Έτσι γεννήθηκε κάποτε η νέα παραλία

Γράφτηκε το 2012

Όλα όσα θέλατε να ξέρετε για τη Νέα Παραλία στο παρελθόν.

«Είναι μια οφθαλμαπάτη που εντείνεται από το πλήθος των γραφικών καϊκιών και των φέρι μπόουτς τα οποία ναυλοχούν σε μήκος δύο τριών μιλίων μπρος σε μαγαζιά και ξενοδοχεία χτισμένα πάνω στο δρόμο που οδηγεί στην Καλαμαριά»… τάδε έφη ο άγγλος στρατιωτικός H. Day βλέποντας από τη θάλασσα την ανατολική πλευρά της πόλης στα τέλη του 19ου αιώνα. Αυτή είναι μια εικόνα που πλέον διασώζεται μόνο σε ελάχιστες παλιές φωτογραφίες.

Ας τα πάρουμε, λοιπόν, τα πράγματα απ΄την αρχή. Στα μέσα του 19ου αιώνα, η δυτικοποίηση της Οθωμανικής αυτοκρατορίας, με το τέλος του Κριμαϊκού πολέμου και τη Συνθήκη των Παρισίων, έχει σαν αποτέλεσμα και μια νέα γραμμή για διαφορετικό χειρισμό του αστικού χώρου.

Το 1866, ο κλήρος, μαζί με το βάρος της εφαρμογής του μεταρρυθμιστικού σχεδίου, πέφτει στον βαλή Σαμπρή πασά -διοικητής της πόλης- για να γράψει ιστορία. Μ’ ένα ασημένιο σφυρί, δίνει το πρώτο χτύπημα στις ετοιμόρροπες πολεμίστρες στη δυτική πτέρυγα των τειχών, στη Χρυσή Πύλη και έτσι εγκαινιάζει την αρχή του έργου που είχε ανατεθεί στην εταιρία Suez Canal Company. Μέσα στα επόμενα τέσσερα χρόνια οι εργάτες θα γκρεμίσει το μεσαιωνικό θαλάσσιο τείχος της πόλης. Μόνο το Μπεάζ Κουλέ, ο κόκκινος Πύργος – φυλακή θα μείνει για να θυμίζει τις παιές εποχές, έως ότου το 1890 καθαριστεί και ξαναβαπτιστεί ως Λευκός Πύργος.

Η πόλη δεν είναι πια περιτειχισμένη, ενώ με τα μπάζα των τειχών κατασκευάζεται η προκυμαία και ο πρώτος στενός παραλιακός δρόμος, μήκους 1,5 km, η λεγόμενη «Παράλληλη οδός».

Ήταν άλλωστε επιτακτική και η ανάγκη χάραξης ενός δρόμου που θα ένωνε τα νέα αρχοντικά των ανατολικών προαστίων -περιοχή των Εξοχών (σημερινή Βασ. Όλγας)- με τα εμπορεύματα του λιμανιού αλλά και με τον Φραγκομαχαλά στον οποίο δέσποζαν οι τράπεζες και τα ξενοδοχεία. Το ρόλο αυτό έπαιξε αυτή η παράλληλη οδός, ειδικά μετά την τροχοδρόμηση του τραμ από το 1893. Το χειμέριο κύμα φτάνει συχνά μέχρι τις ξύλινες σκάλες και τις αυλόπορτες των αρχοντικών των εύπορων Θεσσαλονικέων.

Στις ακτές, κατά τη διάρκεια του θέρους, οι κάτοικοι της πόλης κάνουν μπάνιο στις παραλίες «Μιραμάρ», «Τάμαριξ», «Ανάκτορα» και «Αλλατίνη» και συχνάζουν στα υπαίθρια καφενεία και τις ταβέρνες.

Και κάπως έτσι φτάνουμε στα μέσα της δεκαετίας του ’50, χωρίς μεγάλες διαφοροποιήσεις του χώρου, πέρα από την εμφάνιση των πρώτων πολυκατοικιών εδώ κι εκεί. Είναι όμως τώρα που η μετεμφυλιακή Ελλάδα ξεκινάει το μεγάλο εκσυγχρονιστικό ταξίδι προς τον εξευρωπαϊσμό της.

Το 1955 ο Κ. Καραμανλής αφαίρεσε συμβολικά μια ράγα της τροχιοδρομικής γραμμής μπροστά στο Λευκό Πύργο για να ακολουθήσει η μεγαλύτερη, ίσως, μεταμόρφωση στην ιστορία της πόλης. Το 1959 ξεκινάει η μεγάλη επιχωμάτωση με το ξήλωμα των υπαίθριων καφενείων και ταβερνών, το μπάζωμα της ακτής από το πάρκο του Λευκού Πύργου μέχρι το Καραμπουρνάκι και την κατασκευή της νέας ανατολικής παραλίας. Χιλιάδες τόνοι μπάζα, από τις κατεδαφίσεις και τις εκσκαφές των νέων οικοδομών της πόλης, μετέτρεψαν τη δαντελένια ανατολική ακτή του όρμου του Θερμαϊκού σε ευθύγραμμη προκυμαία.

Στη νέα παραλία ολόκληρα οικοδομικά τετράγωνα δίνονται με πλειστηριασμό σε νέους προνομιούχους ιδιοκτήτες και τα παραθαλάσσια αρχοντικά βρίσκονται πια εσώκλειστα στον αστικό τσιμεντένιο ιστό. Κατά μήκος της νέας προκυμαίας απλώθηκαν πάρκα με διάσπαρτους χώρους πρασίνου και θέσεις στάθμευσης αυτοκινήτων, έγινε η διάνοιξη της λεωφόρου Κένεντι -νυν Μ. Αλεξάνδρου (που ουσιαστικά λειτούργησε σαν σύνορο ανάμεσα στην πόλη και τη θάλασσα) και κατά μήκος της όρθώθηκαν μπετονένιες οκταώροφες πολυκατοικίες και αργότερα το ανεκδίηγητης αισθητικής κτίριο του «Μακεδονία Παλλάς». Η μορφή της Νέας Παραλίας, ολοκληρώνεται στα τέλη της δεκαετίας του ‘70.

Οι πρώτες απόπειρες για τον επαναπροσδιορισμό της σχέσης της πόλης με τη θάλασσα ξεκίνησαν το 1997, έτος πολιτιστικής πρωτεύουσας, όταν στα πλαίσια ενός διεθνούς αρχιτεκτονικού διαγωνισμού με τίτλο “Ανάμεσα στηνπόλη και την θάλασσα”, ζητήθηκε από οκτώ ευρωπαίους αρχιτέκτονες να σχεδιάσουν ισάριθμες προβλήτες περιπάτου και αναψυχής, που θα είχαν και το ρόλο στάσης επιβίβασης/αποβίβασης, σε μία αστική θαλάσσια συγκοινωνία που θα εκτείνονταν από το λιμάνι μέχρι το αεροδρόμιο και ελπίζουμε ότι κάποια μέρα θα υλοποιηθεί.

Η νέα παραλία, πριν την ανάπλασή της, αποτελούνταν από χώρους πρασίνου και από κάποιους κενούς χώρους για τη στάθμευση αυτοκινήτων.

Στο τέλος του παραλιακού άξονα υπήρχε από το 1980 ένα λούνα παρκ που ήταν πολύ δημοφιλές στους Θεσσαλονικείς. Τέλη της δεκαετίας του 90, το λούνα παρκ μεταφέρθηκε και εκεί χτίστηκε το Μέγαρο Μουσικής και έτσι μειώθηκε σημαντικά η κινητικότητα. των κατοίκων προς αυτήν την κατεύθυνση. Ο κόσμος εκείνη την εποχή προτιμά να συχνάζει σε σημεία πιο κοντά στο κέντρο δηλαδή από το Λευκό Πύργο έως και το Ναυτικό Όμιλο λόγω της ύπαρξης των πάρκων Κυκλοφοριακής Αγωγής και του Φωκά.

Οι χρήσεις του κεντρικού κομματιού της παραλίας, όμως, νεκρώθηκαν από τον Ιούνιο του 2005 μέχρι το 2008 με την ανάπλαση του περιβάλλοντος χώρου του Λευκού Πύργου, οπότε έκλεισε ο πεζόδρομος στη Λεωφόρο Νίκης και ο χώρος γύρω από το Λευκό Πύργο. Παράλληλα εκείνη την εποχή (2006-2008) ξεκινά και η ανάπλαση της Νέας Παραλίας (από το Ναυτικό Όμιλο μέχρι το Μέγαρο σε μήκος 1,5 χλμ).

Επί περίπου 3 χρόνια η παραλία είχε περιορισμένη πρόσβαση και ένα μεγάλο μέρος του θαλάσσιου μετώπου ακυρώθηκε λόγω της απαράδεκτης λαμαρινοπερίφραξης του εργοταξίου αλλά και τον πλήρη αποκλεισμό του από τους περιπατητές. Η νέα ανάπλαση, όμως, της παραλιακής ζώνης παρά τη γκρίνια και τις διάφορες αντιδράσεις είναι ο σημαντικότερος σταθμός στην ιστορία της, αφού πλέον το θαλάσσιο μέτωπο απέκτησε για πρώτη φορά αρχιτεκτονικό σχεδιασμό και ταυτότητα με ολάνθιστους κήπους, αλέες, παρτέρια, γήπεδα και τρεχούμενα νερά, ειδικές διαδρομές, πέργκολες, κιόσκια, γυάλινα μικρά αναψυκτήρια, παιδικές χαρές, χώρους απομόνωσης και μεγάλα παγκάκια εξαιρετικής αισθητικής.

Η δημοφιλέστερη παραλία της χώρας πέρασε στα χέρια του δήμου Θεσσαλονίκης στον οποίο δεν άνηκε.