται η χρονολογία κατασκευής του κτίσματος 1924.

Εκεί αποφασίστηκε η δημιουργία του νέου μεγάλου καταστήματος της Η&Μ στη Θεσσαλονίκη που έχει μισθώσει το κτίριο από τον επιχειρηματία Νίκο Μπάρμπα, το διατηρητέο στη γωνία των οδών Τσιμισκή και Κομνηνών και το μισό κομμάτι του επίσης διατηρητέου Παλιού Ταχυδρομείου προκειμένου να δημιουργήσει το τέταρτο της κατάστημα στην πόλη.

Το Παλιό Ταχυδρομείο ανήκει κατά το ήμισυ (η πλευρά προς το γωνιακό κτίριο – Τσιμισκή με Κομνηνών- που ανακατασκευάζεται) στην εταιρία Β. Μπάρμπα Α.Β.Ε.Ε. Στο τμήμα αυτό λειτουργούσε μέχρι πριν λίγους μήνες το κατάστημα ‘Old Post’. Το υπόλοιπο κτίριο προς την πλευρά της στοάς Χιρς ανήκει στην οικογένεια Σαλτιέλ (Ο Δαυίδ Σαλτιέλ είναι πρόεδρος της Ισραηλιτικής Κοινότητας Θεσσαλονίκης) και τους κληρονόμους Πετικάκη. Σε αυτό το τμήμα των περίπου 2.000 τ.μ.  περιλαμβάνεται τμήμα του αιθρίου, τρία ισόγεια καταστήματα, μέρος του υπογείου όπως και τμήματα των δύο ορόφων και του δώματος. Στο ισόγειο οι επιχειρήσεις Σαλτιέλ λειτουργούν καταστήματα Swatch, Folli Follie, ενώ πρόκειται να αξιοποιηθεί και το τρίτο κατάστημα.

Η φωτογραφία είναι από τις αρχές της δεκαετίας του 80

Από το αρχείο της πολεοδομίας

Δείτε εδώ την απόφαση που επιτρέπει τις εργασίες στο διατηρητέο που προορίζεται για κατάστημα Η&Μ, τα εγκαίνια του οποίου τοποθετούνται στον Μάρτιο του 2014.

Το κατάστημα άνοιξε πριν λίγες μέρες και υποδέχτηκε χιλιάδες αγοραστές. Ένα από τα πράγματα που ακούστηκαν μετά την αποκάλυψη της νέας του όψης ήταν πως εξαφανίστηκαν εντελώς οι παλαιές μαρμάρινες πινακίδες σηματοδότησης που κοσμούσαν το κτίριο και μαρτυρούσαν την ιστορία του, καθώς και οι επεκτάσεις καθ’ ύψος που έγιναν εκεί. Όμως χθες με παραγγελία του προς τον Πταισματοδίκη, ο εισαγγελέας διαφθοράς Θεσσαλονίκης, Αργύρης Δημόπουλος, διέταξε τη διενέργεια προκαταρκτικής έρευνας για σωρεία οικοδομικών και πολεοδομικών παραβάσεων κατά τις εργασίες που έγιναν στο Μέγαρο Βικτωρία και στη Στοά Πελοσώφ καθώς οι εκδοθείσες άδειες από τις αρμόδιες υπηρεσίες (δήμος Θεσσαλονίκης, Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας) δεν είναι σύννομες, ενώ αναφέρονται κίνδυνοι στατικής επάρκειας του νέου καταστήματος. Σύμφωνα με το Αθηναϊκό Πρακτορείο Ειδήσεων, ο αντεισαγγελέας Εφετών ζήτησε, στο πλαίσιο της έρευνας που διέταξε, να γίνει πραγματογνωμοσύνη και να ελεγχθούν οι μελέτες των αδειών. Τα αδικήματα που διερευνώνται είναι αυτά της υπηρεσιακής απιστίας, της δωροδοκίας, της παράβασης καθήκοντος και παραβάσεις της οικοδομικής και πολεοδομικής νομοθεσίας. Η υπόθεση ακολουθεί πλέον το δρόμο της δικαιοσύνης και οι διαρκείς συναγερμοί εκκένωσης που ακούστηκαν στο κτίριο την ημέρα των εγκαινίων τώρα μοιάζει να έχουν λογική…