Οι πόλεις στα χέρια των κατοίκων τους

Λέξεις: Ιωάννα Δαγδιλέλη

Ως εκλεγμένη στην Α΄ Κοινότητα Θεσσαλονίκης τις τελευταίες ημέρες έρχομαι σε επαφή με πολύ κόσμο και συζητάω μαζί τους. Με έκπληξη παρατήρησα ότι οι περισσότεροι, ανεξάρτητα από ηλικία και μορφωτικό επίπεδο, δεν γνωρίζουν ότι φέτος για πρώτη φορά στις αυτοδιοικητικές εκλογές θα ψηφίσουμε σε δύο διαφορετικές κάλπες, σε μία για τον Δήμαρχο και το δημοτικό Συμβούλιο και σε μια άλλη για το Συμβούλιο της κοινότητας όπου ανήκουμε.

Βάσει του Κλεισθένη, του νέου νόμου που ρυθμίζει τη διεξαγωγή των φετινών αυτοδιοικητικών εκλογών, δεν είναι υποχρεωτικό πλέον, για να λάβει μέρος ένας συνδυασμός στις δημοτικές εκλογές, να κατεβάσει ψηφοδέλτια και για τις κοινότητες. Ούτε είναι υποχρεωτικό ένας δημότης να ψηφίσει τον ίδιο συνδυασμό στον δήμο και την κοινότητα.

Επειδή την τελευταία τετραετία είμαι εκλεγμένη κοινοτική σύμβουλος στην Α’ κοινότητα Θεσσαλονίκης και γνωρίζω από τα μέσα τα προβλήματα και τις αδυναμίες της διακυβέρνησης των κοινοτήτων, θα ήθελα να εστιάσω στις αλλαγές που έχει επιφέρει ο Κλεισθένης όσον αφορά στον τρόπο διεξαγωγής της εκλογικής διαδικασίας για τις κοινότητες και τις νέες αρμοδιότητες των κοινοτικών συμβουλίων.

Αλλαγή πρώτη. Αλλάζει ο τρόπος κατάρτισης των συνδυασμών που διεκδικούν τις κοινότητες. Οι συνδυασμοί των κοινοτήτων ανεξαρτοποιούνται από τους συνδυασμούς που διεκδικούν τον κεντρικό δήμο. Μπορούν να συμμετέχουν ως υποψήφιοι συμπράξεις κατοίκων, κινήσεις και πρωτοβουλίες πολιτών που κατοικούν στην περιοχή, γνωρίζουν τις ιδιαιτερότητες του τόπου τους και ενδιαφέρονται για τη βελτίωση της καθημερινότητάς τους.

Αλλαγή δεύτερη. Είναι υποχρεωτική τουλάχιστον μία συνέλευση των κατοίκων της κοινότητας κάθε χρόνο, όπου θα καταγράφονται τα προβλήματα και οι ελλείψεις, θα διατυπώνονται προτάσεις και θα γίνεται συμμετοχικός σχεδιασμός των αιτημάτων και των διεκδικήσεων. Οι τελικές προτάσεις θα κατατίθενται στο δημοτικό συμβούλιο και στα αρμόδια όργανα του δήμου, τα οποία οφείλουν να τις μελετήσουν και να ενημερώσουν σχετικά για κάθε θέμα το αρμόδιο όργανο της κοινότητας μέσα σε ένα μήνα. Και για την καλύτερη επικοινωνία, στις περιπτώσεις που οι κοινότητες αριθμούν πολλούς κατοίκους οι συνελεύσεις αυτές θα γίνονται κατά γειτονιά, ενορία ή δρόμους. Ο νόμος προβλέπει επίσης την εύκολη διενέργεια τοπικών δημοψηφισμάτων.

Αλλαγή τρίτη. Το κοινοτικό συμβούλιο αποκτάει μια σχετική οικονομική αυτονομία καθώς θα διαχειρίζεται ένα μικρό ποσό μερικών χιλιάδων ευρώ, για να καλύπτει κάποιες ανάγκες της κοινότητας. Κάθε κοινότητα θα έχει δηλαδή τον δικό της προϋπολογισμό, τον οποίο θα γνωρίζει από την προηγούμενη χρονιά, ώστε να προγραμματίζει έγκαιρα τη διάθεσή του.

Οι θεσμικές αυτές αλλαγές διαμορφώνουν εκ νέου το τοπίο όσον αφορά τη διακυβέρνηση των κοινοτήτων. Μπορούν να διεκδικήσουν την κοινότητα άτομα που δεν διατηρούσαν σχέσεις με την εξουσία, άτομα που ενδιαφέρονται και αγαπάν τη γειτονιά τους, αλλά ως τώρα το εκλογικό σύστημα δεν τους επέτρεπε να ασχοληθούν με τα κοινά. Άτομα της διπλανής πόρτας που ζουν και κινούνται στη γειτονιά, που τα προβλήματα της γειτονιάς είναι και δικά τους και επηρεάζουν και τη δική τους καθημερινότητα.

Το νέο εκλογικό σύστημα με τις υποχρεωτικές τοπικές συνελεύσεις δίνει φωνή σε όλους όσοι ως τώρα δεν είχαν πρόσβαση στην κεντρική δημοτική εξουσία. Η εξουσία πηγάζει πλέον από τα κάτω και ο κεντρικός Δήμος δεν είναι ρυθμιστής της ζωής και της εξέλιξης των κοινοτήτων.

Ο Κλεισθένης δίνει πολλές και νέες αρμοδιότητες στα κοινοτικά συμβούλια. Είναι αλήθεια ότι και με τον παλιό νόμο του Καλλικράτη οι αρμοδιότητες του κοινοτικού συμβουλίου ήταν πολλές, αλλά τα κοινοτικά συμβούλια συνήθως δεν τις ασκούσαν, γιατί είχαν άμεση εξάρτηση από τον δήμαρχο με το ψηφοδέλτιο του οποίου είχαν εκλεγεί. Σε πολλές μάλιστα κοινότητες ο Δήμαρχος έκανε χρήση του δικαιώματος που είχε να αντικαταστήσει τον πρόεδρο της κοινότητας, όταν αυτός δεν συμφωνούσε μαζί του, γεγονός που αποτελούσε ανασταλτικό παράγοντα στις διεκδικήσεις. Με τον καινούριο νόμο η ανεξαρτοποίηση του κοινοτικού Συμβουλίου από τον νικητή δήμαρχο επιτρέπει την άσκηση των αρμοδιοτήτων της και πιο έντονες διεκδικήσεις.

Ο καινούριος νόμος ευνοεί και προωθεί επίσης την ενεργητική συμμετοχή των πολιτών. Όπως έχει δείξει η ελληνική και διεθνής εμπειρία μόνο η συμμετοχή και ο έλεγχος από ενημερωμένους πολίτες μπορεί να βελτιώσει τη ζωή μας. Είναι στο χέρι μας λοιπόν και ευθύνη όλων μας από τη στιγμή που τα θεσμικά εμπόδια έχουν αρθεί να πάρουμε τη διαχείριση της καθημερινότητας στα χέρια μας.