«Οικτρό ναυάγιο χωρίς ελπίδα σωτηρίας» – Η άγνωστη τραγωδία στα νερά της Επανομής το 1936
Το ναυάγιο του 1970 έχει γίνει το trademark της περιοχής, ενώ μια ιστορία που εκτυλίχτηκε εννιά δεκαετίες πίσω πέρασε στη λήθη του χρόνου
Η παραλία Ναυάγιο στην Επανομή έχει μετατραπεί τα τελευταία χρόνια σε δημοφιλές προορισμό για Θεσσαλονικείς κάθε ηλικίας, αλλά και για τουρίστες που επισκέπτονται την πόλη μας.
Η παραλία χαρακτηρίζεται από τη μοναδική «αμμόγλωσσα» (μικρό ακρωτήρι από άμμο) που σχηματίζει ένα ισοσκελές τρίγωνο περιτριγυρισμένο από καταγάλανα νερά.
Η ονομασία του παραπέμπει σε ότι έχει μείνει στο σημείο για να θυμίζει το ναυάγιο που σημειώθηκε εκεί το 1970. Το πλοίο μετέφερε χώμα για να μπαζώσει έναν πανέμορφο βιότοπο, που φιλοξενούσε πάνω από 2.500 είδη φυτών και εκατοντάδες είδη ζώων. Εγκαταλείφθηκε ανήμερα της γιορτής του Αγίου Αντωνίου, γεγονός που οι ντόπιοι θεωρούν σημάδι πως «ο Άγιος Αντώνιος έσωσε τον βιότοπο».
Έκτοτε, το σκελετικό κουφάρι του πλοίου παραμένει σε πολύ ρηχά νερά, λίγα μέτρα από την ακτή — ένα επιβλητικό θέαμα που «ξύπνησε» το μύθο της παραλίας.
Ωστόσο, το συγκεκριμένο ναυάγιο δεν είναι το μοναδικό που έχει σημειωθεί στην περιοχή.
Έχει προηγηθεί το άγνωστο σε πολλούς ναυάγιο του Α/Π ΠΑΝΑΓΗΣ που σημειώθηκε τον Φεβρουάριο του 1936 κατά τη διάρκεια μιας σφοδρής, σχεδόν ιστορικής, κακοκαιρίας που έπληξε τη Θεσσαλονίκη και τη Β. Ελλάδα την περίοδο εκείνη.
Το μοναδικό που έχει απομείνει να θυμίζει την τραγωδία εκείνη είναι ο λέβητας του πλοίου που εξακολουθεί να είναι ορατός πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας.
Ανατρέξαμε στις εφημερίδες της εποχής που επί ημέρες αναφέρονταν στο ναυάγιο και τους τρεις νεκρούς του Α/Π ΠΑΝΑΓΗΣ.
Χαρακτηριστικό της κακοκαιρίας που έπληττε εκείνη την εποχή τη Θεσσαλονίκη είναι οι παρακάτω αναφορές στις εφημερίδες «Μακεδονία», «Το Φως», «Νέα Αλήθεια» και «Ταχυδρόμος Β. Ελλάδας».
«Πρωτοφανής χιονοθύελλα μετέβαλεν εις αληθινήν κόλασιν επί ένα 24ωρον την Θεσσαλονίκη. Η πόλις ενεκρώθει από της 2ας απογευματινής ώρας».
Μάλιστα, στις σελίδες των εφημερίδων φιλοξενούνται και μαρτυρίες κατοίκων, με χαρακτηριστικότερη την παρακάτω:
«Έχω 24 χρόνια στη Θεσσαλονίκη τέτοιο κακό δεν έχω ξαναδεί. Εάν δεν πρόφταινα να πάρω αυτοκίνητο θα είχα πεθάνει στο δρόμο».
Οι πρώτες πληροφορίες για το ναυάγιο του Α/Π ΠΑΝΑΓΗΣ αρχίζουν να κυκλοφορούν στα δημοσιογραφικά γραφεία της πόλης, ωστόσο ακόμη η κατάσταση είναι συγκεχυμένη εξαιτίας της χιονοθύελλας που έχει παραλύσει τα πάντα στην πόλη.
«Το εκτελούν την άγονον γραμμή Χαλκιδικής ειρημένον ατμόπλοιο απόπλευσε αργά το απόγευμα του Σαββάτου από τη Θεσσαλονίκη με φορτίο διαφόρων ειδών εμπορίου και φορτίον 30.000 οκάδων καπνών» αναφέρουν τα πρώτα ρεπορτάζ.
Τα μεσάνυχτα της 9ης Φεβρουαρίου το Α/Π ΠΑΝΑΓΗΣ προσάραξε στην αμμόγλωσσα εξαιτίας των κακών καιρικών συνθηκών.
Την Κυριακή 10 Φεβρουαρίου το ναυαγοσωστικό ΜΙΜΗΣ προσπαθεί να πλησιάσει το Α/Π ΠΑΝΑΓΗΣ, με τα ρεπορτάζ των ημερών να κάνουν λόγο για «υπεράνθρωπες προσπάθειες».
Η σφοδρή κακοκαιρία γίνεται μεγάλος αντίπαλος για το ΜΙΜΗΣ που και αυτό παρασύρεται με αποτέλεσμα να προσαράξει, αλλά τελικά καταφέρει να αποκολληθεί και να επαναπροσεγγίσει το ατμόπλοιο, εκεί όπου το πλήρωμα του έδινε μάχη με το χρόνο, τα μανιασμένα κύματα και τις άκρως χαμηλές θερμοκρασίες για να αντλήσουν τα νερά που είχαν γεμίσει το ΠΑΝΑΓΗΣ.
Η εφημερίδα «Μακεδονία» γράφει στις 12/2:
«Παντού θύματα, καταστροφαί, ζημιαί, δράματα. Το μεγαλύτερο δράμα συνέβη εις το ημιβυθισθέν παρά την Επανωμήν ατμόπλοιον ΠΑΝΑΓΗΣ το οποίον από του παρελθόντος Σαββάτου μετά άγριαν επί διήμερον πάλην προς τη θάλασσαν και προς όλα τα στοιχεία της φύσεως υπέκυψε τέλος ημιβυθισθέν. Ο πλοίαρχος και δυο άνδρες του πληρώματος απέθανον εκ ψύξεως εν τη εκτελέσει του καθήκοντος των δια τη σωτηρία του πλοίου και των συντρόφων των».
Η εφημερίδα «Νέα Αλήθεια» σε δημοσίευμα της στις 14/2 περιγράφει με γλαφυρό τρόπο:
«Αυτός ο μικρός ΠΑΝΑΓΗΣ τι φρικτή τραγωδία αλήθεια. Κολλημένο στην αμμουδιά το βαποράκι παράδερνε μέσα στη χιονοθύελλα και τη θαλασσοταραχή. Γέμισε νερά, έγειρε στο πλάι. Οικτρό ναυάγιο χωρίς ελπίδα σωτηρίας.
Το πλήρωμα με τον καπετάνιο μισοπαγωμένοι έμειναν να το φυλούν με νύχια και με δόντια. Περίμεναν τον ΜΙΜΗ να τους σώσει.
Όταν ο ΜΙΜΗΣ έφτασε ο πλοίαρχος και ο θερμαστής βρέθηκαν κοκκαλωμένοι. Ο ναύκληρος που έπεσε στη θάλασσα δεν ξαναβρέθηκε. Το άλλο πλήρωμα σε κακά χάλια εσώθη.
Ο ΠΑΝΑΓΗΣ διαλύθηκε και το κύμα πέρασε ορμητικά πάνω στα συντρίμμια σα να έριχνε αυλαία επάνω στο φρικτό δράμα που παίχθηκε ανάμεσα σε ουρανό και θάλασσα».
Η ταυτότητα των τριών θυμάτων και ο ηρωικός καπετάνιος
Νεκροί από το ναυάγιο ανασύρονται οι πλοίαρχος και ιδιοκτήτης Γεράσιμος Φωκάς και ο θερμαστής Γεώργιος Ψυχογιός.
Τη ζωή του χάνει και ο λοστρόμος Θεοδόσιος Σπυράκος ο οποίος έπεσε στη θάλασσα για να σωθεί, αλλά εξαφανίστηκε από τα πελώρια κύματα.
«Ο άμοιρος καπετάνιος είχε την ατυχία να δει το καράβι του να ξεχαρβαλώνεται από τον αέρα και τη χιονοθύελλα. Πιστός στο καθήκον του έμεινε πάνω στο κατάστρωμα και έδινε διαταγές.
Έσωσε πρώτα τους επιβάτες, μετά έσωσε το εμπόρευμα, ήθελε να σώσει και τους ναύτες.
Αλλά εκεί αρχίζει το δράμα. Το κρύο τον έριξε νεκρό στο κατάστρωμα εκεί όπου κυβερνούσε τον αγαπημένο του ΠΑΝΑΓΗ».
Οι τίτλοι τέλους στην τραγωδία
Το απόγευμα της Παρασκευής οι πλοίαρχος και ιδιοκτήτης Γεράσιμος Φωκάς και ο θερμαστής Γεώργιος Ψυχογιός κηδεύονται στη Θεσσαλονίκη με πλήθος ναυτικών να καταθέτουν στεφάνια εκ μέρους του λιμεναρχείου, των πλοιοκτητών, κ.α
Έτσι πέφτουν οι τίτλοι τέλους στην τραγωδία του ΠΑΝΑΓΗ, αλλά και γενικότερα σε μια «μαύρη» εβδομάδα για τη ναυτική Θεσσαλονίκη καθώς εξαιτίας της κακοκαιρίας των ημερών πολλά ιστιοφόρα και αλιευτικά καταστράφηκαν, ενώ αρκετοί αλιείς έχασαν τη ζωή τους.
Είναι χαρακτηριστικό το γεγονός ότι τα δημοσιεύματα της εποχής κάνουν λόγο για «θρήνο ατελείωτο» στη Χαλάστρα, ενώ γίνονται δημόσιες εκκλήσεις για την τύχη δεκάδων ψαράδων που αγνοούνταν τόσο από τη συγκεκριμένη περιοχή όσο και από τη Νέα Μηχανιώνα.
*πληροφορίες από:
αρχεία εφημερίδων ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ, ΤΟ ΦΩΣ, ΝΕΑ ΑΛΗΘΕΙΑ, ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ Β. ΕΛΛΑΔΑΣ
Πηγή Εικόνας: www.wreckhistory.com
