Οι Γάλλοι βυζαντινολόγοι για τα αρχαία της Εγνατίας

ΕΚΚΛΗΣΗ ΓΑΛΛΩΝ ΒΥΖΑΝΤΙΝΟΛΟΓΩΝ ΜΕΛΩΝ ΤΗΣ ΓΑΛΛΙΚΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

Στη διάρκεια κατασκευής του «Σταθμού Βενιζέλου» του Μετρό της Θεσσαλονίκης αποκαλύφθηκε ο σημαντικότερος αρχαιολογικός χώρος στα ανασκαφικά χρονικά της πόλης. Σε 1500 τ.μ. ήρθε στο φως ο μαρμαρόστρωτος decumanus maximus και η διασταύρωσή του με τον μεγάλο κάθετο cardo, όπου σχηματίζεται μνημειώδης πυλώνας (τετράπυλο), τα πλευρικά κράσπεδα και οι υποδομές τους, τα εκατέρωθεν καταστήματα και εργαστήρια που σχηματίζουν οικοδομικές νησίδες και σημαντικό τμήμα μιας πλακόστρωτης πλατείας που περιβάλλεται από στοές.

Πρόκειται για ένα οικοδομικό παλίμψηστο του πολεοδομικού ιστού της Θεσσαλονίκης που διατρέχει χρονικά την ύστερη αρχαιότητα, τους μεταβατικούς χρόνους και την αρχή της μεσοβυζαντινής περιόδου για τη Θεσσαλονίκη (4ος αι. – 9ος αι. μ.Χ.). Το εύρημα συνιστά ένα αστικό αρχαιολογικό τοπίο ως τμήμα της πολεοδομίας της βυζαντινής πόλης και ακίνητο μνημείο σύμφωνα με τις διατάξεις του Αρχαιολογικού Νόμου και αποτελεί μία μοναδική διεθνώς μαρτυρία για τη λειτουργία των βυζαντινών πόλεων. Επειδή η Θεσσαλονίκη κατέχει σημαντική θέση στον κατάλογο της UNESCO με δεκαπέντε μνημεία Παγκόσμιας Κληρονομιάς, η αποκάλυψη του πολεοδομικού ιστού ενοποιεί τη βυζαντινή πόλη και την καθιστά ευανάγνωστη και κατανοητή.

Με υπουργική απόφαση του 2017 αποφασίστηκε η in situ διατήρηση και ανάδειξη του συνόλου και η παράλληλη υπόγεια εκσκαφή του Σταθμού. Έκτοτε ξεκίνησε η εφαρμογή της σχετικής μελέτης. Ωστόσο με νέα γνωμοδότηση του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου στις 19/12/2019 αποφασίστηκε η απόσπαση του συνόλου, η κατασκευή του Σταθμού και η επανατοποθέτηση των αρχαιοτήτων μετά το πέρας του τεχνικού έργου.

Η προτεινόμενη λύση οδηγεί στον κατακερματισμό του μνημείου, στην ακύρωση της αξίας του και στην οριστική απώλεια της αυθεντικότητάς του. Η αμφίβολη επιστροφή του σε μορφή σκηνογραφίας δεν θα ανακαλεί σε τίποτα από την αρχική υπόστασή του. Επειδή το παρελθόν της πόλης οφείλει να συνυπάρχει αρμονικά με το παρόν και να λειτουργεί υπέρ της διατήρησης της συλλογικής ιστορικής μνήμης καλούμε την ελληνική πολιτεία να αδράξει την πολύτιμη ευκαιρία αρμονικής συνύπαρξης του παρελθόντος μέσα από το παρόν και να παραδώσει το εύρημα αλώβητο στους Έλληνες πολίτες και στη διεθνή κοινότητα, εφαρμόζοντας την κείμενη ελληνική νομοθεσία και σεβόμενη τις διεθνείς Συμβάσεις προστασίας της πολιτιστικής κληρονομιάς σε ένα περιβάλλον αειφόρου ανάπτυξης.

Les membres de la Comité Française des Etudes Byzantines (CFEB) Τα μέλη της Γαλλικής Επιτροπής Βυζαντινών Σπουδών

Paolo Odorico, Ecole des Hautes Etudes des Sciences Sociales, Paris Michel Balard, Université Paris 1 Marie-Hélène Congourdeau, membre de CFEB Annick Peters-Custot, Université Nantes Vincent Deroche, Collège-de-France, Paris Brendan Osswald”, University of Heidelberg Catherine Otten, membre de CFEB Arietta Papaconstantinou, Collège de France, Paris Jean-Michel Spieser, Universite de Fribourg Giovanni Stranieri, Université Jean Monnet, Saint-Etienne