Ο Χάρτης της Πόλης: Το μέγαρο της Φιλοπτώχου

Υπάρχει κάτι που είναι πιο ωραίο από το να μιλάς για την αρχιτεκτονική ενός ιδιαίτερου κτιρίου, το να μιλάς για την αρχιτεκτονική ενός κτιρίου που φιλοξενεί σημαντικές δράσεις και λειτουργεί πραγματικά σα «δοχείο ζωής» όπως θα έλεγε και ο Άρης Κωνσταντινίδης. Γιατί αυτό ακριβώς κάνει η Φιλόπτωχος Αδελφότητα Ανδρών Θεσσαλονίκης από το 1871 που ιδρύθηκε. Η ΦΑΑΘ από τη δεκαετία του 1920 στεγάζεται στο κτίριο που βρίσκεται στη βορειοδυτική πλευρά του Ιερού ναού της Αγίας Σοφίας ένα κτίριο που αξίζει να μελετήσουμε.

Μετά τη μεγάλη πυρκαγιά του 1917, λοιπόν, το Διοικητικό Συμβούλιο της ΦΑΑΘ αποφάσισε την ανέγερση ενός Μεγάρου στην πόλη τόσο για να στεγάσει τις υπηρεσίες της όσο και για να αυξήσει τα έσοδά της μέσα από τις ενοικιάσεις των χώρων του. Έτσι το 1922 αγοράστηκε το συγκεκριμένο οικόπεδο που βρίσκεται στη γωνία των οδών Αγ. Σοφίας και Κεραμοπούλου και ανήκε στην πυρίκαυστη ζώνη με έκταση 335.84 τ.μ. Το Μέγαρο της ΦΑΑΘ έγινε σε σχέδια του σπουδαίου αρχιτέκτονα Ξενοφώντα Παιονίδη, συνυπογράφοντας σύμβαση με την Ανώνυμη Οικοδομική Εταιρεία Νέων Χωρών (η ίδια που είχε αναλάβει και το Κόκκινο Σπίτι) έναντι 1.485.000 δραχμών. Το κτίριο αποτελούνταν από ισόγειο και 2 ορόφους και όπως είναι φυσικό ο Παιονίδης κι εδώ ακολουθεί νεοκλασικές φόρμες, αφού μέσα από τα έργα του επιχειρούσε να υπενθυμίζει στους Έλληνες τις αρχές του κλασικισμού. Το κτίριο βρισκόταν σε ένα κομβικό σημείο και με την αίγλη του είναι λογικό πως οι ενοικιαστές του ήταν οι εύποροι της εποχής.

Κατά τη διάρκεια της κατοχής το κτίριο βομβαρδίστηκε, ωστόσο οι ζημιές επιδιορθώθηκαν άμεσα. Ήταν εκείνη η περίοδος που η Αδελφότητα προσέφερε απλόχερα βοήθεια στα αδύναμα μέλη της κοινωνίας της Θεσσαλονίκης. Ειδικότερα, στέγασε τα συσσίτια των κατηχητικών σχολείων όπου έδινε τροφή σε πολλά παιδιά και νέους. Αρχικά έτρεφε 150 παιδιά, όμως στη συνέχεια ο αριθμός αυξήθηκε κατά πολύ. Έτσι, το έργο της Αδελφότητας στην κατοχή είναι κάτι που συγκινεί τόσο όσους μαθαίνουν γι’ αυτό όσο φυσικά κι αυτούς που το έζησαν κι ευγνωμονούν την Αδελφότητα που τους βοήθησε να επιβιώσουν.

Στη συνέχεια το 1948 η Ένωση Γονέων « Η Χριστιανική Αγωγή» (ΓΕΧΑ) ζήτησε από την αδελφότητα να φιλοξενήσει το οικοτροφείο του Αποστόλου Παύλου. Έτσι η ΓΕΧΑ χρηματοδότησε την κατασκευή δύο επιπλέον ορόφων και για 30 χρόνια τα οικοτροφεία βρήκαν στέγη με τη βοήθεια της ΦΑΑΘ.

Το κτίριο δέχτηκε μια εξωτερική συντήρηση το 1999 και τέλος το 2008 ήταν η πιο σημαντική στιγμή αφού ο πρόεδρος της ΦΑΑΘ κ. Θεόδωρος Δαρδαβέσης έκανε πράξη μια ριζική αναδιαμόρφωση του κτιρίου. Είχα την τιμή και τη χαρά να συνομιλήσω μαζί του. Πρόκειται για έναν άνθρωπο γεμάτο ενέργεια, πάθος και αληθινή αγάπη γι’ αυτό που κάνει. Αυτή η αγάπη είναι ολοφάνερη άλλωστε αφού το έργο της Αδελφότητας επί της προεδρίας του έχει εξαπλωθεί σε πάρα πολλούς τομείς. Ξεχωρίζω μερικές από τις προσφορές που έγιναν μόνο κατά τη διάρκεια του 2011: Ενίσχυση της λειτουργίας σχολείου ελληνικής γλώσσας στη Μολδαβία, αλλά και φροντιστηρίων ελληνικής γλώσσας της Κορυτσάς και του Μοναστηρίου. Ακόμη, προσφορά υποτροφιών σε αριστούχους φοιτητές με οικονομικά προβλήματα Επίσης, από το 2008 η ΦΑΑΘ καταβάλει το σχετικό αντίτιμο προς αποπληρωμή του υπολοίπου της ποινής κρατουμένων στις φυλακές Διαβατών. Τέλος αναρίθμητες είναι οι προσφορές της σε εκπαιδευτικά ιδρύματα, μουσεία και φορείς προστασίας και αγωγής νέων όπως το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, το Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού, το Κέντρο Ειδικής Αγωγής, το Ελληνικό Παιδικό χωριό στο Φίλυρο, το Ζωγράφειο Λύκειο Κωνσταντινουπόλεως, αλλά και το Α.Χ.Ε.Π.Α και τον Οργανισμό Κατά των Ναρκωτικών (ΟΚΑΝΑ).

Και φυσικά οι δράσεις της ΦΑΑΘ αφορούν και στον πολιτιστικό τομέα. Ειδικότερα, στο ισόγειο του κτιρίου έχει διαμορφωθεί μια καταπληκτική αίθουσα τέχνης από τον αρχιτέκτονα Νίκο Σγουρό στην οποία δίνεται στέγη σε καλλιτέχνες που δυσκολεύονται να βρουν χώρο για να προβάλλουν το έργο τους. Ακόμη στον 4ο όροφο έχει διαμορφωθεί αίθουσα εκδηλώσεων και στον 3ο όροφο ετοιμάζεται το Μουσείο και η Βιβλιοθήκη της ΦΑΑΘ όπου είχα την ευκαιρία να μπω και να θαυμάσω το χώρο. Εκεί θα εκτεθεί το σπουδαίο ιστορικό αρχείο της ΦΑΑΘ και φυσικά η βιβλιοθήκη που θα περιέχει πλούσιο και σπάνιο υλικό προσβάσιμο σε όλους τους επισκέπτες.

Αν δεν έχει παρατηρήσει ποτέ αυτό το κτίριο απόψε είναι η ευκαιρία σου. Το Θεσσαλονίκη Αλλιώς μας προσκαλεί να ακούσουμε μουσική σε ένα αναπάντεχο μέρος. Στις 8 ακριβώς τα μπαλκόνια του δεύτερου ορόφου του κτιρίου της Φιλόπτωχου Αδελφότητας Ανδρών Θεσσαλονίκης, στην πλατεία Αγίας Σοφίας, θα φωτιστούν και οι σολίστες της Εθνικής Λυρικής Σκηνής Γιάννης Χριστόπουλος και Σοφία Κυανίδου θα ερμηνεύσουν αποσπάσματα από γνωστές όπερες, αλλά και από την Κρητικοπούλα του Σπύρου Σαμάρα. Στο πιάνο θα τους συνοδεύσει ο Νίκος Ζαφρανάς. Για ένα τέταρτο περίπου, σε ένα δρώμενο που ονομάσαμε ‘’Η Μουσική μαλακώνει τις καρδιές’’ οι άριες θα πλημμυρίσουν την πλατεία και το κοινό θα παρακολουθήσει ένα μοναδικό μουσικό θέαμα.

Ραντεβού στις 8:00 ε!

Υ.Γ.: Ευχαριστώ από καρδιάς τον κ. Θεόδωρο Δαρδαβέση για τη συνομιλία που είχαμε η οποία με γέμισε αισιοδοξία μιας και ο ίδιος πρεσβεύει απόλυτα την αλληλεγγύη και την αγάπη. Επίσης ευχαριστώ την κ. Μαριάννα Χριστοπούλου υπεύθυνη για την ψηφιοποίηση του ιστορικού αρχείου της ΦΑΑΘ για τις πληροφορίες που μοιράστηκε μαζί μου.