Open House: 10 χρόνια μπαίνουμε σε σπίτια και κτίρια που ούτε φανταζόμασταν!

Αν με ρωτήσουν τί είναι η Θεσσαλονίκη θα απαντούσα το Φεστιβάλ Κινηματογράφου, η μπουγάτσα Γιάννης, τα Λαδάδικα, η ΔΕΘ, η παραλία και το Open House.

Σε μία πόλη με τεράστιο αρχιτεκτονικό ενδιαφέρον, κτίρια διαμάντια, σπίτια που έρχονται από το μέλλον και συναντούν το παρελθόν, διαδρομές μείζονος ιστορικής σημασίας. Ένας θεσμός της πόλης που μέχρι σήμερα μας αναδεικνύει τις κρυφές ομορφιές της.

Το Open House Thessaloniki σβήνει τα 10 του κεράκια. Τα κτίρια και οι χώροι που φιλοξενούνται στο φετινό πρόγραμμα είναι έτοιμα να «πουν» τις δικές τους ιστορίες και να ανοίξουν τις πύλες τους αποκαλύπτοντας τα μυστικά τους.

Μιλήσαμε με την Ρενάτα Δούμα, μία εκ των τριών διοργανωτριών του θεσμού, και της ζητήσαμε να μας μάθουμε όλα εκείνα που δεν ξέραμε για αυτά τα δέκα χρόνια, ξεναγήσεων, διαδρομών, αρχιτεκτονικών χιλιομέτρων.

“Όλα ξεκίνησαν το 2012. Ήταν μία αρχιτεκτονική δράση που θέλαμε να κάνουμε για να γιορτάσουμε τα 100 χρόνια της απελευθέρωσης της Θεσσαλονίκης. Τότε σαν αρχιτέκτονες είχαμε τελειώσει τα μεταπτυχιακά μας και επιστρέψαμε στην Ελλάδα της κρίσης, σε μία περίοδο απόλυτης ανασφάλειας.

Δεν ξέραμε αν θα βρούμε χορηγούς, πώς θα το υποστηρίξουμε οικονομικά, αλλά θέλαμε να διοργανώσουμε κάτι δημιουργικό και επειδή είχαμε δει το Open House σε πόλεις του εξωτερικού θελήσαμε να το φέρουμε εδώ. Επιλέξαμε την συγκεκριμένη πόλη γιατί καταγόμαστε από εδώ και επιπροσθέτως θεωρούσαμε πως αν ξεκινήσει από μία πόλη η οποία είναι πιο μικρή σε πληθυσμό, θα ήταν ευκολότερο να δούμε την απήχηση που θα έχει στον κόσμο και μετά να κατέβουμε στην Αθήνα.”

Μέχρι σήμερα έχουν ανοίξει πάρα πολλά κτίρια σε όλη την πόλη το Σαββατοκύριακο που διοργανώνεται το Open House.

Ως επισκέπτες είχαμε την ευκαιρία να ξεναγηθούμε σε μέρη που ποτέ δεν φανταζόμασταν όπως το Τεκτονικό Μέγαρο.

Η Ρενάτα Δούμα εξηγεί:

“Το πιο… δύσκολο κτίριο που υπάρχει στις λίστες του Open House μέχρι σήμερα είναι το Τεκτονικό Μέγαρο. Είχε πάρα πολύ κόσμο, μπορεί οι επισκέπτες να περίμεναν στην ουρά για τρεις ώρες κι εμείς θέλαμε να τους εξυπηρετήσουμε όλους.

Δεν μπορούσαμε να φανταστούμε ότι θα έχει τόσο κόσμο, ήταν δύσκολο στην διαχείριση. Οι εθελοντές έκαναν συνέχεια ξεναγήσεις και είχαμε συνέχεια έξτρα προσθήκες στην ομάδα των εθελοντών για εκείνο το κτίριο. Φυσικά υπήρχε εκνευρισμός λόγω της αναμονής αλλά τελικά τα καταφέραμε.

Όμορφες στιγμές υπάρχουν συνέχεια. Το πιο απλό, έχει τύχει τα πρώτα χρόνια να βρεθώ με γνωστούς και αγνώστους και να μιλούν για το Open House μπροστά μου χωρίς να ξέρουν πως εμπλέκομαι σε αυτό, αυτό είναι η μεγαλύτερη ανταμοιβή. Επίσης μεγάλη τιμή μέχρι και σήμερα είναι το ενδιαφέρον για τη συμμετοχή των εθελοντών. Την πρώτη χρονιά με το που άνοιξαν οι αιτήσεις είχαμε πάρα πολλές και δεν το πιστεύαμε γιατί ήταν η πρώτη φορά που διοργανώθηκε. Καλά-καλά εμείς οι ίδιοι δεν ξέραμε που πηγαίναμε.

Θυμάμαι στην πρώτη διοργάνωση συζητούσαμε το κλασικό “με πόσες επισκέψεις θα είμαστε ικανοποιημένοι” και λέγαμε γύρω στις 5.000 καλά θα είναι, τελικά ήταν 12.000.

Δεν πιστεύαμε ποτέ ότι θα βρούμε τους χορηγούς που έχουμε, ότι θα έχουμε την στήριξη του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού και φυσικά την στήριξη του Δήμου που ήταν δίπλα μας από την πρώτη χρονιά. Όλα αυτά, δέκα χρόνια μετά, είναι μεγάλη ανταμοιβή.”

Υπάρχουν όμως και απωθημένα. Ποιο είναι αυτό; Η Ρενάτα Δούμα αποκαλύπτει:

“Χρόνια προσπαθούμε να ανοίξουμε το “Κόκκινο Σπίτι” στην Αγίας Σοφίας. Δεν τα έχουμε καταφέρει ακόμη αλλά ελπίζουμε πως θα ανοίξει. Είναι ένα κτίριο που είναι χαρακτηριστικό της πόλης, με μεγάλη ιστορία και σπουδαίο αρχιτεκτονικό ενδιαφέρον.

Θυμάμαι και πριν την αποκατάσταση του, πάντα αναρωτιόμουν γιατί είναι σε τόσο κακή κατάσταση. Τώρα βέβαια που αξιοποιήθηκε δεν μπορούμε να μπούμε ως διοργάνωση.

Επόμενος στόχος είναι να ανοίξουμε super σύγχρονες μονοκατοικίες στα προάστια. Έχουμε ανοίξει αρκετά σπίτια κατά καιρούς, η πανδημία δεν μας βοήθησε στο να ανοίξουμε τέτοιου είδους κτίρια, όμως θα ήθελα να υπάρχουν περισσότερα στο πρόγραμμα μας.

Στη Θεσσαλονίκη τα τελευταία χρόνια υπάρχει ανοικοδόμηση και χτίζονται ωραία σπίτια, θα ήθελα να τα συμπεριλάβουμε στα Open House.

Δεν το πιστεύω πως πέρασαν 10 χρόνια, κάθε χρόνο κουραζόμαστε πολύ μέχρι αυτό το Σαββατοκύριακο και μόλις ολοκληρωθεί στο πάρτι λήξης λέμε πάντα “αχ τι κρίμα που τελείωσε.”

Μέσα από το Open House μεγαλώσαμε κι εμείς, ξεκινήσαμε στα 28 μας και κοντεύουμε τα 40, διευρύναμε τα αρχιτεκτονικά πεδία με τα οποία ασχολούμαστε ως αρχιτέκτονες και ασχολούμαστε με πράγματα που δεν πιστεύαμε ποτέ.”

Την επόμενη δεκαετία το πρόγραμμα, όπως λέει η Ρενάτα Δούμα, θα ήθελε να εμπλουτιστεί με περισσότερες δράσεις.

“Το Open House Thessaloniki ανήκει σε ένα παγκόσμιο δίκτυο πόλεων. Θα ήθελα τα επόμενα χρόνια να υπάρχει μία πιο ενεργή αλληλεπίδραση μέσα στο δίκτυο και να μπορούμε σαν Open House, να προσφέρουμε σε όποιον ενδιαφέρεται την παροχή του να παρακολουθήσει τα άλλα event στις άλλες πόλεις με έναν πιο θεσμικό ρόλο.

Θέλουμε να κάνουμε περισσότερες δράσεις. Να μην τελειώνουν στο καθιερωμένο Σαββατοκύριακο του χρόνου. Χρειαζόμαστε δράσεις μέσα στην χρονιά που να αφορούν την αρχιτεκτονική. Τα τελευταία δέκα χρόνια είδα ότι η Θεσσαλονίκη γίνεται πιο εξωστρεφής, αναπτύσσεται στον τομέα του τουρισμού. Όταν σταμάτησε η κρίση η αλλαγή ήταν πιο έντονη, η πόλη μπήκε σε νέα εποχή.

Προβλέπονται μεγάλες επενδύσεις στην πόλη, όπως και ήδη συμβαίνουν λόγου χάριν με την Pfizer, βλέπουμε μελέτες που είναι στα σκαριά και μακάρι να υλοποιηθούν και φυσικά περιμένουμε και το Μετρό το οποίο θα βοηθήσει κι άλλο στην ανάπτυξη. Όλα αυτά θα αλλάξουν ριζικά την Θεσσαλονίκη και θα την μεταμορφώσουν σε προορισμό που αξίζει κάποιος να ζει, να επενδύει και να ταξιδεύει.”

Η πανδημία του κορονοϊού άφησε πληγές στο Open House, ωστόσο η ομάδα της διοργάνωσης κατάφερε να ανταπεξέλθει και να μην μείνει στάσιμη μπροστά στα απανωτά lockdown.

“To πρώτο lockdown μας πέτυχε λίγο πριν το Opeh House Athens, προφανώς ήταν πολύ δύσκολο όπως για όλες τις πολιτιστικές εκδηλώσεις. Έπρεπε να σταματήσουμε αυτό που κάναμε τόσα χρόνια και να βρούμε έναν τρόπο να επιβιώσουμε στα χρόνια της πανδημίας. Έτσι γεννήθηκε η ιδέα των virtual tours και των συνεντεύξεων των Open Office με τα αρχιτεκτονικά γραφεία, το οποίο και έμεινε στο πρόγραμμα.

Ξαφνικά ακυρώθηκαν οι δράσεις. Θυμάμαι ήταν να κάνουμε της Θεσσαλονίκης και μπήκαμε στο “κόκκινο” και αναγκαστήκαμε να το ακυρώσουμε. Έτσι ήρθαν τα video, που… ακούγονται εύκολα στο να γίνουν, αλλά μεσολαβούσαν άδειες από την Πολιτική Προστασία τόσο για εμάς όσο και για τους εθελοντές, και ότι μέτρα απαιτούνταν τότε.

Το 2021 αναγκαστήκαμε να προσαρμόσουμε το πρόγραμμα μας και να κάνουμε έναν μήνα νωρίτερα την εκδήλωση.

Κάπου εκεί ήρθαν οι εξωτερικές διαδρομές γιατί δεν θέλαμε να εκθέσουμε τόσο τους επισκέπτες όσο και τους εθελοντές μας σε κίνδυνο.”

Όπως εξηγεί η ίδια οι διαδρομές του Open House βασίζονται στην αρχιτεκτονική όπου οι επισκέπτες μαθαίνουν την ιστορία της πόλης.

“Προσπαθούμε να καλύψουμε πολλά ιστορικά επίπεδα της Θεσσαλονίκης. Θέλουμε να διαλέγουμε κτίρια διαφορετικών εποχών, αρχιτεκτονικών τάσεων και χρήσεων, παρακολουθούμε τα νέα κτίρια που δημιουργούνται στην πόλη και προσεγγίζουμε τόσο τους ιδιοκτήτες όσο και τους αρχιτέκτονες και από ‘κει και πέρα υπάρχει μία μερίδα κόσμου που μας προσεγγίζουν, από ιδιοκτήτες και αρχιτέκτονες και κάπως έτσι δημιουργείται το πρόγραμμα που βλέπετε.

Έχουμε κτίρια που συμμετέχουν από την αρχή μέχρι και σήμερα όπως είναι οι Βίλες των Εξοχών οι οποίες δεν σταματούν ποτέ να έχουν κόσμο.

Το Open House για μένα είναι οικογένεια, ξεκίνησε με πολλή αγάπη δεν πιστεύαμε ότι θα έχει τόση επιτυχία, δεν προβλέπαμε ότι θα γνωρίσουμε ανθρώπους που σήμερα θα είναι ουσιαστικοί φίλοι μας. Δεν είναι δουλειά για μένα, με χαροποιεί να το κάνω για το vibe και το feedback που παίρνω από τους εθελοντές μας. Αυτή είναι η ανταμοιβή μου.“

Πίσω από το Open House βρίσκεται η Αστική Μη Κερδοσκοπική Εταιρία Open House Greece των οποίων μέλη πλέον είναι η Ρενάτα Δούμα, η Τατιάνα Αναγνωστάρα και η Κατερίνα Δουδούνη και σε κάθε event υπάρχει μία οργανωτική επιτροπή που φτιάχνει το πρόγραμμα της κάθε εκδήλωσης.