Ο βασανιστικός θάνατος του ιστορικού κέντρου

Εικόνες: Αχιλλέας Βερτουδάκης

Οι ιστορικές αγορές της Θεσσαλονίκης, που συνιστούν το ιστορικό εμπορικό της κέντρο αναφέρονται στην Ιστορία από το 15ο αιώνα.

Το Καπάνι, το Μπεζεστένι, η αγορά Βλάλη, όπως κι άλλες αγορές που ανήκαν στο βακούφι του Βαγιαζήτ Β’ υπολογίζεται ότι υπήρχαν από τα τέλη του 15ου αιώνα. Σε τουρκικό κτηματολογικό έγγραφο της μονής Λαύρας του Αγίου Όρους κατά το 1569, πληροφορούμαστε την ύπαρξη της αγοράς κι ότι η μονή κατείχε μετόχι στην συνοικία «Οὒν Καπάν» της Θεσσαλονίκης εντός του οποίου υπήρχαν κηροποιεία, εργαστήριο, αυλή, οινοπωλείο και «κονάκιον» με τρία δωμάτια, καθώς κι ότι συνόρευε με το οικόπεδο του Βατοπεδίου.

Το Μπεζεστένι, ίδιας εποχής, ήταν σημαντικός θεσμός των οθωμανικών πόλεων όπου πωλούνταν πολύτιμα αντικείμενα, φυλάσσονταν έγγραφα και περιουσιακά στοιχεία, γινόταν έλεγχος της ποιότητας των εμπορευμάτων και καθορίζονταν οι ισοτιμίες των νομισμάτων.

Οι παραδοσιακές αγορές της πόλης καταστράφηκαν ουκ ολίγες φορές. Από πυρκαγιές το 1889, το 1896 και 1898 συνέβησαν άλλες δύο σημαντικές πυρκαγιές. Το 1917 συνέβη η καταστρεπτικότερη πυρκαγιά που αποτέλειωσε το κέντρο της πόλης. Ξαναχτίζονταν πάντα ως αγορές.

Μπορεί να επιβίωσαν τόσων μεγάλων καταστροφων και πυρκαγιών και να ξανα-γεννήθηκαν από τις στάχτες τους έφτασαν όμως στο σήμερα για να πεθάνουν όπως φαίνεται ηρωϊκά από την απόλυτη αδιαφορία της δημοτικής αρχής και όλων των εμπλεκόμενων φορέων της πόλης.

Εκατοντάδες λουκέτα μετράμε στην ευρύτερη περιοχή από την Άθωνος μέχρι τη Δωδεκανήσου, εκεί που το τοπικό εμπόριο άκμασε για αιώνες σήμερα υπάρχει μόνο εγκατάλειψη και λουκέτα.

Σε κάθε πόλη με την ιστορία της Θεσσαλονίκης που σέβεται τον εαυτό της, η προτεραιότητα να κρατηθεί ζωντανή η φυσιογνωμία των κεντρικών αγορών της είναι αυτονόητη.

Στη Θεσσαλονίκη πανηγυρίζουμε τον ερχομό αλυσίδων του εξωτερικού στην Τσιμισκή και κλείνουμε τα μάτια στην τραγική εικόνα ερημοποίησης του εμπορικού ιστορικού κέντρου που αποτέλεσε την κορωνίδα του εμπορίου της για αιώνες.

Περπατώντας στο Καπάνι, το Μπεζεστένι, τη Φράγκων και τα πέριξ αισθάνεται κανείς την ασφυξία μιας ασεβούς πόλης. Δεκάδες βιβλία γράφτηκαν για να περιγράψουν τη ζωή των αγορών της πόλης και λίγες κουβέντες σαν επιθανάτιος ρόγχος σε ρεπορτάζ για την παρακμή τους υποδηλώνουν το άδοξο τέλος…