Ο κρυμμένος αρχιτεκτονικός θησαυρός στο 34 της οδού Ευζώνων

Η οδός Ευζώνων στη Θεσσαλονίκη αποτελεί το σημείο που ενώνει τους δύο κύριους δρόμους της παλιάς και ένδοξης συνοικίας των Εξοχών ή Χαμηδιέ, όπως ήταν η επίσημη ονομασία της, την λεωφόρο Στρατού και την Βασιλέως Γεωργίου.

Αγροί που μετατράπηκαν σε οικόπεδα για να χτιστούν εκεί μετά την πυρκαγιά του 1917, κάποιοι από τους αρχιτεκτονικούς θησαυρούς που συναντάμε από άκρη σε άκρη στην πόλη.

Το Lycce, παλιό Γαλλικό Σχολείο, η Βίλα Γεωργιάδη, αλλά και η κατοικία στον αριθμό 34, αποτελούν μερικά από τα κτίρια κομψοτεχνήματα της οδού Ευζώνων, του δρόμου που ένωνε τη συνοικία των Εξοχών με το ιστορικό κέντρο της πόλης.

Κτίρια καλοχτισμένα με δύο ή τρεις ορόφους, με πλευρικούς διαδρόμους και μικρούς κήπους.

Το «διαμάντι» στην Ευζώνων 34 τα τελευταία χρόνια παραμένει κρυμμένο πίσω από τις σκαλωσιές και το πράσινο δίχτυ.

Φωτογραφίες των προηγούμενων χρόνων και μια κλεφτή ματιά που μπορείς να ρίξεις στις δύο πλευρές του, έχουν μείνει να θυμίζουν το απίστευτης αρχιτεκτονικής σπουδαιότητας κτίριο.

Το οικόπεδο αγοράστηκε το 1920 από τον Δημήτριο Σαρρή, ενώ η κατασκευή της κατοικίας ολοκληρώθηκε την ίδια χρονιά από τον μακεδονομάχο, Κωνσταντίνο Μήττα.

Υπάρχει μάλιστα και πινακίδα στην πρόσοψη του κτιρίου με το όνομα του ιδιοκτήτη και το έτος ανοικοδόμησης.

Το κτίριο αποτελεί χαρακτηριστικό δείγμα παλιάς Θεσσαλονίκης, με έντονα στοιχεία εκλεκτικισμού, αναγέννησης, κλασικισμού και μπαρόκ.

Διαθέτει μαρμάρινη εξωτερική σκάλα στον πρώτο όροφο και εντυπωσιακό καμπύλο αέτωμα με ανάγλυφες παραστάσεις από γιγαντομαχία.

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει και η κοίλη κόγχη στον κεντρικό άξονα του κτιρίου, η οποία φιλοξενεί ένα επιβλητικό άγαλμα, προσδίδοντας στο σύνολο μια μοναδική αισθητική, χαρακτηριστική του μεσοπολέμου.

Γυμνά σώματα, άλογα, ασπίδες και τόξα, που συνδυάζονται σε εντυπωσιακή φωτοσκίαση και θεματικό πλούτο. Τα παράθυρα, τα υπέρθυρα, οι ποδιές και οι παραστάδες είναι διακοσμημένα με κορδέλες, λουλούδια και γιρλάντες, στοιχεία ιδιαίτερα δημοφιλή στη δεκαετία του 1920.

Το κτίριο τοποθετείται στη νότια γωνία του οικοπέδου, αφήνοντας περιμετρικά ακάλυπτο χώρο σε σχήμα Γ. Ένας πλευρικός διάδρομος στη βορειοανατολική πλευρά οδηγεί στην πίσω αυλή και στις δύο ανεξάρτητες εισόδους.

Η κάτοψη οργανώνεται γύρω από έναν μεγάλο κεντρικό επιμήκη χώρο (σαλόνι), με τους υπόλοιπους χώρους διαμονής στα δεξιά και αριστερά του.

Οι ιδιοκτήτες μίσθωσαν το οίκημα από το 1923 μέχρι το 1973 οπότε και εγκαταλείφθηκε λόγω προχωρημένης φθοράς.

Μέσα σε αυτά τα χρόνια η οικία μισθώθηκε σε διάφορες οικογένειες και το 1950 έγινε δωρεά στο Χαρίσειο Γηροκομείο.

Παρά το γεγονός ότι εγκαταλείφθηκε το 1973, τα χρόνια που ακολούθησαν μισθώθηκε εκ νέου για να φιλοξενήσει φροντιστήριο μαθηματικών και εν συνεχεία να λειτουργήσει ως έδρα του ΟΚΑΝΑ ως μονάδα χορήγησης μεθαδόνης.

Η χρήση του αυτή δεν ήταν ιδιαίτερη αρεστή στους κατοίκους της περιοχής που αντιμετώπιζαν το κτίσμα με ένα γλυκόπικρο συναίσθημα, αφού από τη μία πλευρά το αντιμετώπιζαν ως πρόβλημα, από την άλλη πλευρά όμως εξακολουθούσαν να θαυμάζουν τον περίτεχνο διάκοσμό του που παρέπεμπε σε έναν τελείως διαφορετικό τρόπο ζωής που βίωσε κάποτε η Θεσσαλονίκη.

Αξιοσημείωτο είναι επίσης και το γεγονός ότι το κτίριο βγήκε αλώβητο από το σεισμό του 1978.

Το «κόσμημα» της Ευζώνων 34 έφτασε πολύ κοντά στο να αποτελέσει μια για πάντα παρελθόν.

Οι ιδιοκτήτες φέρονταν να βρίσκονται σε προχωρημένες επαφές με εργολάβους, ώστε να κατεδαφιστεί για να ανεγερθεί πολυώροφη πολυκατοικία στη θέση του.

Ωστόσο, η ανακήρυξή του σε διατηρητέο έβαλε «φρένο» στα σχέδια αυτά. Το κτίριο, στο οποίο έγιναν κάποιες εργασίες συντήρησης, περιμένει καρτερικά -όπως συμβαίνει και με δεκάδες άλλα στο κέντρο της πόλης, μια νέα χρήση που θα αναδείξει την ιστορική του αξία.

Αντ’ αυτού, τα χρόνια περνάνε.

Οι φθορές εξωτερικά και εσωτερικά έρχονται ως φυσικό επακόλουθο.

Ταυτόχρονα όμως, οι αρχιτεκτονικές λεπτομέρειες που είναι ακόμη ορατές στις δύο πλευρές του κτιρίου, σε συνδυασμό με την καλυμμένη του πρόσοψη και τους «θησαυρούς» που αυτή κρύβει, προσδίδει μια μυστηριώδη γοητεία σε ένα χαρακτηριστικό δείγμα κατοικίας της παλιάς Θεσσαλονίκης.