Θεσσαλονίκη

ο Χάρτης της πόλης: Στοά Σαούλ

της Νένας Καζαντζίδου Κάπου μεταξύ Βενιζέλου και Ίωνος Δραγούμη στέκεσαι και κοιτάζεις κάποια πανέμορφα κτίρια που χαρακτηρίζουν την περιοχή αυτή. Και κάπου εκεί ανάμεσά τους παρατηρείς μια στοά να «πνίγεται» από τον κτιριακό όγκο κι όμως ταυτόχρονα να κρύβει έναν αρχιτεκτονικό πλούτο. Σηκώνεις το βλέμμα και διαβάζεις την επιγραφή «Στοά Σαούλ». Κάπως έτσι αφήνεις για […]

Νένα Καζαντζίδου
ο-χάρτης-της-πόλης-στοά-σαούλ-7451
Νένα Καζαντζίδου
1.jpg

της Νένας Καζαντζίδου

Κάπου μεταξύ Βενιζέλου και Ίωνος Δραγούμη στέκεσαι και κοιτάζεις κάποια πανέμορφα κτίρια που χαρακτηρίζουν την περιοχή αυτή. Και κάπου εκεί ανάμεσά τους παρατηρείς μια στοά να «πνίγεται» από τον κτιριακό όγκο κι όμως ταυτόχρονα να κρύβει έναν αρχιτεκτονικό πλούτο. Σηκώνεις το βλέμμα και διαβάζεις την επιγραφή «Στοά Σαούλ». Κάπως έτσι αφήνεις για λίγο τα κτίρια και ψάχνεις την ιστορία των στοών της πόλης σου…

Στα τέλη της τουρκοκρατίας στη θέση της στοάς Σαούλ υπήρχε χάνι που περιελάμβανε 96 εργαστήρια, καφενείο, γραφεία και αποθήκες, και φυσικά ανήκε στα παιδιά του Σαούλ Μοδιάνο. Ωστόσο το 1867, στο πλαίσιο των πολεοδομικών επεμβάσεων για την αναδιοργάνωση της πόλης, διανοίγεται η οδός Βενιζέλου (τότε Σαμπρή Πασά) πόλος έλξης όλων των εμπορικών δραστηριοτήτων. Σε αυτόν τον εμπορικό άξονα της πόλης ο Σαούλ Μοδιάνο αποφασίζει να κτίσει μεταξύ 1867-1881 την “Cité Saül”, μία εμπορική πολιτεία πιθανώς σε σχέδια του Vitaliano Pοselli. Η εμπορική αυτή στοά Μοδιάνο εμφανίζεται με την ίδια πολεοδομική οργάνωση μέχρι και τα μέσα της δεκαετίας του 1910 κι αυτό γιατί η πυρκαγιά του 1917 την κατέστρεψε σχεδόν ολοκληρωτικά κι έτσι έπρεπε να αναμορφωθεί. Στο νέο σχέδιο ρυμοτομίας η στοά Σαούλ καταλαμβάνει ολόκληρο σχεδόν το οικοδομικό τετράγωνο 125 της πυρίκαυστης ζώνης. Στον επανασχεδιασμό της ενσωματώνονται στοιχεία της αρχικής στοάς, ενώ ταυτόχρονα γίνεται μια προσπάθεια εφαρμογής της τυπολογίας των ευρωπαϊκών εμπορικών στοών του 19ου αιώνα.

Το 1929 σε σχέδια του Κάρολου Μοδιάνο, κτίστηκε το νέο τμήμα της (κυρίως προς την οδό Βενιζέλου), στο οποίο κυριαρχούν στοιχεία Art Deco και μάλιστα συνδέεται με το τμήμα που διασώθηκε στην οδό Βασ. Ηρακλείου, όπου κυριαρχεί το νεοαναγεννησιακό στυλ. Βασικό στοιχείο της στοάς αποτελούν οι δύο εσωτερικοί πεζόδρομοι που σχηματίζουν ένα «Τ» και συνδέουν την οδό Ερμού με την Βασ. Ηρακλείου και τη Βενιζέλου με την Ίωνος Δραγούμη. Αξίζει να σημειώσουμε πως στο κτιριακό αυτό συγκρότημα διατηρούσε το αρχιτεκτονικό του γραφείο ο Ελί Μοδιάνο ένας από τους καλύτερους αρχιτέκτονες της εποχής και εγγονός του Σαούλ Μοδιάνο.

Το ενδιαφέρον αυτό αρχιτεκτονικό σύνολο αποτελεί παράλληλα και ιστορική μαρτυρία της ακμής του εμπορικού οίκου των Μοδιάνο που ξεκίνησε ο Σαούλ, του πλουσιότερου της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας μετά από το μεγάλο οίκο Καμόντο της Κωνσταντινούπολης.

Ο Σαούλ Μοδιάνο, άλλωστε ήταν ένα από τα πιο γνωστά πρόσωπα της αναδυόμενης μεγαλοαστικής τάξης της πόλης. Λέγεται μάλιστα πως ήταν ο πλουσιότερος εβραίος της Θεσσαλονίκης. Ένα από τα πλεονεκτήματα του μεγαλοτραπεζίτη ήταν η ιταλική του υπηκοότητα που τον απάλλασσε από τη φορολογία λόγω διομολογήσεων. Απεβίωσε στα 67 του χρόνια πάμπλουτος και «κροίσος εν τιμή και υπολήψει» («Φάρος της Μακεδονίας» στις 5.1.1883). Σήμερα στη στοά φιλοξενούνται μαγαζιά διαφόρων ειδών όπως χάντρες αλλά και κάποια καφέ-μπαρ.

Έτσι την επόμενη φορά που θα τη διασχίσεις φρόντισε να υψώσεις το βλέμμα σου για να δεις όλον αυτόν τον αρχιτεκτονικό πλούτο που κρύβει.

*Οι φωτογραφίες είναι της Νένας Καζαντζίδου

Σχετικά Αρθρα
Σχετικά Αρθρα