Ο Εύοσμος, το δυτικό Ελντοράντο της πόλης

Εικόνες: Γιώργος Νιάκας

Ο Εύοσμος, άλλοτε Νέος Κουκλουτζάς, αποτέλεσε για χρόνια μια νέα πατρίδα ποντίων και μικρασιατών, καθώς και πολιτικών προσφύγων και ομογενών από την Σοβιετική Ένωση και τη Βόρεια Ήπειρο.

Σήμερα είναι μια έκταση με μεγάλα περιθώρια οικιστικής ανάπτυξης που αυξάνει σταθερά το μόνιμο πληθυσμό της, ο οποίος διπλασιάστηκε τα τελευταία 20 χρόνια αγγίζοντας τους 80.000 κατοίκους, καθιστώντας την περιοχή το κέντρο του δεύτερου μεγαλύτερου δήμου στη Βόρεια Ελλάδα.

Η μέση ηλικία στο δήμο Ευόσμου-Κορδελιού, σύμφωνα με τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία, προσδιορίζεται στα 35,9 έτη, γεγονός που καθιστά το δήμο τον τρίτο μικρότερο ηλικιακά στη χώρα, μετά τους δήμους Ασπρόπυργου και Φυλής στη Δυτική Αττική. Ο δήμος Ευόσμου-Κορδελιού έχει πληθυσμό 105.426 κατοίκους, εκ των οποίων γεννήθηκε εντός αυτού το 35,3%, εκτός Θεσσαλονίκης το 27,67%, ενώ σε χώρα του εξωτερικού ένα ποσοστό 19,11%. Το ποσοστό αυτό φωτογραφίζει πιθανότατα τις αφίξεις μετά την πτώση της ΕΣΣΔ, καθώς στο δήμο έχουν απογραφεί 6.122 ξένοι υπήκοοι, εκ των οποίων μόλις οι 611 προέρχονται από χώρα που σήμερα βρίσκεται εκτός της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Ο Εύοσμος αποτελεί κόμβο, καθώς οι τρεις βασικοί οδικοί άξονες της πόλης, Μοναστηρίου, Εγνατία Οδός και Περιφερειακός, διέρχονται ή γειτνιάζουν με αυτόν. Εκτός από τον εσωτερικό γεωγραφικό του διαχωρισμό, διαθέτει και την επονομαζόμενη Νέα Πολιτεία. Η περιοχή βρίσκεται δίπλα στον περιφερειακό, και η ραγδαία αύξηση πληθυσμού που βιώνει την τελευταία δεκαετία ο δήμος οφείλεται κυρίως σε αυτό το γεωγραφικό κομμάτι.

Από τις αρχές του 2000 στην περιοχή άνωθεν του περιφερειακού, στην οδό Ακαδήμου, εγκαθίστανται επιχειρήσεις και γραφεία πολυεθνικών εταιρειών. Σύντομα κάτω από τον περιφερειακό, στην Αντώνη Τρίτση, ξεκινούν να χτίζονται τα πρώτα σπίτια και αργότερα τα πρώτα συνοικιακά μαγαζιά.

Την τελευταία δεκαετία, η περιφερειακή οδός έχει αναβαθμιστεί, ενώ έχει προστεθεί πεζογέφυρα για τη διέλευση των πεζών. Ωστόσο, εκκρεμότητα αποτελεί μέχρι και σήμερα η λειτουργία του ασανσέρ για την διέλευση ατόμων με κινητικά προβλήματα.

Την τελευταία πενταετία, στις καθέτους της οδού Αναγεννήσεως, παρατηρείται μια οικιστική έκρηξη. Δεκάδες νέες πολυκατοικίες με πάρκινγκ και συχνά μικρά πάρκα έχουν εμφανιστεί δίπλα σε εγκαταλελειμμένες εκτάσεις γης. Οι οικογένειες που επέλεξαν να αγοράσουν αυτά τα διαμερίσματα, μπορεί σήμερα να βρίσκονται απομονωμένες και να χρειάζονται όχημα για να εξυπηρετήσουν οποιαδήποτε ανάγκη, ωστόσο η περιοχή παρουσιάζει μια σταθερή ανάπτυξη, η οποία καθιστά για πολλές οικογένειες την αγορά ακινήτου στην περιοχή, μια επένδυση για το μέλλον.

Περπατώντας ένα μεσημέρι στις γειτονιές στο κέντρο του Ευόσμου συναντά κανείς λαϊκές διώροφες μικρές μεζονέτες, σε μια περιοχή που το μικρασιατικό στοιχείο είναι εμφανές. Παράλληλα, τριώροφες πολυκατοικίες χτισμένες μετά το 2000 στεγάζουν οικογένειες και ζευγάρια μακριά από το κέντρο της πόλης. Ο δημόσιος χώρος στην περιοχή είναι πολύ πιο καθαρός από το κέντρο της Θεσσαλονίκης, το Φάληρο και την Τούμπα, ενώ απειροελάχιστα καταστήματα είναι εγκαταλελειμμένα συγκριτικά με την ερημιά σε πολλές από τις περιοχές του κεντρικού δήμου της πόλης.

Στους τρεις παράλληλους κεντρικούς οδούς της της περιοχής επικρατεί διαρκώς κίνηση από οχήματα, ενώ στην οδό Αριστοτέλους, μετά την πλατεία του Ευόσμου συναντά κανείς πολλά μανάβικα και καφέ. Η κίνηση στους παράδρομους είναι περιορισμένη το μεσημέρι καθώς τα παιδιά γυρνάνε σπίτι τους από το σχολείο. Σε ένα μικρό πάρκο, στη συμβολή Ολυμπίας και Παγγαίου, οι μητέρες κάθονται με τα καροτσάκια των παιδιών τους. Αμέσως μετά συναντά κανείς έναν από τους πολλούς τοίχους που εκδηλώνεται ο οπαδικός πόλεμος των γκράφιτι μεταξύ ΠΑΟΚ και Άρη, κάτι που είναι έκδηλο σε όλη την περιοχή. Το κέντρο του Ευόσμου φιλοξενεί λίγα πάρκα, τα οποία όμως διαθέτουν δημόσιες βρύσες, σε αντίθεση με το δήμο Θεσσαλονίκης.

Η Υβόννη ζει στον Εύοσμο, με το σύζυγό της και τα δυο τους παιδιά από το 2000. Έχει βιώσει την πρώτη ανάπτυξη στο κέντρο του Ευόσμου, και σήμερα έχοντας μετακομίσει πάνω από τον περιφερειακό, βιώνει μια δεύτερη οικιστική ανάπτυξη, αυτή τη φορά όμως, από μηδενική βάση.

“Όταν ήρθαμε εμείς σαν αρραβωνιασμένοι με τον σύζυγο στην οικοδομή που μέναμε, κοιτούσαμε γύρω-γύρω και είχε μια οικοδομή, μια αλάνα, μια οικοδομή, ένα χωράφι. Τώρα εκεί δεν υπάρχει τίποτα, ούτε για να παρκάρεις. Όταν μετακομίσαμε επάνω, ήτανε μια οικοδομή και τρία χωράφια πιο δίπλα χτιζόταν η δεύτερη. Σήμερα χτίζονται καθημερινά καινούριες.

Όταν κάποιος έρχεται από ανατολική προς τη δυτική Θεσσαλονίκη, και περνάει στη δική μας περιοχή του άνωθεν περιφερειακού, βλέπει ένα γκρι πράγμα, με λίγο καφέ που έχουν κάποιες οικοδομές. Τίποτε άλλο. Αν κάτσεις το βράδυ στην πεζογέφυρα από τη μια πλευρά θα δεις κόσμο και κίνηση, και γυρνάς από την άλλη και βλέπεις το απόλυτο τίποτα. Η Ακαδήμου δεν έχει φώτα. Περπατάνε οι κάτοικοι και φοράνε σκούρα ρούχα και τους βλέπεις στα 20 μέτρα ξαφνικά καθώς οδηγάς, γιατί δεν έχει φώτα και πεζοδρόμιο. Μια μητέρα πάνω από τον περιφερειακό, το μόνο που μπορεί να κάνει είναι να πάρει το καρότσι και να γυρνάει στους δρόμους κάνοντας μια βόλτα για να πάρει αέρα, και να περπατήσει με μια φίλη της.”

Η αγορά ακινήτων

Για την αγορά ενός νεόδμητου διαμερίσματος στη περιοχή άνωθεν του περιφερειακού θα εξετάσει κανείς τιμές από 1.500 έως και 2.000 ευρώ ανά τετραγωνικό. Με μια αναζήτηση φαίνεται ότι οι τιμές για ένα νεόδμητο 70 έως 100 τ.μ. κυμαίνονται από 100.000 έως 130.000 ευρώ. Αν κανείς αναζητεί διαμέρισμα μεγαλύτερο των 100 τ.μ., τότε η τιμή ξεκινά από τα 140.000 ευρώ για νεόδμητα, τα οποία πληθαίνουν όσο κινείται κανείς ανατολικά και αγγίζουν μέχρι και τα 270.000 ευρώ για έως 140 τετραγωνικά. Ενδιαφέρον αποτελεί ότι για αντίστοιχα τετραγωνικά στο εσωτερικό του Ευόσμου η τιμή είναι σχεδόν 20% υψηλότερη.

Ο Εύοσμος φιλοξενεί αρκετές αθλητικές εγκαταστάσεις, με τέσσερα γήπεδα ποδοσφαίρου, δυο μπάσκετ και ένα τένις, καθώς και ένα δημοτικό γυμναστήριο με όργανα, προγράμματα χορού και σάουνα. Η περιοχή κατοικείται κυρίως από οικογένειες και διαθέτει 25 δημοτικά, 7 γυμνάσια και 12 λύκεια. Παράλληλα στο δήμο Ευόσμου-Κορδελιού λειτουργούν δυο δημόσια – και αρκετά ιδιωτικά – Κέντρα Δημιουργικής Απασχόλησης, όπου παιδιά 5 έως 12 ετών, έχουν την ευκαιρία να έρθουν σε επαφή με δραστηριότητες, όπως η ρομποτική, τα εικαστικά, το θέατρο, η μουσική και η μαγειρική.

Η Ιωάννα, γεννημένη στον Εύοσμο, έμενε τα τελευταία χρόνια μαζί με το σύζυγό της στην επαρχία. Πρόσφατα επέλεξαν να επιστρέψουν στον Εύοσμο μαζί με το γιό τους, αναζητώντας όλοι μαζί καλύτερες συνθήκες για την οικογένεια τους, μέσα σε ένα αστικό περιβάλλον. Η ίδια εργάζεται ως πωλήτρια σε μια ιδιωτική εταιρεία και όσο μου διηγείται τη ζωή στον Εύοσμο, παρακολουθεί το γιό της στην προπόνηση ποδοσφαίρου. Εξηγεί πως μια νέα οικογένεια στον Εύοσμο έχει επιλογές για το παιδί της, τόσο στα αθλήματα, όσο και στους διαφορετικούς συλλόγους που μπορούν να απασχοληθούν. Σημειώνει επίσης, πόση σημασία έχει για την ίδια το ΚΔΑΠ, τις απογευματινές αυτές ώρες της απασχόλησης του παιδιού, και η καλή λειτουργία των Κέντρων Υγείας που προσφέρουν δωρεάν περίθαλψη.

Παρ’ ότι αναπτυσσόμενη και αυτόνομη, η περιοχή του Ευόσμου μοιάζει αποκομμένη από το κέντρο και αυτό γιατί αν δε διαθέτει κανείς όχημα, τότε για τα επόμενα χρόνια θα χρειάζεται να χρησιμοποιεί αποκλειστικά τα λεωφορεία του ΟΑΣΘ. Τη στιγμή που το εγκαίνια του μετρό φαίνεται να οδηγούνται για το 2025, δε μπορεί κανείς να συζητά για τη λειτουργία του, πόσο μάλλον για τη μελλοντική βορειοδυτική επέκτασή του. Έτσι οι πολίτες του Ευόσμου θα πρέπει να αρκεστούν για τα επόμενα χρόνια στις δύο γραμμές, 21 και 32, που προσφέρει ο ΟΑΣΘ. Αξίζει να σημειωθεί, ότι η μελέτη Στρατηγικής Βιώσιμης Ανάπτυξης που εκπόνησε η Περιφέρεια, έχει προτείνει ένα μέσο σταθερής τροχιάς, σαν προαστιακό, που θα συνδέει την περιοχή με το λιμάνι της πόλης.

Η αγορά ανθίζει – Το πράσινο και τα πάρκα απουσιάζουν

Το πολεοδομικό συγκρότημα μπορεί να παρουσιάζει μεγάλους ρυθμούς οικιστικής ανάπτυξης, αλλά δε συμβαίνει το ίδιο και με τους πράσινους χώρους. Στον Εύοσμο, σύμφωνα με τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία το 2008, συναντούσε κανείς μια αναλογία 0,83 τ.μ πρασίνου ανά κάτοικο. Σύμφωνα με την Υπηρεσία Πρασίνου, συνολικά ο δήμος Κορδελιού-Ευόσμου φιλοξενεί περίπου 250.000 τ.μ. πρασίνου. Από αυτά φαίνεται – χωρίς να υπάρχουν δημοσιευμένα στοιχεία – να αντιστοιχούν κατ’ εκτίμηση στον Εύοσμο περίπου τα 50.000.

Σύμφωνα με έρευνα του Guardian, η συντριπτική πλειοψηφία των ευρωπαϊκών πόλεων αντιμετωπίζουν σήμερα σοβαρό ζήτημα με την ατμοσφαιρική ρύπανση. Η Θεσσαλονίκη είναι μια από αυτές, καθώς οι κάτοικοι αναπνέουν αέρα σχεδόν τέσσερις φορές πάνω από τα νέα όρια που θέτει ο ΠΟΥ. Στις πιο επιβαρυμένες περιοχές του Νομού Θεσσαλονίκης συγκαταλέγεται και ο Εύοσμος και το Κορδελιό με συγκεντρώσεις (μικρο)σωματιδίων PM2.5 16-19 μg/m3. Η παρουσία των διυλιστηρίων των ΕΛΠΕ δυσχεραίνει την κατάσταση, γεγονός που επιβεβαιώνουν μελέτη του ΑΠΘ και έκθεση των επιθεωρητών περιβάλλοντος.

Ο Δήμος έχει υιοθετήσει ήδη έργα που θα προσφέρουν πράσινη έκταση τόσο στο κέντρο του Ευόσμου, όσο και άνωθεν του περιφερειακού. Συγκεκριμένα, το 2021 εγκρίθηκε πλάνο ανάπλασης και πράσινων παρεμβάσεων με την ονομασία Πράσινος Περίπατος, το οποίο σύμφωνα με πληροφορίες του δήμου βρίσκεται σε φάση μελέτης. Παράλληλα από το 2022, ο Δήμος έχει εγκαινιάσει το θεσμό Υιοθεσία Χώρων Πρασίνου, καλώντας πολίτες και επιχειρήσεις να υιοθετήσουν ένα χώρο πρασίνου, για να ενισχυθεί το αστικό πράσινο, αναλαμβάνοντας σε συνεργασία με το Δήμο τη φροντίδα του. Η ρύπανση άνωθεν του περιφερειακού, λόγω της εγκατάλειψης και του βιομηχανικού τοπίου που επικρατούσε τα προηγούμενα χρόνια αλλάζει με την εγκατάσταση των μόνιμων κατοίκων. Την άνοιξη του 2022 εγκρίθηκαν έργα ανάπλασης οδών και ανοικτών χώρων που επιδιώκουν να αλλάξουν το τοπίο στην πυκνοκατοικημένη περιοχή του κέντρου. Συγκεκριμένα το σχέδιο μελετά την ανάπλαση των μεγάλων οδών στο εσωτερικό του Ευόσμου, όπως της Εθνικής Αντιστάσεως, ενώ πρόκειται να κατασκευαστεί νέος κυκλικός κόμβος στη συμβολή των οδών Καραολή & Δημητρίου και Μ. Αλεξάνδρου.

Η Υβόννη εκτός από κάτοικος της περιοχής, δραστηριοποιείται και εμπορικά στο κέντρο του Ευόσμου, έχοντας το δικό της ζαχαροπλαστείο. Σχετικά με την εμπορική ανάπτυξη και τα ζητήματα που πρέπει να επιλυθούν σημειώνει:

“Οι γύρω περιοχές, όπως οι Αμπελόκηποι που ήταν κάποτε πολύ ζωντανή περιοχή και εμπορική, αλλά και η Ηλιούπολη, έχουν αποδυναμωθεί και έχουν τραβήξει τον κόσμο προς τον Εύοσμο, σαν αγορά. Μια οικογένεια βρίσκει εδώ τα πάντα. Είτε θα βγουν για να πάνε σε παιδότοπο, είτε για φαγητό, είτε για να κάνουν βόλτα στην πλατεία, είτε θα πάνε για να ψωνίσουν κάτι.

Το πάρκινγκ όμως είναι ένα θέμα, για κάποιον που θέλει να έρθει. Το κυκλοφοριακό στον Εύοσμο είναι ζήτημα, και νομίζω ότι αν βελτιωθεί αυτό θα μπορεί ο κόσμος να είναι πιο άνετος και να έρχεται ακόμα περισσότερο. Επίσης θα πρέπει να δοθεί σημασία και στα μαγαζιά πάνω από τον περιφερειακό που εκεί είναι το πρόβλημα, γιατί δεν υπάρχει τίποτα. Οι εκάστοτε δήμαρχοι κάνουν κάτι, αλλά όχι κάτι σημαντικό. Χρειάζεται να γίνουν πάρκα. Από Μακρυγιάννη μέχρι τη Μαιάνδρου δεν υπάρχει ένα πάρκο, κάπου να θες να πας να κάτσεις με το παιδί σου. Αν θα γίνει ένα πάρκο, δίπλα θα ανοίξει και ένα μαγαζί, θα ανοίξει και ένα μίνι μάρκετ. Έχουμε ένα σχολείο μόνο και όλα τα μαγαζιά έχουν ανοίξει γύρω από εκεί, άρα αν γίνει και ένα άλλο σποτ, θα ανοίξει κι άλλο μαγαζί εκεί πέρα, και θα αποκτήσει ζωή η περιοχή.”

Το εμπορικό κέντρο

Στο δήμο δραστηριοποιείται από τον Ιανουάριο του 2020, ένας από τους πιο δραστήριους και νεανικούς εμπορικούς συλλόγους. Ο Εμπορικός Σύλλογος Ευόσμου-Κορδελιού αριθμεί σήμερα πάνω από 800 μέλη, με μέσο όρο ηλικίας τα 39 έτη. Ο πρόεδρος του συλλόγου, Κώστας Βασιλειάδης, μιλά στην Parallaxi για την ανάπτυξη του Ευόσμου, τα ποιοτικά χαρακτηριστικά και τις ανάγκες της περιοχής.

“Ένας δείκτης ο οποίος δείχνει ότι τα πράγματα πηγαίνουν καλά στην περιοχή μας είναι ότι έχουμε αρκετές περιπτώσεις πολυεθνικών όπου πρώτα ανοίγουν το πρώτο υποκατάστημα στην πόλη, στην περιοχή μας. Αυτό συμβαίνει γιατί σε συζητήσεις μαζί τους, δύο είναι οι δείκτες οι οποίοι τους προσελκύουν. Το πρώτο είναι ότι είναι η δεύτερη μεγαλύτερη περιοχή στη βόρεια Ελλάδα σε κατοίκους. Αλλά το πιο χαρακτηριστικό είναι ότι έχει το χαμηλότερο μέσο όρο ηλικίας στην Ελλάδα αυτή τη στιγμή. Οπότε είναι ένα κοινό που πραγματικά όλες οι αγορές το αναζητούν. Η περιοχή έχει ανοδική τάση και όλοι οι δείκτες δείχνουν ότι αυτό θα συνεχιστεί για τα επόμενα 5 χρόνια τουλάχιστον. Έχουμε μεγάλη αύξηση στους τζίρους των επιχειρήσεων, αλλά και στον αριθμό αυτών

Ο βασικός λόγος ανάπτυξης της περιοχής είναι ότι έχουμε μια απόσταση από το κέντρο, η οποία έτσι πως είναι οι υποδομές στην πόλη, δεν είναι εύκολο να πας στο κέντρο. Αυτό δημιούργησε την ανάγκη να εξυπηρετηθούμε σε πιο κοντινές αποστάσεις από μια άλλη αγορά πέραν του κέντρου. Οπότε στην ουσία ο Εύοσμος από μόνος του, δημιούργησε μια συνοικιακή αγορά, το κέντρο των δυτικών συνοικιών. Αν ξεκινήσεις από Αμπελόκηπους μέχρι το δήμο Χαλκηδόνας, στην άκρη του νομού, είναι κοινή ομολογία ότι ο Εύοσμος είναι κεντρική αγορά. Γίνονται κατά διαστήματα κάποιες έρευνες, όπως από τα δεδομένα των POS, που δείχνουν ότι υπάρχει μετατόπιση του τζίρου από το κέντρο προς τα δυτικά, έστω και πολύ μικρός. Παράλληλα, έγιναν επενδύσεις από επαγγελματίες, με αποτέλεσμα να έχουμε αρκετά καλές σε ποιοτικά επίπεδα επιχειρήσεις, αλλά και σε μεγάλη ποικιλία. Δεν λείπει κάτι από την αγορά αυτή τη στιγμή. Το τελευταίο που θα έβαζα, είναι η τόνωση της αγοράς σε συγκεκριμένο πλαίσιο και σχέδιο το οποίο εφαρμόζουμε σαν εμπορικός σύλλογος για την προβολή του Ευόσμου.”

Ο Κώστας είναι επαγγελματίας από το 2002 και διατηρεί σήμερα στον Εύοσμο κατάστημα στον κλάδο της κινητής τηλεφωνίας. Εκτός από την ιδιότητα του προέδρου του συλλόγου, είναι και κάτοικος της περιοχής, με αποτέλεσμα να παρατηρεί την εξέλιξη τα τελευταία χρόνια, αλλά και τις αλλαγές στον αστικό χώρο που χρειάζεται να συνοδεύσουν αυτή την ανάπτυξη.

“Είμαστε δυστυχώς ένα απέραντο τσιμέντο. Χρειαζόμαστε πνεύμονες αναπνοής και ζωής άμεσα. Είναι κάτι το οποίο θα τονώσει αν θέλεις και την επιχειρηματική κίνηση, γιατί σίγουρα όπου υπάρχει πράσινο γύρω-γύρω υπάρχουν και γειτονιές και πιάτσες που αναπτύσσονται. Με αυτόν τον τρόπο, τονώνεται και το αίσθημα ασφάλειας. Γιατί, όταν ανοίγουν μερικές επιχειρήσεις σε μια γειτονιά, αυτόματα, και μόνο από το φωτισμό αλλάζει η περιοχή. Για την καθαριότητα δε θα έλεγα ότι είμαστε στις καθαρές περιοχές, αλλά δε θα έλεγα ότι έχουμε και πρόβλημα.

Ο Εύοσμος έχει ένα μεγάλο πλεονέκτημα, ότι έχει οικόπεδα να αναπτυχθεί. Στα επόμενα 5 χρόνια, με βάση το ρυθμό στις άδειες των οικοδομών, δε θα υπάρχουν σε λίγο χωράφια. Οπότε όποιος επαγγελματίας μελετά σήμερα την περιοχή, θα πρέπει να καταλάβει ότι εκεί πέρα δημιουργούνται ευκαιρίες. Και όποιος πιο γρήγορα στηθεί, και με τον καλύτερο τρόπο σε μια περιοχή που είναι υπό ανάπτυξη, τόσο πιο γρήγορα θα του επιστραφεί η επένδυση.

Το συμπέρασμα είναι ότι τα επόμενα χρόνια ο Εύοσμος σίγουρα θα εδραιωθεί ως το κέντρο του Δυτικού Νομού, και αν ακολουθήσουν και οι κατάλληλες υποδομές και επενδύσεις από την Δημοτική Αρχή, σε συνδυασμό με μελέτες που θα υλοποιηθούν από τα Υπουργεία, δηλαδή σωστές αναπλάσεις πρασίνου, σωστές υποδομές σχετικά με το οδικό δίκτυο, μετρό, ΟΑΣΘ και ό,τι έχει να κάνει με τη μετακίνηση. Αναπλάσεις πάνω από το περιφερειακό και σοβαρές υποδομές όπως είναι ο φωτισμός. Όλα αυτά, μπορούν σε 10-15 χρόνια να κάνουν τον Εύοσμο, να μην έχει να ζηλέψει τίποτα από κεντρικές αγορές όπως είναι αυτή του κέντρου της Θεσσαλονίκης.”